دکتر قدرت اله بهبودی نژاد
کارشناس مسائل هند
مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC
یکی از بخش های موفقیت آمیز در سیاست خارجی هند در دوران نخست وزیری نارندرا مودی ، تعمیق روابط این کشور با کشورهای عربی خلیج فارس است. با تکیه بر تعامل دولت های قبلی هند با اعضای شورای همکاری خلیج فارس – یعنی عربستان سعودی ، عمان ، بحرین ، کویت ، قطر و امارات متحده عربی – مودی تلاش نموده منافع مشترک اقتصادی و امنیتی هند را با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس هر چه بیشتر تقویت کند.
بیماری همه گیر ویروس کرونا بزرگترین اختلال در مشارکت بین هند و کشورهای عربی خلیج فارس در طی سالهای گذشته بوده است. قبلا، اعتراض کشورهای عربی خلیج فارس علیه افزایش اسلام هراسی در هند از عواملی بود که میتوانست روابط طرفین را تحت تاثیر قرار دهد . پس از مشاهده اولیه مواردی از COVID-19 در جمع مبلغین مسلمان در دهلی نو در اواسط ماه مارس ، مسلمانان هند در سراسر این کشور تحت موج آزار لفظی و جسمی قرار گرفتند. حتی برخی از مقامات حزب ناسیونالیست هندوی حاکم بهاراتیا جاناتا یا بی جی پی ، مسلمانان را به “جهاد کرونا” با انتشار عمدی ویروس متهم کرده اند. این حوادث در پی موج مهلک خشونت عمومی در اوایل سال جاری در دهلی نو رخ داد ، که در آن جوامع و مشاغل مسلمان به طور نامتناسبی هدف حملات هندوها قرار گرفت.
افزایش احساسات ضد مسلمان در هند باعث شد تا دولت کویت در اواخر آوریل بیانیه ای صادر کند و از سازمان همکاری اسلامی که شامل هر شش کشور شورای همکاری خلیج فارس نیز است ، خواست “اقدامات لازم و فوری” را برای “حفظ حقوق مسلمانان” در هند انجام دهد . یکی از اعضای خانواده سلطنتی امارات متحده عربی ، بنام هند القاسیمی ، در توییتر شخصی اش علیه مهاجران هندی در این کشور،که احساسات ضد مسلمانان در هند را به صورت آنلاین پخش می کردند، هشدار داد. او در این توییت نوشت هر كسی كه عقاید نژادپرستانه یا تبعیض آمیز ابراز كند ، تحت قوانین سختگیرانه این كشور بر علیه سخنان نفرت آمیز و تبعیض نژادی مجازات میشود. در حقیقت ، تعدادی از هندوها در امارات متحده عربی به دلیل ارسال نظرات تفرقه افکنانه در شبکه های اجتماعی ، در خطر اخراج قرار گرفتند.
مودی در بیانیه ای در تاریخ 19 آوریل در توییترخود درصدد پاسخ به برخی انتقادها برآمد و نوشت که پاسخ ها و رفتارهای هندی ها در طول بحران “باید احساسات برتری جویانه آنها را به وحدت و برادری تبدیل کند”. سفارتخانه های هند در منطقه خلیج فارس نیز توئیتری درباره فضائل هماهنگی مشترک منتشر کردند. و مودی و وزیر امور خارجه اش ، سوبراجایشانکار ، با همتایان خود در جهان عرب تماس گرفتند ، و خواست هند را برای ایجاد روابط قوی و وعده کمک های مستمر برای مردم مسلمان هند برای مقابله بر علیه بیماری همه گیر کووید 19 را تکرار کردند.
با وجود این تلاش ها ، برخی از کارشناسان نگران هستند که افزایش احساسات ضد مسلمان می تواند دستاوردهای اخیر دیپلماتیک هند با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را تضعیف کند. تالمیز احمد ، دیپلمات پیشین هند که به عنوان سفیر در عربستان سعودی ، عمان و امارات متحده عربی خدمت می کرد ، در اظهارات اخیر هشدار داد که کشورهای شورای همکاری خلیج فارس اکنون بیدار شده اند و “از آفت هندوتوا ” ، کاملا آگاهی دارند. (هندوتوا یک ایِدولوژی محبوب در میان اعضای BJP می باشد و بر اساس این ایدئولوژی هند در درجه اول یک کشور هندو است و متعلق به هندوها).
اگر خشونت ضد مسلمانان و سخنان نفرت افزایی در هند ادامه یابد ، بدون شک چهره هند در میان کشورهای عربی خلیج فارس بیش از پیش مخدوش خواهد شد. با این حال ، درباره تأثیر اسلام هراسی در حال افزایش در هند و اثرات آن بر روابط هند با کشورهای عربی خلیج فارس نباید اغراق کرد. این کشورها در نهایت روابط خود را با دهلی نو از دریچه عمل گرایی مشاهده می کنند. از نظر آنها ، هند یک بازار صادراتی اصلی و یک شریک تجاری و سرمایه گذاری مهم است. با این حال ،گفتنی است که انتقادات از هند از جانب کشورهای شورای همکاری خلیج فارس پس از مداخلات دیپلماتیک مودی و جایشانکار تا حد زیادی کاهش یافت. همچنین روابط دو طرف به دلیل اقدامات گذشته مودی که به طور گسترده ای تبعیض بر علیه 200 میلیون مسلمان هندی تلقی می شد ، نیز به تیرگی نگرایید . مواردی مانند قانون اصلاحیه تابعیت سال 2019 است که مسیرهای جدیدی را برای اخذ شهروندی هند برای اقلیت های مذهبی غیر مسلمان از افغانستان ، بنگلادش و پاکستان ایجاد کرده بود و نیز تصمیم مودی برای لغو خودمختاری ایالت جامو و کشمیر با اکثریت مسلمان، که آشکارا جامعه مسلمانان این کشور را هدف قرار داده بود.
اما در حال حاضر ، اختلال بزرگتر و حتی طولانی تر در روابط هند با شورای همکاری خلیج فارس ناشی از عواقب اقتصادی بیماری همه گیر کووید نوزده است. پیش بینی می شود قیمت نفت به دلیل رکود شدید اقتصادی حاصل از این بیماری حداقل در بقیه سال 2020 از نظر تاریخی پایین باشد. در حالی که سقوط بازار نفت برای هند که بیش از 80 درصد نفت خود را وارد می کند ، یک مزیت محسوب می شود ، اما این امر فشار شدیدی را بر امور مالی کشورهای صادر کننده نفت کشورهای عربی خلیج فارس وارد می کند.
این بدان معنی است که سرمایه گذاری های برنامه ریزی شده و بالقوه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در زیرساخت ها ، انرژی ، پتروشیمی ها و پالایشگاه های هند در حال حاضر آسیب پذیر است. عربستان سعودی و امارات متحده عربی به تنهایی بیش از 175 میلیارد دلار سرمایه گذاری در سال های اخیر در هند متعهد شده اند. اما بیشتر کشورهای حاشیه خلیج فارس با توجه به اولویت قرار دادن کمک های اقتصادی برای شهروندان و مشاغل خود ، کاهش هزینه ها را اعلام کرده اند. به عنوان مثال سرمایه گذاری 15 میلیارد دلاری سعودی آرامکو در یک پالایشگاه نفت در ایالت محل تولد نارندرا مودی ،ایالت گجرات ، که قرار بود در سال 2020 تکمیل شود ، انتظار میرود که به تاخیر بیافتد.
کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در حال گسترش اولویت اقتصادی خود در در کشورهی غربی می باشند ، از جمله خرید عمده سهام شرکت های آمریکایی و اروپایی. رهبران عرب خلیج فارس همچنین منابع خود را به سمت بخشهایی سوق می دهند که به احتمال زیاد در برابر رکود اقتصادی ناشی از ویروس کرونا مقاومت کرده و از آن بهبود می یابند ، از جمله مراقبت های بهداشتی ، فناوری و تدارکات. این بخشها در هند یا وجود ندارند یا آنقدر ضعیف هستند که قادر نیستند که بتوانند کشورهای عربی خلیج فارس برای سرمایه گذاری در این بخش ها تشویق کنند. با این حال ، سرمایه گذاری های اخیر سعودی و اماراتی در ریلیانس جیو ، یکی از بزرگترین شرکت های مخابراتی هند ، میتواند مورد استثنایی باشد که سرمایه گذاران عربی همچنان در آن فعالند.
اما، بیشترین تأثیر طولانی مدت بیماری همه گیر کرونا احتمالاً روی تقریباً 9 میلیون هندی ساکن و کار کننده در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است. از دهه 1970 ، آنها هسته اصلی منافع هند در خلیج فارس بوده و جریان ثابت انتقال پول به هند را تضمین می کنند. اما این کارگران خارجی اکنون در موقعیت بسیار مبهمی قرار دارند. بسیاری از آنها قبلاً بیکار شده اند ، و به عنوان خارجی واجد شرایط دریافت کمک های اقتصادی از کشورهای ساکن در آن نیستند.
در نتیجه ، هند در حال آماده سازی خود برای بازگشت موج عظیمی از مهاجران است. فقط در ماه مه ، بیش از 300،000 هندی برای بازگشت به هند از کشورهای خلیج فارس ثبت نام کردند – در صورت عدم بهبود وضعیت اقتصادی کشورهای عربی منطقه ، این تعداد همچنان افزایش خواهد یافت. بنابراین هند با دوچالش بزرگ روبرو هست از یکطرف جذب این تعداد از شهروندان در بازار داخلی ضعیف و کم توان خود و از سوی دیگر از دست دادن احتمالی پول های ارسالی از کشورهای خلیج فارس که بیش از نیمی از کل وچوه ارسالی سالانه به هند را شامل می شود.
این روند در اثر ماندگاری وشیوع هر چه بیشتر بیماری کوید 19 تشدید نیز شده است ، تعداد کارگران هندی که هر سال به خلیج فارس نقل مکان می کنند از حداکثر 600،000 نفر در سال 2015 به 300،000 نفر در سال 2019 کاهش یافته است. راکد بودن دستمزدها و افزایش هزینه های زندگی باعث جذابیت کمتر کشورهای عربی خلیج فارس برای هندی ها شده است ، شرایطی که با همه گیر شدن بیماری کووید می تواند بدتر هم شود. به عنوان مثال ، عربستان سعودی قبلاً مالیات بر ارزش افزوده خود را از 5 به 15 درصد افزایش داده است. و کویت در حال بررسی مالیات بر روی حواله های ارسال شده توسط ساکنان خارجی است.
همچنین ادامه همه گیری بیماری کووید ، احتمالاً به تلاش های مداوم کشورهای حاشیه خلیج فارس برای کاهش بیکاری با اختصاص شغل در بخش های خاص برای شهروندان خود سرعت می بخشد. که این امر باعث کاهش بیشتر فرصت های شغلی برای خارجی ها از جمله هندی ها می شود. عمان قبلاً دستور داده است كه همه مهاجرینی كه در شرکتهای دولتی كار می كنند جای خود را به کارگران عمانی بدهند ، در حالی كه کویت خواسته خود را برای کاهش نصف جمعیت مهاجران اعلام كرده است. روند مهاجرت های اخیر و واقعیت های ویرانگری اقتصادی ناشی از همه گیری بیماری کووید نشان می دهد که تأثیرات ماندگاری بر این قسمت از سیاست هند در خلیج فارس خواهد داشت.
واژگان كليدي: کوید 19 , روابط ,هند , کشورهای عربی, خلیج فارس, دکتر قدرت اله بهبودی نژادوسياست خارجي,
