مريم خالقي نژاد
پژوهشگر مسائل خاورميانه
مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC
فرقه‌ها در هر عرصه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دارای ماهیت خاص خود هست. ازآنجایی‌که “پ ک ک” نیز یک فرقه و گروه سیاسی محسوب می‌گردد بی‌تردید دارای ماهیت هویتی و فرهنگی خاص خود است. در هر فرقه‌ای اعضا باید فرمان‌بردار و مرید رهبر خود باشند این در حالی است که در سال‌های اخیر بسیاری از منابع و خبرگزاری‌ها از ماهیت زرتشتی سران پ ک ک نقل می‌کنند و لذا برخی زمزمه‌ها در این راستا است که پ ک ک ماهیتی زرتشتی دارد. آنچه در خصوص فعالیت دینی و مذهبی “پ ک ک” حائز اهمیت است تلاش آن‌ها برای شناساندن خود به‌عنوان پیروان دین زرتشت هست که مبنای هویتی اعضای فرقه قرار دارد. ادعای اساسی آن‌ها از پیروی و ترویج این دین آن است که دین اساسی کردها پس از اسلام زرتشت بوده و مخالفانشان به‌خصوص عرب‌ها و ترک‌ها باهدف استثمار آن‌ها این دین را تضعیف و اسلام را به آن‌ها تحمیل نموده‌اند.
امروزه غیرت ساز و دگرسازی در هر گفتمان هویتی می‌تواند علاوه بر عوامل هویتی و فرهنگی به عواقب و اهداف سیاسی مختلفی منجر گردد. بر همین منوال است که پ ک ک پس از آموزش‌های نظامی به اعضای خود آیین دین زرتشتی را آموزش می‌دهد تا از یک غیریت و دگر در مقابل مخالفان خود برخوردار باشد کاری که نازی‌ها خیلی سال‌ها پیش با اعضای خود انجام می‌دادند. حتی گفته می‌شود که رهبران “پ ک ک” از نام‌های بزرگان زرتشت مانند “ماد ” استفاده می‌کنند و یا به برگزاری برخی مناسک و آیین‌های زرتشت مانند برخی جشن‌های خاص اقدام می‌کنند. ازآنجایی‌که هدف اصلی ” پ ک ک ” کردها هست و یکی از پایگاه‌های اصلی آن‌ها در ترکیه است شاهد آن هستیم که پس از پیروزی یکی از اعضای نزدیک به پ ک ک در انتخابات شهرداری‌ها زمینه ترویج بیشتر این امر فراهم گردید برای مثال در شهرداری‌ها از نماد زرتشت برای نما و تزیینات ساختمانی و بناها استفاده‌شده است و یا جدیداً شبکه تلویزیونی ” چیرا تی وی” برای ترویج بیشتر راه انداخته‌اند و یا آتشکده‌ای در استکهلم در سوئد افتتاح کرده‌اند که همه شواهد حاکی از برخی گرایش‌ها به دین زرتشت دارد. اما مطلب مورد اهمیت این است که پیروی این فرقه بیشتر از ظواهر و مناسبات آیین زرتشت متاثر هست تا پرداختن عمیق به فلسفه دین و آیین زرتشتی. بر همین اساس است که برخی از سیاستمداران و تحلیلگران بر این عقیده‌اند که تمسک به این آیین بیشتر جنبهٔ سیاسی برای مخالف با دشمنان خود به‌خصوص ترک‌ها را دارد تا گرایش‌های فلسفی عمیق به اعتقادات زرتشتیان.
در سال‌های اخیر این امر بیشتر نمود و ظهور پیداکرده است که پ ک ک در تلاش است تا برای مقابله با کردها با پررنگ کردن دین زرتشت به کم سو نمودن دین اسلام توفیق یابند، که این امر در مقابل ترک‌ها یکی از مهم‌ترین اهداف و وسیله برای تضعیف آن‌ها هست. (پایگاه تحلیلی کردها، 1392). چراکه این امر منجر به ایجاد اختلاف و آشوب‌های مختلف در جامعه ترک‌ها و سرانجام اختلافات داخلی می‌گردد و همچنین با توجه به تأثیرپذیری منطقه از طریق مرزها باعث اشفتگی دیگر کشورهای منطقه و سرانجام ناامنی اجتماعی و مذهبی می‌گردد که در این ناامنی‌ها فرقه‌های توانند به صورت منسجم‌تر وبهره گیرری از شرایط بی نظمی بهتر به مقاصد خود دست یابند.
شواهد و قراین حاکی از آن است که این موج زرتشتی گرایی یا یک آتش زیر خاکستری بود که خفته بود و اکنون با فراهم شدن زمینه‌ها فوران شده است و در حال رشد و نمو است و یا یک حربه و گرایش سطحی توسط رهبران است تا با استفاده از آیین فرقه گرایی به مقابله فرهنگی و دینی و حتی اجتماعی با دشمنان و مخالفان خود بپردازد.
دلایل این امر را می‌توان در تغییر تحولات منطقه به‌خصوص مقرهای ” پ ک ک ” یعنی ترکیه و سیاست‌های جدیدش دانست و همچنین از سوی دیگر رشد فرقه گرایی و مذهب گرایی در این آشوب و بوق کرنای تحولات و بیداری‌های مذهبی و اسلامی بر پ ک ک تأثیر گزار بوده است و از این نابسامانی و بلوای مذهب گرایی استفاده نموده و آنان را بر این امر واداشته است تا با استفاده از زرتشتی گرایی به مقابله با ترک‌ها بر خیزند و از طریق تضعیف مذهبی و فرهنگی قدرت بیشتری را بدست آوردند.
اما برخی ذهنها بر این سمت و سو می‌رود که هدف پ ک ک از تبلیغ دین زرتشت علاوه بر مقابله با ترک‌ها و عرب‌ها به‌خصوص اسلام می‌تواند نشان دیگری را مد نظر داشته باشد تا تیرهای خود را به سوی آن پرتاب کند و آن خدشه دار نمودن آیین زرتشت و ایران باستان است که اگرچه برخی معتقدند که این بر همان اساس توهم توطئه نگر بودن ایرانی‌ها هست که هر حرکتی را بر اساس فرضیه توطئه توجیه می‌کنند، اما حرکات عجیب این فرقه گرایی پ ک ک و کمک‌های خاص بر خی کشورهای خارجی مانند امریکا راه را برای این طرز تفکرات باز می‌کند که امروزه با توجه به هجوم فرهنگی به تمدن ایرانی و هویت ایرانی یکی دیگر از تیرهای پرتاب شده دشمن به تمدن فرهنگ ایران حمله به آیین ایران باستان و زرتشتی گری هست تا این آیین را به صورت خشونت آمیز از طریق پ ک ک به نمایش بگذارند و به اتهامات علیه ایران شواهد جعلی بیشتری اضافه نمایند و زرتشت و آیین‌های باستانی ایران را وارد این عرصه و اتهامات ساختگی خشونتی و تروریستی نمایند.
بر همین اساس چند فرضیه در پیش روی زرتشت گرایی پ ک ک وجود دارد
- مقابله با ترک‌ها و عرب‌ها
- تضعیف دین اسلام و کم کردن طرفداران این دین با گسترش رزتشتی گرایی
- استفاده از پ ک ک به‌عنوان اهرم فشار توسط برخی از کشورهای مخالف با سیاست‌های منطقه‌ای و کشورهای منطقه و همچنین رواج دین اسلام در منطقه
- تضعیف تمدن ایران باستان به صورت برنامه ریزی شده از سوی برخی دشمنان و دخالت و تغییر طرز تفکرات به تمدنهای قدیمی ایرانیان
مهم‌ترین فرضیه که در اکثر محافل هم مورد تأیید قرار گرفته است تضعیف و مقابله با ترک‌ها و سپس عرب‌ها و سرانجام تلاش برای خارج کردن دین اسلام از دایره جهان شمولی بودن کاهش قدرت یابی آن در منطقه است. بنابر شواهد موجود درمیان فرض‌های مطرح شده این فرضیه از قوت بیشتری بر خوردار است چرا که هدف پ ک ک از برخی آیین‌ها و انجام مراسمات صرفاً برای مقابله با ترک‌ها بوده است و آن‌ها بیشتر به صورت صوری آیین زرتشت را گسترش تبلیغ می‌کنند.
منابع
جنجال بر سر احتمال زرتشت بودن سران پ ک ک (1392). پایگاه تحلیلی کردها، قابل دسترسی است در http://www.kordha.ir/?p=2966
واژگان کلیدی:زرتشتی گری ، پ ک ک؛ ترویج زرتشت ، “پ ک ک
