مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
بعد از هفته ها از هشدارها و تلاش ها برای خروج نیروهای ترکیه از خاک عراق این نیروها همچنان در شمال عراق حضور دارند. به نگاهی اشغال خاک عراق توسط سربازان ترکیه برای مبارزه با تروریسم یک ادعای مضحک است که از سوی اردوغان مطرح شده است .گفتگوی زیر به بررسی رویکرد ترکیه در عراق توجه کرده است.
واژگان کلیدی: ترکیه ، تجزیه عراق ، ترکیه ،عراق ، ترکیه و عراق
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اگر بخواهیم نگاهی به رویکرد ترکیه در عراق داشته باشیم، این رویکرد به چه صورت بوده است؟
حضور ترکیه در خاک عراق اندکی پس از تشدید بحران سیاسی میان روسیه و ترکیه افزایش پیدا کرده است. حضور نیروهای ترک با چند هدف صورت می گیرد: نخست ایجاد اختلاف میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق است. یعنی با توجه به این که حضور ترکیه در خاک عراق بدون مجوز عراق انجام گرفته است، لذا یک سری نگرانی هایی در میان دولتمردان عراقی به وجود آمده است. از سوی دیگر ترکیه سعی می کند که اقلیم کردستان را با خود همراه کند تا بتواند شکافی میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی ایجاد کند. موضوع دیگر این است که ترکیه در طول سال های گذشته نفت مناطق شمالی عراق از جمله موصل و کرکوک را به وسیله برخی گروه های تروریستی مخصوصا که بخشی از آن ها توسط داعش ارائه می شود، ترکیه نفت مورد نیاز خود را با قیمت بسیار نازلی از داعش خریداری می کند . لذا هدف بعدی ترکیه خرید نفت ارزان از عراق است که مدت هاست این کار صورت می گیرد و زمانی که ارتباط ترکیه با داعش در سوریه قطع شد، آن ها سعی کردند که جایگاه و پایگاه خودشان را در عراق برای غارت نفت ملت عراق تشدید و تقویت بکنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به تاکید اتحادیه عرب و همچنین سایر بازیگران جهانی در مورد خروج نیروهای ترک از عراق داشته اند، چرا ترک ها در این زمینه مقاومت می کنند و یا به نوعی همچنان به دنبال این هستند که به تداوم حضور خود در عراق ادامه می دهند؟
با توجه به این که ترکیه یک مثلث تخریبی با شرکت قطر و عربستان در سوریه ایجاد کرد و این که سیاست های ترکیه در سوریه با شکست مواجه شده، لذا در حال حاضر ترکیه سعی می کند که در عراق به نوعی جایی برای خود ایجاد کند و تلاش کند تا موصل را از عراق جدا کرده و به ترکیه الحاق کند. لذا به نظر می رسد که اهداف ترکیه، اهدافی نو عثمانی است که تلاش می کند از سوریه و عراق به عنوان پایگاه خود در منطقه خاورمیانه استفاده کند. در مورد سوریه چشم داشت ترکیه نسبت به استان ادلب کاملا مشخصی است و سعی کرده است که استان ادلب را به استان اسکندرون متصل بکند تا ترافیک دریایی و خشکی برای خود را فراهم کند. در مورد عراق هم با توجه به این که سفره های عظیم نفتی در استان موصل وجود دارد، لذا ترکیه سعی می کند که استان موصل را هم از عراق و هم از اقلیم کردستان جدا کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: تا چه حدی بحث تجزیه عراق در نظر مقامات آنکاراست؟
از آن جا که ترکیه عضو ناتو است و در همه این زمینه ها ابزار دست آمریکاست و به وسیله آمریکا سیاست های خود را تنظیم می کند، لذا دولت ترکیه سعی می کند اهداف امریکا را در عراق محقق سازد و از راه شکاف بین شیعه و سنی و اقلیم کردستان، عراق را به سه بخش شیعه نشین، سنی نشین و کردنشین تقسیم کند تا در واقع هدف جوبایدن، معاون رئیس جمهور آمریکا که خواهان تجزیه عراق است محقق شود . ترکیه در سوریه چنین اهدافی را دنبال می کند و سعی می کند ترکیه و سوریه را تجزیه بکند تا بتواند با سهولت بیشتری بر این کشورها مسلط شود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی اصولا نگاه جریان های کرد به حضور نظامی در عراق چیست؟
در حال حاضر اختلاف نظرهای شدیدی میان رهبران اقلیم کردستان وجود دارد و بر اثر حضور نیروهای ترکیه در شمال عراق، در حال حاضر بخشی از طیف های سیاسی کردستان عراق با این حضور مخالف هستند چنانچه اتحادیه میهنی به شدت با حضور نیروهای ترکیه در عراق مخالفت می کنند. اما مسعود بارزانی یا حزب دموکرات در برابر حضور نظامی ترکیه سکوت اختیار کرده اند . این نشان می دهد که خود اقلیم کردستان هم اختلاف نظرهایی پیرامون حضور ترکیه در عراق وجود دارد و اختلاف شدید است. ملت عراق در حال حاضر به خوبی می داند که حضور نظامی ترکیه در خاک عراق می تواند به تجزیه این کشور منجر شود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا جریان های سنی در عراق از حضور ترکیه در عراق استقبال کرده اند یا خواهند کرد؟
بخشی از نیروهای وابسته به طارق هاشمی، معاون رئیس جمهور سابق عراق، تشکلی با شرکت بعثی های عراق ایجاد کرده اند و در کنار نیروهای نظامی ترکیه فعالیت می کنند. سعی این گروه این است که دولت مرکزی را تضعیف و آن را ناکارآمد جلوه دهند. با این حال اغلب اهل سنت عراق با حضور نیروهای ترکیه در عراق مخالف هستند. اما برخی از طیف های موجود به خصوص در موصل و الانبار، تلاششان بر این است که نیروهای ترکیه در شمال عراق مستقر شوند تا بتواند دولت مرکزی عراق را تضعیف کنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آینده حضور نظامی و سیاسی ترکیه به چه عواملی وابسته است؟
ترکیه از اوضاع بحرانی عراق و حضور گروهک های تروریستی در این کشور نهایت استفاده را می کند. از آن جایی که داعش با برخی از گروه های موجود در سوریه و عراق که ارتباط تنگاتنگی با دولت رجب طیب اردوغان دارند، در ارتباط است؛ لذا تا زمانی که این گروهک ها در عراق و سوریه حضور داشته باشند، نیروهای ترکیه در این دو کشور یکه تازی می کنند. اقدامات اخیر دولت ترکیه در کوبانی انجام داد (سعی کرد که کوبانی را از خاک سوریه جدا کند ) همچنین تلاش دولت ترکیه برای جدا کردن شمال عراق، مخصوصا موصل از عراق، همه این ها در چارچوب سیاست های دولت نوعثمانی ترکیه قابل تجزیه و تحلیل است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به تداوم حضور ترکیه در عراق و همچنین موضع گیری دولت بغداد و جناح های سیاسی عراقی آیا ممکن است که درگیری نظامی عراق و ترکیه ایجاد شود؟
این امکان وجود دارد که بین نیروهای مسلح عراقی و ترکیه درگیری صورت گیرد. اما از آن جایی که در حال حاضر دولت مرکزی مشغول مقابله با گروهک های تروریستی در الانبار است ، لذا نمی تواند در دو جبهه فعالیت کند، اما به هر حال ادامه حضور نیروهای ترکیه در خاک عراق ممکن است به یک جنگ میان دو کشور منجر شود. هر چند دولت آقای حیدر العبادی، نخست وزیر عراق، نهایت تلاش خود را به عمل می آورد تا این درگیری صورت نگیرد. ترکیه هم با توجه به این که عضو پیمان ناتو است به خوبی می داند که هر گونه درگیری بین ترکیه و عراق منجر به این خواهد شد که ناتو به نفع ترکیه در این قضیه ورود پیدا کند.
