مرکز بین المللی مطالعات صلح - IPSC

دیدار شکست خورده از مسکو، دیپلماسی اروپا ، از سولانا تا بورل

اشتراک

دكتر عليبمان اقبالي زارچ

كارشناس ارشد مسائل اوراسيا

مرکز بین المللی مطالعات صلح –  IPSC

تحادیه اروپا از زمان شکل گیری سعی در ایفای نقش دیپلماتیک فعال در روندهای سیاسی و بین المللی داشته که در دوره آقای سولانا نقش فعال وی در موضوعات مهم بین المللی از جمله برنامه صلح آمیز هسته ای کشورمان از مولفه های برجسته فعالیت دیپلماتیک بخش سیاست خارجی اروپا محسوب می گردد  که بنوعی این نقش در دوره های بعدی ریاست کاترین لشتون و خانم موگورینی به نوسان مختلف ادامه داشت. با بروز تحولات جدید در روسیه و طرح موضوع ناولنی بویژه با پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا و اتخاذ رویکرد فعال تر اتحادیه اروپا در موضوعات مربوط به ارزش های دمکراتیک و لیبرالیسم ؛ رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا به روسیه سفری داشت .

سفر ژوزپ بورل به مسکو در 5 فوریه 2021 اولین سفر نماینده عالی سیاست خارجی و امور خارجه اتحادیه اروپا پس از تقریباً چهار سال بود. در آنجا ، بورل پشت درهای بسته با سرگئی لاوروف ، وزیر امور خارجه روسیه گفتگو کرد و سپس در یک ناهار کاری با وی گفتگو را ادامه داد. این دیدار با یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک به پایان رسید. تشریح و کالبدشکافی آنچه در پشت درهای بسته و ظهر اتفاق افتاده دشوار است. با این حال ، مطبوعات اروپا از با ذهن خوانی افکار عمومی و برداشت کلی از کنفرانس مطبوعاتی ، به عنوان یک  تحقیر ، خود ضعیف پنداری و کابوس یکپارچه ارزیابی کردند. در مورد این سفر دیدگاه های مختلفی ارائه گردید که جمع بندی آن در قالب سه محور انتقادی به شرح ذیل می باشد:
الف : تاریخ مناسبی برای این دیدار انتخاب نشد ، چرا که اولین حضور الکسی ناوالنی در تاریخ 5 فوریه ، به اتهام تهمت به کهنه سربازان جنگ جهانی دوم ، در دادگاه بدوی که توسط کرملین برگزار شد .
ب: عدم پاسخگویی وزیر خارجه به اخراج دیپلمات های اروپایی ؛ وی پاسخ روشنی به موضوع حضور دیپلمات های سوئد ، لهستان و آلمان در تظاهرات غیرقانونی 23 ژانویه در مسکو و پترزبورگ و اخراج سه دیپلمات از کشورهای عضو اتحادیه اروپا ، پاسخ کافی نداد.
ج: آقای لاوروف با انتقاد از سیاست آمریکا در قبال کوبا ، بازی تبلیغات روسیه را انجام داد که تحریم های غرب علیه روسیه در برابر تجاوزات علیه اوکراین و تحریم های آمریکا علیه کوبا را مساوی می کند.
در مجموع انتقادهای زیادی از این سفر و شخص بورل در رسانه های اروپایی مطرح گردید که برخی اظهارنظرها و ساید حملات رسانه ای متوجه احساسات زیاد و به تعبیری دنبال لایک ها دویدن وی بود که به شرح زیر خلاصه می شوند:
بورل یک سوسیالیست است که در نگاه اول دوست مسکو بنظر می رسد . شاید اگر یک چهره راست گرا به مسکو به سفر می نمود وضعیت کاملاً متفاوت بود و لاوروف واکنش ضعیف تری می داشت.هم چنین بورل اسپانیایی است که کشورش فاصله سرزمینی زیادی با روسیه تزاری دارد ، او به سختی می داند که روسیه روی نقشه کجاست ، او هیچ شناختی از رویکرد های تاریخی این کشور نداشته و حساسیت های دول مرکز و شرق اروپا را درک نمی کند. در عین حال تیم دیپلماتیک بورل دیدار را به خوبی آماده نکرده و دامنه امتیازات را برای مبادله ارزیابی ننموده و به تعبیری همکاران شایسته ای نداشت. در ضمن فقط تنبل ترین روزنامه نگاران ، مفسران و یا به زبان ساده شخصیت های عمومی از نماینده عالی اتحادیه اروپا انتقاد نکردند.
بلافاصله پارلمان اروپا تشکیل شد و آقای بورل در 9 فوریه بورل مجبور شد در جلسه عمومی از سفر خود به مسکو دفاع کند که این دفاعیه هم  قانع کننده نبوده است. 80 نماینده پارلمان اروپا ، عمدتاً از اروپای مرکزی و شرقی ، طوماری را امضا کرده و خواستار برکناری بورل ، که بیش از حد ناتوان در تصدی سمت خود است ، شدند.
واقعیت این است که دفاع از عملکرد رئیس دیپلماسی اروپا در مسکو دشوار است. شاید به نظر خیلی ها تحقیر واقعی غرب از طرف روسیه بود. بحث درباره بورل یک انحراف است ، زیرا سیاست خارجی اتحادیه اروپا باید تحلیل شود و نه عملکرد نماینده عالی؛ اما این بحث حتی برای کشورهای بیش از حد پرطرفدار بالتیک و لهستان نیز مناسب نیست ، وگرنه بسیار منتقد بورل است.
شایان ذکر است مرکل و ماکرون برای هدایت کمیسیون تحت نظر اورسولا فون به حمایت سوسیالیست ها به رهبری نخست وزیر اسپانیا سانچز نیاز داشتند. سانچز در مقابل برای این آرا ، مقام نماینده عالی را دریافت کرد که در آن وی یک رهبر مهم سوسیالیست ، وزیر خارجه پیشین اسپانیا بورل را منصوب کرد. سوسیالیست های اسپانیا همچنین اولین نماینده عالی ، خاویر سولانا را که به مدت یک دهه در این سمت بود ، منصوب کردند. بورل 73 ساله از همان نسل رهبران سوسیالیست اسپانیا با سولانا 78 ساله است. سولانا اطلاعات بیشتری در مورد روسیه می دانست زیرا پیش از این دبیرکل ناتو بوده است. بورل نیازی به تخصص اضافی ندارد ، بلکه از توانایی سیاسی برای مذاکره درباره اجماع 27 کشور عضو بهره مند نیست امری دیگری که هموار. بسیار دشوار و شاید غیرممکن این است که روسیه همیشه یک پرونده پیچیده در سطح اتحادیه اروپا بوده است. در حالی که شرقی ها ، لهستانی ها ، بالتیک ها همواره برای یک هدف سخت تر مبارزه می کنند ، بوداپست ، برلین ، رم ، پاریس بر گفتگوی عملی و ارتقا ئ تجارت اصرار دارند.
در مجموع از طرفی کشورهای عضو اتحادیه اروپا نه تنها پس از مسمومیت ناوالنی روسیه را تحریم نکردند ، بلکه آنها قادر به اتخاذ حداقل یک بیانیه مشترک در این زمینه نبودند. وقتی آلمان ها جلوی صحنه را نمی گیرند ، قبرسی ها هر چه بیشتر به روسیه نزدیکتر می شوند ، یا در مورد ناوالنی ، ویکتور اوربان بیرون می آید. ماکرون به دنبال هر بهانه ای برای تماس با کرملین است و مرکل برای از سرگیری کار در Nord Stream 2 عجله دارد و از طرف دیگر نمی توان از دیپلماسی اروپا بخواهید کارهای بیشتری انجام دهد زیرا مسکو ترجیح می دهد با هر یک از اعضای اتحادیه اروپا به صورت جداگانه صحبت کند؛ روشی که ایالات متحده و چین نیز در تعاملات با اتحادیه اروپا در موضوعات سخت دنبال می کنند بهر حال بورل به همان میزانی که کشورهای عضو مایلند به وی قدرت بدهند دارای توانایی کافی نیست و اکنون رئیس دیپلماسی اروپا در بازگشت از مسکو قول داده است تحریم های روسیه را گسترش دهد. نشست وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در 22 فوریه تعیین کننده خواهد بود. آیا کسی این بار مانع تحریم های روسیه می شود؟دیدار شکست خورده از مسکو
دیپلماسی اروپا ، از سولانا تا بورل
اتحادیه اروپا از زمان شکل گیری سعی در ایفای نقش دیپلماتیک فعال در روندهای سیاسی و بین المللی داشته که در دوره آقای سولانا نقش فعال وی در موضوعات مهم بین المللی از جمله برنامه صلح آمیز هسته ای کشورمان از مولفه های برجسته فعالیت دیپلماتیک بخش سیاست خارجی اروپا محسوب می گردد  که بنوعی این نقش در دوره های بعدی ریاست کاترین لشتون و خانم موگورینی به نوسان مختلف ادامه داشت. با بروز تحولات جدید در روسیه و طرح موضوع ناولنی بویژه با پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا و اتخاذ رویکرد فعال تر اتحادیه اروپا در موضوعات مربوط به ارزش های دمکراتیک و لیبرالیسم ؛ رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا به روسیه سفری داشت . سفر ژوزپ بورل به مسکو در 5 فوریه 2021 اولین سفر نماینده عالی سیاست خارجی و امور خارجه اتحادیه اروپا پس از تقریباً چهار سال بود. در آنجا ، بورل پشت درهای بسته با سرگئی لاوروف ، وزیر امور خارجه روسیه گفتگو کرد و سپس در یک ناهار کاری با وی گفتگو را ادامه داد. این دیدار با یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک به پایان رسید. تشریح و کالبدشکافی آنچه در پشت درهای بسته و ظهر اتفاق افتاده دشوار است. با این حال ، مطبوعات اروپا از با ذهن خوانی افکار عمومی و برداشت کلی از کنفرانس مطبوعاتی ، به عنوان یک  تحقیر ، خود ضعیف پنداری و کابوس یکپارچه ارزیابی کردند. در مورد این سفر دیدگاه های مختلفی ارائه گردید که جمع بندی آن در قالب سه محور انتقادی به شرح ذیل می باشد:
الف : تاریخ مناسبی برای این دیدار انتخاب نشد ، چرا که اولین حضور الکسی ناوالنی در تاریخ 5 فوریه ، به اتهام تهمت به کهنه سربازان جنگ جهانی دوم ، در دادگاه بدوی که توسط کرملین برگزار شد .
ب: عدم پاسخگویی وزیر خارجه به اخراج دیپلمات های اروپایی ؛ وی پاسخ روشنی به موضوع حضور دیپلمات های سوئد ، لهستان و آلمان در تظاهرات غیرقانونی 23 ژانویه در مسکو و پترزبورگ و اخراج سه دیپلمات از کشورهای عضو اتحادیه اروپا ، پاسخ کافی نداد.
ج: آقای لاوروف با انتقاد از سیاست آمریکا در قبال کوبا ، بازی تبلیغات روسیه را انجام داد که تحریم های غرب علیه روسیه در برابر تجاوزات علیه اوکراین و تحریم های آمریکا علیه کوبا را مساوی می کند.
در مجموع انتقادهای زیادی از این سفر و شخص بورل در رسانه های اروپایی مطرح گردید که برخی اظهارنظرها و ساید حملات رسانه ای متوجه احساسات زیاد و به تعبیری دنبال لایک ها دویدن وی بود که به شرح زیر خلاصه می شوند:
بورل یک سوسیالیست است که در نگاه اول دوست مسکو بنظر می رسد . شاید اگر یک چهره راست گرا به مسکو به سفر می نمود وضعیت کاملاً متفاوت بود و لاوروف واکنش ضعیف تری می داشت.هم چنین بورل اسپانیایی است که کشورش فاصله سرزمینی زیادی با روسیه تزاری دارد ، او به سختی می داند که روسیه روی نقشه کجاست ، او هیچ شناختی از رویکرد های تاریخی این کشور نداشته و حساسیت های دول مرکز و شرق اروپا را درک نمی کند. در عین حال تیم دیپلماتیک بورل دیدار را به خوبی آماده نکرده و دامنه امتیازات را برای مبادله ارزیابی ننموده و به تعبیری همکاران شایسته ای نداشت. در ضمن فقط تنبل ترین روزنامه نگاران ، مفسران و یا به زبان ساده شخصیت های عمومی از نماینده عالی اتحادیه اروپا انتقاد نکردند.
بلافاصله پارلمان اروپا تشکیل شد و آقای بورل در 9 فوریه بورل مجبور شد در جلسه عمومی از سفر خود به مسکو دفاع کند که این دفاعیه هم  قانع کننده نبوده است. 80 نماینده پارلمان اروپا ، عمدتاً از اروپای مرکزی و شرقی ، طوماری را امضا کرده و خواستار برکناری بورل ، که بیش از حد ناتوان در تصدی سمت خود است ، شدند.
واقعیت این است که دفاع از عملکرد رئیس دیپلماسی اروپا در مسکو دشوار است. شاید به نظر خیلی ها تحقیر واقعی غرب از طرف روسیه بود. بحث درباره بورل یک انحراف است ، زیرا سیاست خارجی اتحادیه اروپا باید تحلیل شود و نه عملکرد نماینده عالی؛ اما این بحث حتی برای کشورهای بیش از حد پرطرفدار بالتیک و لهستان نیز مناسب نیست ، وگرنه بسیار منتقد بورل است.
شایان ذکر است مرکل و ماکرون برای هدایت کمیسیون تحت نظر اورسولا فون به حمایت سوسیالیست ها به رهبری نخست وزیر اسپانیا سانچز نیاز داشتند. سانچز در مقابل برای این آرا ، مقام نماینده عالی را دریافت کرد که در آن وی یک رهبر مهم سوسیالیست ، وزیر خارجه پیشین اسپانیا بورل را منصوب کرد. سوسیالیست های اسپانیا همچنین اولین نماینده عالی ، خاویر سولانا را که به مدت یک دهه در این سمت بود ، منصوب کردند. بورل 73 ساله از همان نسل رهبران سوسیالیست اسپانیا با سولانا 78 ساله است. سولانا اطلاعات بیشتری در مورد روسیه می دانست زیرا پیش از این دبیرکل ناتو بوده است. بورل نیازی به تخصص اضافی ندارد ، بلکه از توانایی سیاسی برای مذاکره درباره اجماع 27 کشور عضو بهره مند نیست امری دیگری که هموار. بسیار دشوار و شاید غیرممکن این است که روسیه همیشه یک پرونده پیچیده در سطح اتحادیه اروپا بوده است. در حالی که شرقی ها ، لهستانی ها ، بالتیک ها همواره برای یک هدف سخت تر مبارزه می کنند ، بوداپست ، برلین ، رم ، پاریس بر گفتگوی عملی و ارتقا ئ تجارت اصرار دارند.
در مجموع از طرفی کشورهای عضو اتحادیه اروپا نه تنها پس از مسمومیت ناوالنی روسیه را تحریم نکردند ، بلکه آنها قادر به اتخاذ حداقل یک بیانیه مشترک در این زمینه نبودند. وقتی آلمان ها جلوی صحنه را نمی گیرند ، قبرسی ها هر چه بیشتر به روسیه نزدیکتر می شوند ، یا در مورد ناوالنی ، ویکتور اوربان بیرون می آید. ماکرون به دنبال هر بهانه ای برای تماس با کرملین است و مرکل برای از سرگیری کار در Nord Stream 2 عجله دارد و از طرف دیگر نمی توان از دیپلماسی اروپا بخواهید کارهای بیشتری انجام دهد زیرا مسکو ترجیح می دهد با هر یک از اعضای اتحادیه اروپا به صورت جداگانه صحبت کند؛ روشی که ایالات متحده و چین نیز در تعاملات با اتحادیه اروپا در موضوعات سخت دنبال می کنند بهر حال بورل به همان میزانی که کشورهای عضو مایلند به وی قدرت بدهند دارای توانایی کافی نیست و اکنون رئیس دیپلماسی اروپا در بازگشت از مسکو قول داده است تحریم های روسیه را گسترش دهد. نشست وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در 22 فوریه تعیین کننده خواهد بود. آیا کسی این بار مانع تحریم های روسیه می شود؟

واژگان كليدي: دیدار شکست خورده , مسکو, دیپلماسی اروپا , سولانا , بورل,دكتر عليبمان اقبالي زارچ,اوراسيا

مطالب مرتبط