سید علی قائم مقامی
کارشناس ترکیه
دامنه همکاری امنیتی، سیاسی و نظامی ترکیه با کشورهای عرب خلیج فارس
ترکیه در حال حاضر در مسئله اعراب و سوریه در باتلاق جنگ و حمایت از تکفیری ها گرفتار و با عربستان سعودی و همچنین قطر، سیاست هماهنگ و همگرا را در قبال عراق، سوریه و حتی لبنان اجرا می کند. یعنی ترکیه در عراق از داعش یا طرفدارهای داعش (یعنی سنی های افراطی به اضافه بعثی ها ) حمایت می کند.
سنی های افراطی و بعثی ها متحد همدیگر هستند، چنانچه یکی از رهبران آن الهاشمی در ترکیه تحت حفاظت دیپلماتیک و مصونیت قرار دارد، علاوه بر آن النجیفی در موصل قرار داشت و استاندار نینوا بود و به علت خیانت و واگذاری مناطق موصل به داعش و حزب بعث عراق به عنوان نیروهای متحد بعثی به اضافه داعش، از موصل به شمال عراق فرار کرده است. در این شرایط، در ترکیه این ها نیروهای حشد الوطنی و متشکل از سنی های عرب عراق ایجاد و از آن ها حمایت می کند و به آن ها آموزش داده و می خواهد که در عراق دخالت کند. این دخالت در حمایت و همگرا با عربستان سعودی است. در سوریه هم به همین صورت است، یعنی از گروه های تکفیری مختلف حمایت می کند. علاوه بر آن با حزب الله دشمنی آشکار پیدا کرده و گروه های تکفیری را علیه حزب الله لبنان به کار می گیرد. تمامی این رویکرد با مسئله عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی در خلیج فارس هماهنگ است. یعنی ترکیه به صورت همگرا و هماهنگ با کشورهای عرب خلیج فارس، در کل منطقه خاورمیانه به خصوص سوریه و عراق تلاش میکند اهداف خود را به پیش می برد. در این چارچوب از حمایت ناتو، آمریکا و انگلیس هم برخوردار است. یعنی ترکیه می خواهد که در خلیج فارس یک کمربند امنیتی، اطلاعاتی و نظامی ایجاد کند، در همین چارچوب ترکیه در قطر پایگاهی نظامی بنیان نهاده که در آن با قطر و عربستان سعودی همکاری صنایع دفاعی، نظامی و اطلاعاتی را امضا کرده است. چنانچه در یمن با عربستان سعودی از عملیات و قتل عام علیه حوثی ها حمایت می کند و تلاش میکند جلوی نفوذ ایران را در منطقه خلیج فارس و جهان عرب بگیرد. همچنین این سیاست را در جهت و راستای اهداف خود و به علاوه در جهت اهداف آمریکا و ناتو دنبال می کند. در بعد دیگری ترکیه بیشتر می تواند نقش اطلاعاتی و لجستیک داشته باشد. چنان که اردوغان گفته بود، ما در جنگ یمن از عربستان سعودی حمایت لجستیک می کنیم و سیاست های ما در عراق و سوریه بر هم منطبق است. این رویکرد به نوعی پای عربستان سعودی را در ترکیه ، کشورهای عراق و سوریه باز می کند، چنان چه اردوغان گفته است: ما دانشگاهی را در قاضی آنتپ ترکیه با کمک و سرمایه عربستان تاسیس خواهیم کرد و دانشجویان سوریه را در این جا آموزش خواهیم داد. یعنی به نوعی ترکیه پای عربستان را در امور آموزشی ترکیه بر محور وهابیت پیش می برد و در آینده ترکیه به نوعی پاکستانیزه خواهد شد.
دامنه حضور نظامی ترکیه در خلیج فارس
در حال حاضر، ترکیه در قطر نیرو پیاده کرده و از 2014 تاکنون این نیروها در حال افزایش هست. البته تعداد نیروها را نامعلوم نگه داشته است. اما ترکیه با عربستان ، قطر ، امارات متحده و حتی کویت هماهنگ عمل می کند و به دنبال این است که شاخه نظامی و اطلاعاتی وابسته به ناتو را در خلیج فارس به وجود آورده و گسترش دهد. در این راستا به نوعی می توان گفت که مشارکت برای همکاری صلح (که ناتو از چند سال قبل راه اندازی کرده است) و یکی از شاخه های آن هم عربستان سعودی، قطر و امارات متحده است و می خواهند با کمک و مشارکت ترکیه در کل منطقه نیروی مقاومت ضد صهیونیستی را تضعیف یا از بین ببرند و یا از مسیر خود خارج کنند.
رویکرد جریان های مختلف ترکیه به حضور نظامی ترکیه در خلیج فارس
حزب جمهوری خلق مخالف سیاست های حزب عدالت و توسعه در خاورمیانه و خلیج فارس است. لذا چنین موضعی را نمی پسندند. حزب دموکراتیک خلق هم که وابسته به پ.ک.ک هست، هم چندان مایل نیست که ترکیه چنین نقشی را در خلیج فارس و خاورمیانه ایفا کند. علاوه بر این، حزب سعادت که حزب نهضت ملی ترکیه است به شدت مخالف سیاست هایی ترکیه در عراق و سوریه دارد و معتقد است که ترکیه باید با همکاری ایران در سیاست های منطقه ای نقش بازدارندگی در جهت مبارزه با جنگ و در جهت دفاع از صلح برقرار کند، به عبارتی کشورهای اسلامی و به خصوص ایران باید متحد عمل کنند و بین کشورهای اسلامی و عرب و … در صورتی که درگیری به وجود آید، میانجیگری کنند و اجازه ندهند که دول خارجی در منطقه دخالت کنند.
حامیان منطقه ای و بین المللی افزایش حضور نظامی ترکیه در خلیج فارس
ناتو و آمریکا می خواهند از طریق ترکیه در خاورمیانه و کشورهای اسلامی- عربی و به خصوص در جهت مقابله با اتحاد عراق، ایران، سوریه، لبنان و فلسطین با حمایت روسیه و چین جبهه ای مخالف تشکیل دهند. ترکیه در همین راستا اسرائیل را هم به عنوان دوست خود تلقی کرده است، یعنی رجب طیب اردوغان اعلام کرده است که اسرائیل به ما نیازمند است و ما هم به اسرائیل نیازمندیم. این موضوع از حمایت های غرب و ناتو برخوردار است. علاوه بر آن رجب طیب اردوغان شعاری انحرافی هم اعلان کرد و گفت که شیعه گری و سنی گری خطری است که موجودیت اسلام را تهدید می کند و ما نه شیعه هستیم، نه سنی. ما تنها به اسلام معتقدیم. یعنی از یک طرف می خواهند که ظاهرا نفی شیعه و سنی کند تا از این راه وهابیت را در منطقه تقویت کند.
واژگان کلیدی: دامنه همکاری ترکیه در خلیج فارس ، همکاری نظامی ترکیه و خلیج فارس، دامنه همکاری و حضور نظامی ترکیه در خلیج فارس
