سيد مهدي مدني
مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC
اسرائيل اين روزها، روزهاي سختي را مي گذارند. چه آنكه اين بازيگر با جبهه مختلفي در حال نبرد است. آنچه در اين نوشتار مي آيد نگاهي به جببه مختلفي است كه اسرائيل با آن درگير است و در پايان به راهكاري كه اسرائيل براي خروج از اين همه گرفتاري به آن مي انديشد، اشاره مي شود.
جبهه هاي مواجه اسرائيل
در يك نگاه كلي مي توان گفت كه اسرائيل در دو بعد داخلي و خارجي دچار مشكلاتي است كه بعضا براي اين بازيگر تبديل به بحران نيز شده است.
- موج شناسايي فلسطين: اولين گرفتاري اسرائيل در عرصه بين المللي مواجه اسرائيل با موج فزاينده شناسايي فلسطين آن هم در مرزهاي 1967 مي باشد. كشورهاي آمريكاي لاتين در اين زمينه پيش قراول شده اند. آر‍ژانتين، برزيل، بوليوي، اروگوئه و پيش از آن ونزوئلا از جمله كشورهايي بودند كه فلسطين را شناسايي كردند. همچنين پيش بيني مي شود كه اين موج فراگير تر شود چه آنكه شيلي نيز قصد دارد تا اين مهم را به انجام برساند. چند دولت هاي اروپايي نيز مانند نروژ اين مسير را در پيش گرفته اند. اينك بريتانيا نيز قصد دارد تا سطح مناسبات خود با فلسطين را ارتقا بخشد. امري كه به طور يقين سبب تيرگي روابط اسرائيل با بريتانيا مي شود. خاصه آنكه روابط اين دو پس از استفاده تيم ترور موساد از پاسپورت هاي جعلي براي ترور المبحوح در دبي قدري تيره شده بود.
- شكست مذاكرات صلح: پس از آنكه مذاكرات صلح ميان تشكيلات خودگردان به رهبري محمود عباس و بنيامين نتانياهو نخست وزير اسرائيل در واشنگتن و با ميانجي گر شخص باراك اوباما آغاز شد، تحليل گران واقع بين مسائل خاورميانه گفتند كه اين مذاكرات به علت سرسختي اسرائيل به شكست مي انجامد. خاصه آنكه اسرائيل دقيقا همان پيش شرط محمود عباس مبني بر توقف شهرك سازي ها را نقض كرد و همين امر سبب خروج عباس از مذاكرات شد. اين اقدام اسرائيل تا حدي دلسرد كننده بود كه متحد استراتژيك اين بازيگر، يعني آمريكا نيز از اين اقدام اسرائيل ابراز تاسف كرد. سر سختي اسرائيل در مذاكرات تا جايي بود كه آنها حاضر به پذيرش پيشنهادات بي سابقه آمريكا در زمينه توقف شهرك سازي ها را نپذيرد. درنتيجه مي توان گفت كه اسرائيل در اين بازي نيز با حالت مغلوبه خارج شد.
- لبنان: اسرائيل پس از ترور رفيق حريري بسيار كوشيده تا دادگاه بين المللي را تحت تاثير قرار بدهد. سخنان اسماعيل فرنجيه و همچنين سيد حسن نصر ا… در خصوص همكاري دادگاه بين المللي با اسرائيل و ارسال اطلاعات لبنان توسط بازپرسان دادگاه به اسرائيل شاهدي بر اين مدعاست. ضمن اينكه بايد گفت كه اسرائيل همواره كوشيده تا با حمايت از جبهه 14 مارس و تلاش براي صدور كيفرخواست ابتدايي دادگاه بين المللي ترور رفيق حريري، راهي را براي مبارزه با مقاومت و از بين بردن حزب ا… بگشايد. حال آنكه شكل گيري يك جبهه اقليمي از عربستان و سوريه ( ائتلاف سين سين) تا قطر – تركيه – فرانسه و روسيه سبب شده كه صدور كيفرخواست ابتدايي با وقفه مواجه شود. تهديد سيد حسن نصر ا… مبني بر محدود نبودن واكنش حزب ا… در صورت محكوم نمودن اعضايش سبب شده كه صدور اين كيفرخواست در هاله اي از ابهام فرو برود. به اين موارد بايد موضع گيري ايران به عنوان يك بازيگر اثر گذار در لبنان مبني بر مردود بودن راي دادگاه را اضافه كرد. اين امر تا جايي است كه برخي از روزنامه هاي لبناني مانند البيان از قول سعد الحريري اعلام كند كه وي از خود خواهي پدرش صرف نظر كرده است. لذامي توان گفت كه اسرائيل از جناح لبنان نيز طرفي بر نبسته است.
- تركيه: «عذرخواهي». مسئله اين است. واژه عذرخواهي اين روزها در تحليل مسائل دو بازيگر عمده زياد شنيده مي‌شود. پس از حمله وحشيانه نيروهاي ويژه اسرائيل به كشتي امداد رسان غزه روابط دو بازيگر به شدت تيره و تار شد. البته پيش تر اين رجب طيب اردوغان بود كه در اجلاس جهاني داووس در سال 2009، شيمون پرز رئيس‌جمهور اسرائيل را به باد انتقاد گرفته و خطاب به او گفت كه شما از ديدن كشته شدن كودكان بي‌گناه در غزه لذت مي‌بريد.
- روابط دو بازيگر روز به روز تيره تر شد و عدم
- عذرخواهي اسرائيل از تركيه به خاطر حمله به كشتي آزادي غزه به اين تيرگي افزود. البته در اين ميان تلاش‌هاي فراواني براي آشتي دادن و مصالحه بر سر اين موضوع صورت گرفت حتي آمريكا از دو طرف خواست تا اين مسائل را فراموش كنند. همچنين شائول موفاز رئيس كميته امور خارجي و امنيت پارلمان رژيم صهيونيستي (كنست) نيز به تازگي از نتانياهو خواست تا اختلافات موجود با تركيه را حل و فصل كند و براي اين كه تركيه به آغوش سوريه، حزب‌الله لبنان و مقاومت فلسطين نرود، تلاش كنند. موفاز گفته كه ما بايد تركيه را كشور دوست خود بدانيم نه كشوري كه ما را تهديد مي‌كند اما بر اساس شواهد امر مي‌توان گفت كه هنوز روابط دو بازيگر به شدت سرد است.
- روز دوشنبه وزير خارجه افراطي اسرائيل سخناني را بر زبان راند كه حتي نخست وزيرش نيز از آنها تبري جست و اعلام كرد كه نظرات وي شخصي است. ليبرمن درخواست معذرت‌خواهی از سوی ترکیه را «حرفی وقیحانه و یا فراتر از وقیحانه» لقب داده و مدعي شد: «اگر قرار باشد معذرت‌خواهی صورت بگیرد این دولت ترکیه است که باید از ما معذرت بخواهد نه ما از آنها.» اما اين سخنان توسط نتانياهو نيز بر زبان آورده شد. نتانياهو معذرت‌خواهی از ترکیه را منتفی اعلام کرد. وي در مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی «کانال ۱۰» اسرائيل گفت: «معذرت نخواهیم خواست، اما تاسف خود نسبت به این رویداد را به ترکیه ابراز می‌کنیم.» وي ادامه داد: «نمی‌خواهیم که سربازان‌مان به دادگاه‌های بین‌المللی کشانده شوند. سربازان ما بر طبق استانداردها عمل کردند.» وی در ادامه افزود که پوزش‌خواهی در این مورد می‌تواند به عنوان پذیرش تقصیر به شمار آید.
- اين در حالي است كه داوود اوغلو، وزير خارجه‌تركيه در تازه ترين اظهاراتش در گفت‌وگو با خبرگزاري ساناي سوريه كه پيش از سخنان ليبرمن و نتانياهو منتشر شده گفته است: اسرائيل بايد به خوبي بداند كه بازگرداندن روابط بين آنكارا و تل آويو به روند طبيعي خود تنها با عذرخواهي رسمي اسرائيل از تركيه پرداخت غرامت به خانواده‌هاي قربانيان حمله به كشتي تركيه‌اي مرمره صورت مي‌پذيرد. به اين موارد موضع‌گيري صريح تركيه در قبال عدم سكوت در برابر حمله احتمالي به غزه را بايد اضافه كرد. نكته ديگر در اين زمينه اجماع بين لمللي عليه اسرئيل بود كه به طور بي سابقه شكل گرفت. محكوميت اسرائيل توسط نزديك ترين متحدان سبب شد كه مشروعيت اسرائيل بيش از پيش با مشكل مواجه شود.
- عرصه داخلي و مناسبات قدرت: در اين زمينه مي توان به اختلافات ليبرمن و نتانياهو و از طرفي انتقادات احزاب رقيب از سياست هاي نتانياهو اشاره كرد. در روزهاي اخير بار ديگر شاهد اظهار تند ليبرمن در زمينه فلسطين و تشكيلات خود گردان بوديم. اين اظهارات از جانب نتانياهو رد شد و اين سخنان را نظرات شخصي اش دانست. البته اين براي بار دوم است كه اين اتفاق مي افتد. بار گذشته سخنان ليبرمن در اجلاس ساليانه سازمان ملل در مورد فلسطيني ها بقدري افراطي بود كه جامعه يهودي امريكا كه نخست وزير اسرائيل را واداشت تا در اين زمينه موضع گيري كند و بگويد كه سخنان ليبرمن با او هماهنگ نشده است. علاوه بر اين اختلافات، مي توان به انتقادات تزيپي ليوني، رهبر مخالفان كنست و رئيس حزب كاديما اشاره كرد. وي نتانياهو را متهم به هدر دادن فرصت ها براي صلح كرده است. عدم آزادي شالوط اسير اسرائيلي نيز مي رود تا به يك بحران تبديل شود چه انكه خانوداه اين اسير توانسته اند تظاهرات متعددي را سازمان دهي كنند و نتانياهو را متهم به ضعف در عمل كنند.
به اين موارد كشف يك شبكه جاسوسي در مصر را بايد اضافه كرد كه سبب شد سفير اسرائيل در مصر بدون خبر مصر را ترك كند و زمينه سردي روابط دوبازيگر را رغم بزند.
راه حل برون رفت:
اينك بايد ديد كه اسرائيل براي برون رفت از اين شكست ها و يا بحران هاي پيش رو چه اقدامي را د رنظر مي گيرد. آنچه كه بيش از هر چيز ديگر مي تواند اين بحرانها را سرپوش بگذارد آغاز جنگ با دشمن ديرينه خود يعني حماس است. استقرار نيروهاي نظامي در مرز غزه و همچنين آزمايش جديد ترين جنگ افزارهاي خود در روزهاي گذشته مي تواند سر آغازي براي تدارك يك جنگ ديگر باشد. خاصه انكه خبرگذاري ها از سفر قريب الوقوع نتانياهو به مصر خبر داده اند. اين در حالي است كه برخي از كارشناسان اين سفر را مقدمه چيني براي حمله به غزه مي دانند. ضمن اينكه شروع جنگ براي مدتي مي تواند هجمه هاي صورت گرفته از داخل را به انزوا برده و گروه هاي داخلي اسرائيل را با دولت افراطي نتانياهو همراه سازد.
