دکتر ماکان عیدی پور
کارشناس مسائل سوریه
گذشته رابطه حزب الله با سوریه
در جنگ های داخلی لبنان و زمانی که جنگ طایفه ای در لبنان بالا گرفته بود و هر طایفه و هر فرقه ای یک حامی داشت، (مسیحیان از طرف غرب و سنی ها از طرف کشورهای عربی حمایت می شدند) شیعیان ضعیف ترین طایفه لبنان بودند و آسیب زیادی از جنگ های داخلی لبنان دیدند. اما با ورود ارتش سوریه به لبنان عملا نه تنها آتش این جنگ فروکش کرد بلکه شیعیان لبنان برای اولین بار در یک آرامش نسبی اقدام به ایجاد یک تشکیلات منسجم مردمی- سیاسی کردند. این امر پایه های چیزی است که امروز به عنوان حزب الله می بینیم. ورود ارتش سوریه عملا برنامه اشغال زمینی لبنان توسط اسرائیل و تبدیل لبنان به یک کشور خنثی و ایجاد عمق استراتژیک ملغی شد. در این بین این رابطه ای سوریه از ابتدا با حزب الله لبنان آغازشد و بعد از ترور رفیق حریری و اتهاماتی به سوریه، ارتش سوریه ناچار به ترک لبنان شد (که تبعات فاجعه باری داشت.) در این بین اسرائیل بلافاصله سعی کرد خلا را پر کند ولی با رشادت رزمندگان حزب الله در دو نوبت متوقف شد و به اهداف خود نرسید.
اهداف و رویکرد میدانی و سیاسی حزب‌الله در بحران کنونی سوریه
آن چه امروزه در سوریه اتفاق افتاده است، فرصتی برای حزب الله بود برای پرداخت دینی نسبت به سوریه است و همواره مقاومت اسلامی به پشتوانه اطلاعاتی و نظامی سوریه قادر بوده در مقابل اسرائیل بایستد. یعنی هدف حزب اله در سوریه حفظ دولت قانونی آقای بشار اسد است. لذا حفظ این دولت و کمک به ارتش سوریه از اولویت هایی است که حزب الله برای خود تعریف کرده است. این بازپرداخت دینی است که در ابتدای تشکیل حزب الله و زمانی که حزب الله بسیار ضعیف تر از آن بود که بتواند به راحتی در لبنان قد علم کند. این موضوعی نیست که بتوان انکار کرد. وقتی سوریه در دام چنین نبرد داخلی می افتد و نیروهای خارجی اقدام به خرابکاری برای تقویت گروه های تکفیری می کنند، حزب الله وظیفه خود می داند که به موضوع ورود پیدا کند و خطر را از مرزهای شمالی لبنان و بلکه از مردم سوریه در برابر متجاوزین خارجی دفاع کند. این رویکرد نتایج بسیار خوبی هم داشته است، چنانچه در نبردهای داخلی تا پیش از ورود روسیه به مسئله، حزب الله لبنان عملا بزرگترین حامی دولت و ملت سوریه در جنگ پنج سال اخیر بوده است. ثانیا امنیت سوریه و لبنان به هم پیوند خورده است. دو کشور مرز مهمی با هم دارند و حزب الله لبنان به هیچ وجه مایل نیست که توسط دشمنان و طرفداران آنها محاصره شود. در واقع در بین هم پیمانان اسرائیل و برخی کشورهای عربی که حامی جنبش های تکفیری هستند، سوریه تنها امید بود و اگر سوریه هم از دست می رفت، حزب الله لبنان کاملا محاصره می شد و رو به رو شدن با آن ها مشکل می شد. در بعد دیگری ورود به سوریه به نوعی ایجاد مرزهای بیشتر و جبهه های بیشتر با رژیم اشغالگر قدس است. یعنی با دور زدن بلندی های جولان بار دیگر رژیم صهیونیستی را از جانب حزب الله تحت فشار قرار دهد و دسترسی به اهداف تازه تری را درون خاک اسرائیل امکان پذیر کند. در وهله سوم، پیشگیری از رشد سرطانی جنبش های تکفیری است (که عراق و سوریه را به آتش کشیده اند و بیشترین خسارت را متوجه جمعیت شیعی این کشورها کرده اند.) مد نظر است. یعنی آنها با یک برنامه از پیش تعیین شده به شیعه کشی و نسل کشی شیعیان (که امروز بر اساس مستندات یک جرم ثابت شده بین المللی است، آن ها به دنبال نسل کشی در عراق و سوریه هستند ) اقدام کرده و حزب الله وظیفه خود دیده است که اولا به عنوان مقاومت اسلامی و ثانیا به عنوان شیعه از این مردم حمایت کنند. این مردم مدافع و حامی دیگری در این منطقه ندارند و با ایران هم فاصله زیادی دارند و نیرویی که بتواند در این مناطق وارد و تاثیر گذار باشد، حزب الله لبنان است.
اهمیت عملکرد حزب الله در سوریه
در واقع حزب الله نشان داد قادر است خارج از مرزها به طور گسترده عملیات و عمل کند. قبلا حزب الله به عنوان یک گروه شبه نظامی یا چریکی شناخته شده بود و خیلی از کارشناسان بین المللی تصور نمی کردند حزب الله بتواند در مناطق وسیعی این گونه عملیات را انجام دهد. چرا که عملیات ها در سوریه عملیات چریکی نیستند و تقریبا حزب الله وارد جنگ های متقارن و جنگ های نیمه کلاسیک و حتی کلاسیک شده و از سلاح های نیمه سنگین استفاده می کند و در موقعیت های تثبیت شده، جبهه های مشخص شده و خطوط مرزی قرار دارد. در واقع این صفحه جدید از فعالیت های نظامی و مقاومت اسلامی خود را نشان داده است. چنانچه اولین بار در تاریخ مدرن مقاومت اسلامی مجهز به تسلیحات، با گستردگی و با این تعداد از نیروها در طی چندین سال توانسته مقاومت و پیروزی های بزرگی را به دست آورد.
مدل مطلوب آینده سوریه از نگاه حزب الله
حزب الله به سمت وضعیتی در سوریه است که نیروهای خارجی به خصوص نیروهای تکفیری که هیچ مشروعیت و پایگاهی در بین مردم ندارند و صرفا مردم را به اسارت گرفته اند و از مناطق مسکونی به عنوان سپر انسانی استفاده می کنند از آن جا خارج شوند. ثانیا رسیدن به یک راه حل معقول بین نیروهای دولتی و نیروهای شورشی (که از ارتش جدا شده و در مناطق دیگر سوریه مستقر هستند) و بازگرداندن صلح و آرامش در آن منطقه مهم است، از این دید هر چه منطقه پر آشوب تر شود، رژیم صهیونیستی بهانه بهتری برای مداخله های نظامی پیدا می کند. به خصوص این که در چند سال اخیر به دلیل تمرکز رسانه ها و تمرکز افکار بین المللی روی این مسئله، عملا موضوع فلسطین و لبنان (که موضوعات اصلی جهان اسلام بود) عملا به فراموشی سپرده شده بود و کمتر مورد توجه قرار می گرفت. این موضوع خطرناک است و رژیم صهیونیستی در تاریخ نشان داده است که از این گونه نقاط کور رسانه ای به خوبی استفاده می کند ( نسل کشی و جنایاتی که در جنین در سال های پیش اتفاق افتاد، نمونه ای از سو استفاده رسانه ای بود که سال های پیش از آن استفاده کردند و این موضوع ناشی از غفلت رسانه ها بود) . از این نگاه حزب الله باید به همسایه بزرگ خود کمک کند تا سریع تر به ثبات برسد، وگرنه دامن گیر این مسئله خواهد شد و تبعات آن قطعا به لبنان هم کشیده خواهد شد. چرا که در درون لبنان تکفیری ها پتانسیل های بسیاری دارند و این موضوع را قبلا هم نشان داده اند. چنانچه اردوگاه های فلسطینی ،داعش، القاعده و گروه های دیگر می توانند تبدیل به مسئله جدی تر و وخیم تری شود. پس برای پیش گیری از این مسئله، باید با آن از ریشه مواجه شد.
واژگان کلیدی: نقش سیاسی حزب‌الله در بحران سوریه، رویکرد حزب‌الله در بحران سوریه، اهداف حزب‌الله در سوریه
