احسان جعفری فر
کارشناس ارشد روابط بین الملل
مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC
گروه بین‌المللی بحران وابسته به «جورج سوروس» پیشنهاد داده است که آمریکا باید مأموریت‌های خود در عراق را به سه رویکرد ادامه دهد: تمرکز بر روی بهانه مبارزه با داعش برای مشروعیت بخشی به حضور در عراق؛ مبارزه با فساد در عراق تحت نام سازمان ملل (تغییر ساختارهای عراق به بهانه اصلاح امور در راستای مبارزه با فساد)؛اما باید اهداف آشکار و پنهان علاقه‌مندی آمریکا برای حضور عراق را شناسایی کرد:
- آمریکا به دنبال نفت عراق است؛ قیس الخزعلی دبیرکل جنبش عصائب اهل الحق عراق در مصاحبه‌ای اظهار داشته است که یکی از علل استعفای عبدالمهدی،مخالفت او با درخواست ترامپ برای تحویل نیمی از نفت عراق به او در مقابل بازسازی عراق بوده است. آمریکا از کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس پول می‌خواهد و از عراق نفت.
2-آمریکا به دنبال کنترل روابط عراق به ایران است؛ازجمله دلایل نارضایتی طرف آمریکایی از دولت عراق رویکرد روبه شرق این کشور بود ازجمله روابط با ایران،قراردادهای سنگین اقتصادی ۱۰ ساله با پکن به ارزش بیش از ۵۰۰ میلیارد و حرکت در مسیر خرید تسلیحات نظامی سنگین از روسیه از جمله اس ۴۰۰.
3-آمریکا به دنبال تأثیرگذاری بر محور مقاومت است؛ اندیشکده آمریکایی مطالعات راهبردی و بین‌المللی اقدام به بررسی توسعه استراتژی منطقه‌ای ایران و محور مقاومت کرده است و قطع حمایت‌های تهران از متحدان خود در محور مقاومت را ضروری می‌داند.
4-آمریکا به دنبال کاهش روابط عراق و ایران برای تأثیرگذاری سیاست‌های تحریمی و فشاراست؛ از جمله در زیرساخت‌های برق و انرژی عراق که وابستگی عراق به آمریکا را مستحکم می‌کند.
5-آمریکا به دنبال بی‌ثباتی عراق است؛ ایالات‌متحده به خوبی می‌داند ثبات عراق به منزله زمینه‌های خروج او از عراق و تقویت استقلال و حاکمیت ملی عراق است. این مسئله برخلاف منافع ملی آمریکا است که با صرف میلیاردها دلار در عراق به دستاوردی نرسد.
6-آمریکا به دنبال پر شدن خلا قدرت با قدرت هایی چون ایران، چین و روسیه در منطقه نیست.
اما باید توجه داشت به نسبی که عراق دچار مشکلات اقتصادی، سیاسی و امنیتی شود برخلاف انتظار واشینگتن درخواست مردم برای خروج ایالات‌متحده و فشار بر سیاستمداران متمایل به آن افزایش خواهد یافت. مردم عراق مشکلات خود را در پرتو حضور بیگانگان غیردوست می‌دانند که به تقویت ناامنی چون داعش و انواع فشارهای اقتصادی و سیاسی برای ناکارآمدی حاکمیت ملی تلاش دارد. از همین رو می‌توان به پاسخ منفی آمریکا به تصویب خروج نظامیان از عراق اشاره کرد که نوعی بی احترامی به حاکمیت ملی یک کشور مستقل است. در همین راستا فشارهای آمریکا بر عراق در چند حوزه قابل‌بیان است:
- برقراری امنیت (شامل مبارزه با تروریسم، حفظ تنگه قرمز، امنیت انرژی و…) خواهد بود که در واقع، در قالب ایفای یک مسئولیت بین‌المللی بیان می‌شود.
- وجود تهدیدات بالقوه در عراق علیه متحدان و با هدف زدودن تهدیدات علیه آن‌ها
- فشار از طریق سیاسی، دخالت در سیاست، ایجاد فشارهای اقتصادی و درخواست غرامت، تحمیل قراردادهای سنگین و …
- فشار به عراق از طریق سازمان‌های بین‌المللی
- ایجاد خلأ قدرت و ناامنی در عراق
برای این منظور مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر روابط آمریکا و عراق به موارد زیر مرتبط می‌شود:
1-روی کارآمدن دولت و پارلمانی غرب محور
2-درگیر شدن آمریکا در منطقه و تشدید بهانه‌های حضور
3-کنترل و جهت دهی واکنش‌های مردمی
4-تأثیر نیروهای داخلی و خارجی
5-افکار عمومی و فشارهای سیاسی درون ایالات متحده
6-میزان نفوذ یا انزوای ایالات متحده در قیاس با سایر رقبا در عراق
7-میزان وابستگی و روابط عراق و آمریکا
واژگان کلیدی:آینده، روابط، عراق ، آمریکا
