آینده روابط ایران و عمان بر اساس دوستی و احترام متقابل

By ipsc

تیر ۱۱, ۱۴۰۴

اشتراک

سامیار رستمی

پژوهشگر مسائل بین الملل

در چند سده گذشته دولت مسقط و عمان با استقلال از پرتغال در سال 1650، ¹ نيز روابط‌ فرهنگي و اقتصادی‌ بسیار نزدیکی‌ با ایران‌ داشته‌ اند

در قرن بيستم ، خروج اين كشور از نفوذ بريتانيا در سال 1951² ، تشكيل سلطنت عمان در دهه 1970 روابط ايران و عمان نيز بسيار گسترده شد.

اولین‌ سفیر‌ ایران‌ در ۱۹۷۲ در مسقط‌ مستقر شد. بعد از انقلاب اسلامي ايران روند روابط با به رسميت شناختن جمهوري اسلامي ايران از سوي عمان³ تداوم یافت.

با وجود کاهش سطح روابط بین تا سال ۱۹۸۵ ، به تدريج روابط دو كشور از حالت تنش خارج شد و مسقط میزبان مذاکرات تهران و بغداد برای توقف جنگ شد.⁴

پس از سفر 2022 رئیس جمهور ایران به عمان ، سلطان هیثم بن طارق السید، سلطان عمان، مه 2023، به ایران سفر کرد.

عمان در شرق شبه جزیره عربستان از شمال شبه جزیره مسندام (در جنوب تنگه هرمز) به ایران نزدیک است.

عمان نیز با اصل همسایه خوب،⁵ رویکردی عمل گرایانه و حفظ روابط خوب با ایران، به دنبال ایفای نقش مثبت در معادلات منطقه‌ای، کاهش شکاف ها است.

با رابطه خوب مسقط با ایران و اروپا و ایالات متحده ⁶و حفظ استقلال سیاست خارجی عمان از آن یک بازیگر منطقه ای ارزشمند میانجیگر معتبر و موثر در حل بحران هایی ساخته است.

عمان آشفتگی و درگیری در خلیج فارس و خاورمیانه را تهدیدی جدی برای خود می داند. در سالهای گذشته و در راستای منافع ملی عمان و کاهش اصطکاک بین کشورهای عربی و اسلامی نقش مهمی در کاهش تنش ایران با دیگر بازیگران چون ایران عربستان ایفا کرده است.

چنانچه سلطان هیثم بن طارق، به بحرین سفر کرد و در مورد روابطشان با ایران گفتگو کرد، یا پیام هایی را بین مصر و ایران منتقل کرد.

ایران و عمان همچنان در مسائل منطقه ای و بین المللی مورد علاقه مشترک گفتگو و تبادل نظر می کنند. به نوعی از دید دو طرف روابط ایران و عمان به عنوان الگویی مطلوب از مناسبات همسایگی است.رایزنی‌های مستمر و تبادل هدف‌مند چند بعدی هیات‌ها، روابط را متمایز نموده است.

در یک سال اخیر با دیدارهای مقامات نظامی دو طرف نیز در فوریه، تقویت همکاری‌های دفاعی و تقویت و توسعه مناسبات دو کشور در شرایط افزایش تنش‌های منطقه‌ای تاکید شده است.

در آوریل 2024 تاکید عمان و ایران بر تقویت همکاری ها بر اساس اصل حسن همجواری ، همکاری مثبت و تلاش مشترک در حالی است که 7 جدا از برگزاری کمیته کنسولی مشترک عمان و ایران شاهد پیام کتبی سلطان عمان به رئیس جمهور جدید ایران در دسامبر 2024 در رابطه با روابط دوجانبه هستیم .

به علاوه دیدار وزیر امور خارجه عمان با دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و رئیس پارلمان ایران در دسامبر 2024 و همچنین دیدار وزیر امور خارجه با همتای ایرانی در حاشیه نشست فوق العاده سازمان همکاری اسلامی مارس ، 2025 بیانگر وسعت اشتراک ها ، دایره رایزنی و دیدارهای مقامات در حوزه مسائل دو جانبه و چند جانبه منطقه ای و بین المللی است .

حجم گسترده دیدارهای سیاسی و دیپلماتیک نیز برجسته است. در حالی که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روابط عمان و ایران را بر اساس دوستی، احترام متقابل و همکاری مشترک در بسیاری از موضوعاتی میداند که دو کشور دوست را متحد می کند.⁸

سفر اخیر و رسمی دکتر مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری اسلامی ایران به مسقط در خرداد ماه مصادف با 28-27 می 2025 میلادی ، بیانیه مشترکی، توجه دوباره ای بر بر پیوندهای تاریخی و مستحکم دو ملت برادر، همکاری‌های پایدار دوجانبه، احترام متقابل میان سران دو کشور و توسعه روابط در همه زمینه‌ها است.

چنانچه در بیانیه ای، دو کشور تصمیم خود را برای گشودن افق‌های جدیدی در شراکت اقتصادی، حمایت از بخش خصوصی در افزایش مبادلات و سرمایه‌گذاری، استمرار هماهنگی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و محکومیت اقدامات علیه مردم فلسطین اعلام کردند.

تهران چند بار تا کنون از نقش سازنده سلطان نشین عمان در ارتقای ثبات منطقه ای و تعمیق همکاری های دوجانبه و بین المللی قدردانی کرده است .

اخیرا ایران از نقش سازنده سلطنت عمان در مذاکرات غیرمستقیمی که در زمینه مسائل هسته‌ای میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا انجام می‌گیرد، قدردانی نمود.

عدم تقابل رويكردهاي دو كشور در مسائل منطقه ای و بین المللی مهمی چون بحران یمن،⁹ نیز فرصتی برای همکاری چند بعدی بیشتر دو کشور است.

در این میان توافق دو کشور برای تشدید تلاش های دیپلماتیک و تقویت گفتگوی سازنده برای مقابله با چالش های پیش روی منطقه ، تمرکز بر یافتن راه حل های پایدار برای منازعات منطقه ای 10 بر اساس احترام به حاکمیت دولت ها و عدم مداخله در امور داخلی مهم و راهبردی است .

ایران و عمان همواره بر توسعه روابط و استفاده از ظرفیت‌ها و ایجاد فرصت‌ها اتفاق نظر دارند و روابط اقتصادی و تجاری همپای روابط سیاسی و رایزنی‌های راهبردی، از رشد قابل توجهی برخوردار شده است.¹¹

تجارت بین دو کشور در سال 2024 رشد قابل توجهی را نشان می دهد و تا پایان سال ۲۰۲۴، ۶۵۱۱ شرکت با مشارکت ایرانی در عمان با افزایش ۷۳.۳ درصدی وجود داشت.¹²

در ژانویه 2025 کمیته مشترک عمان و ایران بیست و یکمین نشست خود را در مسقط مورد تقویت روابط همکاری در زمینه های اقتصادی، سرمایه گذاری و فرهنگی به ریاست وزیران عمان و ایران در مسقط برگزار کرد.

در واقع گسترش گفتگوها، پیش نویس ها و توافقات چند بعدی در مورد سرمایه گذاری ، تسهیل تجارت ، مناطق ویژه اقتصادی، مناطق آزاد ، زمینه های حمل و نقل هوایی، فرودگاه ها، خطوط کشتیرانی مستقیم، انرژی، مواد معدنی، ثروت کشاورزی و منابع آب از فرصت های بسیار مهم روابط است. ¹³

جدا از نقش مثبت و سازنده بخش خصوصی دو کشور ، افزایش حجم سرمایه‌گذاری و افزایش مبادلات تجاری میان دو کشور ، سفر اخیر رئیس جمهور ایران به مسقط هم تحکیم مستمر روابط و گشودن چشم‌اندازهای جدید در راستای شراکت اقتصادی ، توافق به عمل در چارچوب کمیسیون مشترک جهت همکاری فیمابین در زمینه های مختلف و جلسات کمیسیون مشترک به صورت منظم مد نظر قرار گرفت.

برنامه هایی ایران و چشم انداز 2040 عمان ، بنادر جدید و در حال گسترش، پتانسیل همکاری های لجستیک و حمل و نقل در کریدور شمال-جنوب، نقش ترانزیت را در همکاری ها برجسته نگه داشته است.

همچنین گسترش همکاری های انرژی محور در عرضه گاز طبیعی از ایران به عمان، مشارکت ها در پروژه های انرژی و گاز و پروژه پتروشیمی مشترک، باعث ایجاد همکاری جدیدی خواهند شد.

چشم انداز

هر چند اختلاف ها نظرهايي سیاسی و ژئوپلتیک همانند نوع نگاه عمان به اسرائیل¹⁴ در چند دهه گذشته وجود داشته و خواهد داشت. تحریم ها و مسائل بانکی هم از موانع اصلی توسعه روابط تجاری بین دو کشور است.

اما به نظر میرسد روابط بر اساس اعتماد، دوستی، حسن همجواری و پیوندهای مستحکم استوارتر شده است.

در واقع رایزنی ها، گسترش همکاری های اقتصادی، تبادل سالانه بیش از 80 هیأت سیاسی و اقتصادی، حضور بیش از 25 هزار ایرانی در عمان ، افزایش پروازها و حجم تجارت خارجی حدود 2.5 میلیارد دلار و تعمیق ارتباطات مردم با مردم گامهایی ¹⁵بنیادین در روابط رو به توسعه آتی است.

لذا در کنار تلاش دو طرف در تقویت دیپلماسی فرهنگی و اهداف مشترک تقویت صلح و آرامش منطقه ای و بین‌المللی ، چشم انداز دسترسی به توسعه روابط سياسي، ديپلماتيك و حتي مشاركت راهبردي دو كشور آسان تر خواهد شد.

References

1 https://www.officeholidays.com/holidays/oman/oman-national-day

2 https://www.rafmuseum.org.uk/research/online-exhibitions/an-enduring-relationship-a-history/a-history-of-oman/

3 https://gulfhouse.org/posts/4565/

4 https://gulfhouse.org/posts/4565/

5 https://fm.gov.om/policy/principles/

6 https://www.state.gov/u-s-relations-with-oman/

7 https://www.fm.gov.om/oman-and-iran-emphasise-strengthening-cooperation/

8 https://www.fm.gov.om/%D9%88%D8%B2%D9%8A%D8%B1%D9%8F-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%B9/?lang=ar

9 https://iramcenter.org/en/what-is-unique-about-the-omani-iranian-relations/

10 https://omannews.gov.om/topics/ar/5/show/444203/ona

11 https://oman.mfa.gov.ir/portal/generalcategoryservices/4843