مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
بیان رخداد
طی سال های اخیر و بخصوص با توجه به تحولات رخ داده در عراق، سوریه و سپس ترکیه، مساله کردها در خاورمیانه دارای اهمیت قابل توجه تری نسبت به قبل شده است. در این راستا سیاست های ایالات متحده آمریکا به عنوان مهمترین بازیگر فرامنطقه ای حاضر در خاورمیانه، تاثیر قابل توجهی به تحولات در مناطق مختلف کردنشین داشته و دارد. نوشتار پیش رو ماحصل گفتگویی با پروفسور نادر انتصار نویسنده کتاب «سیاست کردها در خاورمیانه» است که در آن این استاد ایرانی دانشگاه روابط بین الملل، از نوع نگرش و نیز سیاست های فعلی ایالات متحده در قبال تحولات کردی بخصوص در شمال عراق صحبت خواهد کرد.
جناب دکتر، یکی از مهمترین مسائل فعلی خاورمیانه، مساله کردها و تحولات سریع و در حال وقوع در مناطق مختلف کردنشین از جمله در سوریه، عراق و ترکیه می باشد، به باور شما سیاست کلی آمریکا در قبال کردها در خاورمیانه در دوره اخیر چگونه خواهد بود؟
به باور من، در مورد کردهای عراق سیاست آمریکا روی این هدف خواهد بود که اختلافات موجود میان کردها و دولت مرکزی عراق به جنگ داخلی تبدیل نشود یعنی هدف آمریکا این است که مدیریت بحران در این مورد را همچنان در دست خود داشته باشد و ادامه دهد. در مورد کردهای ترکیه اگر چه سیاست آمریکا روی حل مساله کُرد در ترکیه و تاکید بر آن است ولی در عمل آمریکا نمی خواهد و یا نمی تواند سیاستی را دنبال کند که مورد پشتیبانی دولت ترکیه نباشد چرا که رابطه آمریکا با دولت ترکیه بسیار مهمتر از حل مساله کرد با هر قیمتی است لذا آمریکا بر روی دولت ترکیه جهت انجام تغییرات عمده در قبال کردها و تدوین سیاست های کلی برای بهبود وضعیت کردها پافشاری چندانی نیز نداشته و نخواهد کرد. در مورد کردهای سوریه نیز آمریکا تصمیم و سیاست متمایز و جداگانه ای از آنچه که دولتمردان ترکیه ای در آنکارا دنبال می کنند، ندارد و در این مورد پشتیبان سیاست دولت ترکیه خواهد بود.
موضع آمریکا در قبال گفتگوهای میان دولت ترکیه با عبدالله اوجالان (رهبر زندانی پ.ک.ک) را چگونه ارزیابی می کنید؟
همانطور که اشاره کردم آمریکا در قبال کردهای ترکیه، آمریکا ابتکار عمل را به دولت ترکیه واگذار کرده است و از سیاست های آنکارا در این خصوص پشتیبانی خواهد کرد اگر چه آمریکا پ.ک.ک (حزب کارگران کردستان ترکیه) را هنوز جزء گروههای تروریست حساب می کند، ولی در عمل مخالفتی با گفتگوی دولت ترکیه با عبدالله اوجالان و حزب پ.ک. نشان نداده است.
گفته می شود آمریکا یکی از مخالفان کشیده شدن خط لوله نفتی جدید از کردستان عراق به ترکیه است، علت این مخالفت ها را چه می دانید؟
علت اصلی مخالفت آمریکا با کشیده شدن خط لوله نفتی جدید از کردستان عراق به ترکیه این است که ایالات متحده نمی خواهد در به وجود آمدن یک کردستان مستقل کمک بکند چرا که عواقب و پیامدهای استراتژیک تشکیل چنین کشوری در دراز مدت برای آمریکا قابل پیش بینی نیست. دلیل دیگر به قوانین داخلی آمریکا در عرصه ارتباطات اقتصادی و تجاری باز می گردد بر این اساس باید گفت قوانین آمریکا معامله با بخش های از یک کشور بدون اطلاع یا تصویب دولت آن کشور را به سادگی اجازه نمی دهد. آمریکا دولت عراق را مسئول اداره تمام عراق می داند و با آن به عنوان دولت قانونی رابطه دارد لذت نمی تواند نادیده گرفتن دولت قانونی یک کشور را به سادگی فراموش کند. خرید و فروش اجناس از یک کشور به آمریکا باید طبق قوانین بخصوصی صورت گیرند. کشیده شدن خط لوله نفتی از کردستان عراق به ترکیه و فروش نفت توسط یک بخش از عراق بدون اجازه دولت مرکزی آن و احتمال صادرات نفت کردستان عراق بطور غیر مستقیم به آمریکا از نظر قانونی مشکل هایی را برای قوه مجریه این کشور ایجاد خواهد کرد.
این گفته که آمریکا بدون حل اختلافات میان کردها و دولت مرکزی و نیز اعراب سنی و دولت مرکزی، این کشور را ترک کرد و همین امر منجر به افزایش بحران در این کشور شده است، را قبول دارید؟
آمریکا چاره ای جز ترک عراق نداشت. جنگ عراق برای آمریکا از نظر مالی و سیاسی بسیار گران تمام شد و دولت اوباما از همان اول روی کار آمدن به این نتیجه رسیده بود که تضادهای موجود در جامعه عراق بسیار عمق هستند و آمریکا جوابی برای حل آن تضادها ندارد و هر قدر بیشتر در عراق بماند همانطور بیشتر گرفتار مسائل داخلی عراق خواهد شد و مجبور به جهت گیری در مسائل داخلی کشوری خواهد شد که در مورد آن زیاد مهارت ندارد. همچنین برای اوباما، افغانستان و مهار جنگ آن مهمتر از جنگ عراق بود، لذا اوباما تصمیم بر این گرفت که قوای نظامی آمریکا را بر روی بحران افغانستان متمرکز کند البته در این مورد نیز تاکنون نتایج دلخواه آمریکا به دست نیامده است.
در دعوای میان کردها و دولت مرکزی، آمریکا بیشتر جانب کدام طرف را می گیرد؟
آمریکا می خواهد یک توازنی بین دولت مرکزی عراق و حکومت اقلیم کردستان عراق وجود داشته باشد لذا تا کنون طرفداری یکطرفه علیه طرف دیگر را جزو سیاست های خود قرار نداده است. البته از نظر استراتژیکی و در دراز مدت دولت مرکزی عراق از اهمیت بیشتری برای آمریکا و منافع این کشور برخوردار خواهد بود و این هم مشروط به آن است که دولت عراق هم پیمان آمریکا باقی بماند.
اینکه گفته می شود آمریکا برای جلوگیری از قدرت گیری بیش از پیش منطقه ای ایران، سعی در تقویت دولت مرکزی و در نتیجه حمایت از این دولت در مقابل کردهای این کشور را دارد چگونه ارزیابی می کنید؟
خوب این کلیتی از از نگاه کلان آمریکا در سیاست خارجی اش در خاورمیانه و در قبال کشور عراق است ولی باید گفت آمریکا ابزارهای چند گانه ای برای مهار قدرت منطقه ای ایران دارد که بیشتر آنها روی محور عربستان – ترکیه و کشورهای عرب حاشیه جنوبی خلیج فارس و نیز اسرائیل می چرخد.
واکنش آمریکا در مقابل حرکت کردهای عراقی به سمت یکجانبه گرایی بیشتر و نیز احتمالا اعلام استقلال از کشور عراق را چگونه پیش بینی می کنید؟
ایالات متحده بطور کلی تاکنون از تشکیل دولت مستقل کرد در عراق پشتیبانی نکرده است؛ اگر چه گهگاه برخی در جراید آمریکا و یا در کنگره در خصوص این موضوع صحبت می کنند ولی تاکنون دولت آمریکا هیچ گرایشی برای تشویق شدن ایجاد دولتی مستقل در شمال عراق نداشته است. من فکر می کنم تا زمانی که مساله کردهای ترکیه به صورت کنونی خود باقی است، آمریکا تمایلی به پشتیبانی از تشکیل دولت مستقل کرد در عراق و یا حتی در سوریه از خود نشان نخواهد داد چون از عواقب منطقه ای تشکیل دولت مستقلی در کردستان و نیز اثرات و پیامدهای آن در سیاست های منطقه ای آمریکا ارزیابی دقیق و یا مثبتی وجود ندارد. البته باید تاکید کرد که هیچ کشوری دارای سیاست های دائمی و تغییر ناپذیر نیست و شاید در دهه آینده اگر تغییرات عمده ای در خاورمیانه اتفاق افتد آمریکا نیز نگرش خود را در مورد ایجاد یک کردستان مستقل تغییر دهد ولی در مقطع کنونی، سیاست آمریکا روی کمک به تشکیل کردستانی مستقل در شمال عراق نیست.
گفتگو از اردشیر پشنگ
