مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
قرارداد تاسیس اتحادیه اقتصادی اوراسیا روز 29 ماه می 2014 امضا شد و روز پنجشنبه اول ماه ژانویه سال 2015 آغاز به کار کرد و اعتبار اجرایی یافت .این اتحادیه از کشورهای روسیه، بلاروس، قزاقستان، ارمنستان و قرقیزستان تشکیل شده است و کشورهای عضو آن بازاری با مجموع تولید ناخالص ملی پنج هزار و 400 میلیون دلار را تشکیل می دهند. کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا ، در چارچوب این قرارداد، انتقال سرمایه ، گردش کالا ، خدمات و نیروی انسانی را آزاد می کنند. هماهنگی قوانین ملی کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا با مقررات این اتحادیه 10 سال بطول می انجامد. مطابق برنامه زمانی اعلام شده، کشورهای عضو این اتحادیه در سال 2016 بازار واحد عرضه دارو و تا سال 2019 بازار واحد نیروی برق تشکیل می دهند.مطابق این برنامه ، بازار واحد نفت و گاز و فرآورده های نفتی اتحادیه اقتصادی اوراسیا هم تا سال 2025 تشکیل خواهد شد.. در همین راستا گفتگویی با سید علی سقائیان داشته ایم:
واژگان کلیدی: اتحادیه اقتصادی اوراسیا ، سرانجام اتحادیه اقتصادی اوراسیا ، فرصت های ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا ، ایران و اوراسیا
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در یک سال گذشته، نگاه های مختلف به اتحادیه اورآسیا در سطح بین الملل چه بوده است؟
تحولات منطقه ی قفقاز و یا اورآسیا به صورت عام CIS را نمی توانیم، بدون توجه به تحولات اوکراین مدنظر قرار دهیم. حتما باید تحولات اوکراین را به دقت دنبال کنیم و ببینیم تاثیرات آن در منطقه و به خصوص بر روسیه چه بوده است.به دنبال این تحولات ما شاهد این هستیم، که روسیه توسط غرب و اروپا به تحریم های اقتصادی دچار شده است. اتحادیه اورآسیا ابتکار آقای پوتین بود، تا بتواند جلوی اثرات منفی اقتصادی تحریم ها را بگیرد. بلاروس، قزاقستان و روسیه که دارای نزدیک به 200 میلیون جمعیت و بیشتر از دوهزار میلیارد دلار سطح روابط اقتصادی است، دست به این ابتکار زدند. البته تحولاتی که ما در منطقه کریمه و اوکراین شاهد آن بودیم تاثیر این ابتکار و افتتاح این اتحادیه در اول ژانویه 2015 خیلی زیاد نبوده و باید بگوییم خیلی زود است که از الان نتیجه این اتحادیه جدید را ببینیم. البته ما اتحادیه ی دیگری مثل اتحادیه شانگهای که شامل ده عضو است، هم در منطقه داشتیم که بیشتر جنبه اقتصادی داشته است، ولی منتظر تاثیر این اتحادیه در آینده هستیم.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به آغاز کار اتحادیه اقتصادی اوراسیا اصولا روسیه در شرایط کنونی چه اهدافی را از ایجاد این اتحادیه دنبال می کند؟
قطعا برای کاستن شرایط اقتصادی است. با توجه به این که تحریم های جدید باعث کاهش شدید پول ملی روسیه تا بیش از 50 درصد شد و این لطمه کمی به اقتصاد روسیه نبود. آقای پوتین بهترین ابتکار را در این دید، که این فشار را تقسیم و از دارایی کشورهای ثروتمندی مثل قزاقستان و در کنار آن بلاروس و اخیرا (قرقیزستان به اتحادیه اضافه شده است،)استفاده و این فشار اقتصادی را بر روی اقتصاد کشور خود کم کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: کشورهای مثل قزاقستان قرقیزستان و بلاروس چه نگاهی به اتحادیه دارند؟
قطعا نگاه اول نگاه سیاسی است. هرچند قزاقستان را به عنوان ثروتمند کشور آسیای میانه بعد از روسیه باید می دانیم. وابستگی سیاسی و ژئوپلتیک کشورهای مثل قزاقستان بعد بلاروس وبه دنبال آن قرقیزستان که به روسیه بزرگ دارند. علاوه بر آن همه این کشورها در اتحادیه گمرکی عضو هستند.وابستگی و اشتراکات اقتصادی برای تقویت مواضع سیاسی آنها برای امتیاز گیری قطعا به دنبال این بهره برداری از این اتحادیه در مقابل حریفان خود هستند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: کشوری مثل بلاروس هم چنین هدفی دارد؟
قطعا این طور است، اختلافاتی که بلاروس با غرب دارد مشخص است. لذا بلاروس به روسیه بیشتر گرایش داشته است. بلاروس هم به دنبال امتیاز گیری از این عضویت است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: کشورهای مثل تاجیکستان، ارمنستان و سایر کشورهای حوزه ی منطقه، چه نگاهی به این اتحادیه اقتصادی دارند؟
کشورهای مثل تاجیکستان و ارمنستان با توجه به وضع و جایگاه آنها چه از بعد سیاسی و چه از بعد اقتصادی جایگاه خاص خود را دارند. می توانیم بگوییم، که این کشورهای درجه دوم هستند. با این حال با توجه به وجود پایگاه های نظامی روسیه در ارمنستان، این کشور سیاست های امنیتی خود را با کارت روسیه بازی کرده است. تاجیکستان هم به همین شکل، با توجه به زیر ساخت های کشور و نیاز به نیروهای نظامی مستشاری روسیه قطعا از این بعد به دنبال این است، که وزن خود را سنگین تر کند. لذا آنها قطعا به دنبال کشور قرقیزستان به دنبال عضویت خواهند بود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: یعنی ارمنستان و تاجیکستان در آینده عضو خواهند شد؟
بله، پیش بینی من این است که آنها عضو کامل خواهند شد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در این وضعیت گسترش اتحادیه اقتصادی اوراسیا چه تاثیرات سیاسی، ژئوپلیتی و اقتصادی خواهد داشت؟
تاثیرات اقتصادی آن قطعا کند خواهد بود و تاثیر سیاسی آن بیشتر ازتاثیر اقتصادی خواهد بود. به خصوص این که این کشورها بعد از فروپاشی شوری زیرساختهای اقتصادی قوی نداشتند. می دانیم که تحولات اقتصادی تحولاتی است، که حتما بایستی در شرایط فراهم نمودن امنیت، شکوفایی و پیشرفت و توسعه اقتصادی را شاهد باشد. لذا تحولات و اتفاقات و بحران هایی که در کریمه، اوکراین و بخشی از کشورهای آسیای میانه افتاد و مساله قره باغ موجب شکوفایی اقتصادی کند بوده است. علی رغم این که ما جنگ و درگیری را شاهد نیستیم ولی این ناامنی، باعث جذب سرمایه و سرمایه گذاری نشده است. بنابراین، این روند هم روند کندی خواهد بود. درعین حال به نفع آقای پوتین است و می تواند فشار اقتصادی را از کشور خود کمتر و در عین حال از کمک های کشورهایی مثل قزاقستان استفاده برد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: مواضع و منافع کشورهایی مثل چین و اتحادیه اروپا و آمریکا نسبت به این اتحادیه چگونه است؟
چین و هند قطعا با توجه به نوع روابطشان با کشور بزرگ روسیه، نگاه با تامل و با احتیاطی خواهند داشت. هر دو کشور، کشوربزرگی هستند. به خصوص چین که آمریکا را پشت سر گذاشته و از نظر اقتصادی رتبه اول اقتصادی دنیا را در پیشرفت و توسعه و درآمد زایی بدست آورده است. هند هم با توجه به جایگاه خاص خود در بعد اقتصادی و پیشرفت ها وهمکاریها در منطقه برای ایجاد امنیت به دنبال ارتباط و نوع نگاه مثبتی هست، اما این نگاه، با احتیاط است. اما نباید یادمان برود که چین و روسیه همیشه به صورت رقیب در منطقه بوده اند و این نگاه های با احتیاط را همیشه به هم داشته اند. باتوجه به بحران های اقتصادی (که هم اکنون در اتحادیه اروپا شاهد آن هستیم.) اتحادیه اروپا شاید نتواند خیلی روی این اتحادیه تاثیرگذار باشد. ازطرفی، آلمان بیشتر تمایل دارد، تا در منطقه امنیت برقرار باشد تا بتواند سرمایه گذاری و رشد و شکوفایی اقتصادی خود را به صورت قدرت اول اروپا داشته باشد. بنابراین کشور آلمان با نگاه مثبت تر به این اتحادیه می تواند نگاه می کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: فرصت و تهدیدهای این اتحادیه برای ایران چیست؟
قطعا این برای ما یک فرصت است نه تهدید. با توجه به ارتباطات خوبی که از جنبه سیاسی و اقتصادی با کشورهای منطقه آسیا به ویژه ، روسیه داریم و آمادگی روسیه برای صادرات کالاهای ما به کشورخود اعلام کرده است. هماهنگی خوبی را که با اتحادیه اتاق بازرگانی داشته اند. قطعا ما باید از این فرصت به نحو احسن استفاده کنیم و کالای مورد نیاز روسیه را به بازار روسیه برسانیم. هرچند این آمادگی با توجه عدم تطبیق قوانین به کندی پیش می رود. اما با توجه به تحریم های ظالمانه ای که آمریکا تحمیل می کند این یک فرصت است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: مزیت آینده ی همگرایی، در داخل اتحادیه اقتصادی اوراسیا، در سال آینده چگونه است؟
ما باید نگاهمان فراتر باشد، با توجه به تحولاتی که در منطقه شاهد آن هستیم ، مثل تهدیدات امنیتی خیلی جدی مثل داعش و بحران سوریه و درگیریها در عراق وهمین طور سرخوردگی ترکیه از پیوستن به اتحادیه اروپا، که با مخالفت بعضی کشورهای اتحادیه اروپا همراه بود. اگر روسیه در آینده، نگاه با احتیاطی را به طراحی های غرب به خصوص آمریکا علیه خود نداشته باشد شاید بتوانیم بگوییم این امر سناریویی برای بالکانیزه کرده روسیه باشد. در این بین تحولات خاورمیانه تاثیرات خود را برای همگرایی بیشتر کشورها خواهد گذاشت.
