پویایی جدید در محور باکو-دمشق در بحبوحه تغییرات ژئوپلیتیکی

مریم وریج کاظمی پژوهشگر مسائل ژئوپلیتیک مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC به گفته کارشناسان سفر احمد الشرع، رئیس جمهور سوریه، به جمهوری آذربایجان، نقطه عطف مهمی در سیاست خارجی در حال تحول باکو در قبال خاورمیانه بزرگ به شمار می آید. این گام نه تنها نشان دهنده قصد آذربایجان برای تعمیق روابط دوجانبه با سوریه پس از تغییر قدرت در دمشق است، بلکه نشان دهنده جاه طلبی گسترده تر باکو جهت ایفای نقش فعال تر در معماری امنیتی منطقه و بهبود اوضاع پس از جنگ نیز می باشد. از آن سو سفر احمد الشرع به باکو صرفاً یک اقدام تشریفاتی نیست بلکه گامی در جهت ایجاد قالب های جدید همکاری از جمله توسعه انرژی و زیرساخت ها، لجستیک و دیپلماسی تلقی می شود. پیشینه تاریخی روابط دو کشور روابط آذربایجان و سوریه نه تنها ریشه در بنیان‌های تاریخی و فرهنگی دارد، بلکه دارای ماهیت پیچیده‌ای مبتنی بر منافع

بیشتر بخوانید
نفوذ اطلاعاتی اسرائیل از مسیر انرژی: همکاری آذربایجان و اسرائیل و پیامدهای امنیتی برای ایران

فاطمه خادم شیرازی مرکز بین‌المللی مطالعات صلح – IPSC در دهه‌های اخیر، انرژی به یکی از محورهای کلیدی تعاملات و رقابت‌های ژئوپلیتیک تبدیل شده است. میدان گازی تامار در شرق مدیترانه، که عمدتاً توسط اسرائیل مورد بهره‌برداری قرار گرفته، با ذخایر عظیم خود نه تنها تأمین‌کننده نیازهای داخلی اسرائیل است، بلکه موقعیت استراتژیکی برای صادرات گاز به اروپا دارد. با خرید سهم قابل‌توجهی از میدان گازی تامار توسط آذربایجان و مشارکت این کشور در پروژه‌های انرژی مدیترانه شرقی، جایگاه آذربایجان در ژئوپلیتیک انرژی منطقه ارتقا یافته و در مقابل، نگرانی‌های امنیتی جدی برای ایران ایجاد شده است. این همکاری‌ها، فراتر از منافع اقتصادی، بستری برای نفوذ اطلاعاتی، نظامی و فناورانه اسرائیل در نزدیکی مرزهای ایران فراهم کرده است. موقعیت راهبردی آذربایجان و منطق ورود به مدیترانه آذربایجان، دارنده یکی از بزرگترین میادین گازی جهان (میدان شاه‌دنیز در دریای خزر)، پس از تثبیت زیرساخت‌های صادراتی خود به اروپا از طریق پروژه‌هایی

بیشتر بخوانید
حقوق بشر سفارشی: تجاوز اسرائیل به ایران؛ آزمونی دیگر برای سنجش حامیان غربی حقوق بشر

دکتر مریم خالقی نژاد پژوهشگر فوق دکتری علوم سیاسی مرکز بین‌المللی مطالعات صلح ـ IPSC مقدمه حقوق بشر به عنوان یکی از اصول بنیادین روابط بین‌الملل، همواره مورد تأکید نهادهای جهانی و رسانه‌های بین‌المللی قرار داشته است. با این حال، در عمل شاهد رفتارهای دوگانه و گزینشی در مواجهه با نقض حقوق بشر در کشورهای مختلف هستیم. نمونه بارز این رفتار دوگانه، سکوت یا کم‌توجهی سیاستمداران و رسانه‌های غربی و داعیه‌داران حقوق بشر در فضای مجازی نسبت به تجاوز نظامی اسرائیل به خاک ایران است. در حالی که همین سیاستمداران یا رسانه‌ها در موارد مشابه، به سرعت موضع می‌گیرند و افکار عمومی را جهت‌دهی می‌کنند. این تحلیل با تمرکز بر عملکرد سیاستمداران و شبکه‌های خارجی به بررسی دلایل این سکوت و تأثیر آن بر روایت‌سازی رسانه‌ای می‌پردازد. پرسش اصلی این است که چرا رسانه‌های غربی که همواره خود را مدافع حقوق بشر می‌دانند، در قبال تجاوز اسرائیل به ایران سکوت

بیشتر بخوانید
“غرب آسیا در آستانه باز تنظیم ژئوپلیتیکی” واکاوی راهبردهای آمریکا، ناتو و رسانه‌های غربی در مواجهه با محور مقاومت

دکتر معصومه محمدی پژوهشگر روابط بین‌الملل مرکز بین‌المللی مطالعات صلح ـ IPSC   هندسه جدید قدرت در غرب آسیا تحولات سال ۲۰۲۵ در غرب آسیا نشان‌دهنده تلاش گسترده و چندلایه‌ای از سوی ایالات‌متحده آمریکا، ناتو و رسانه‌های جریان اصلی غرب برای باز تنظیم ژئوپلیتیکی منطقه است. در این فرآیند، ترکیبی از فرماندهی نظامی، دیپلماسی امنیتی و سلطه رسانه‌ای به کار گرفته‌شده تا از گسترش نفوذ محور مقاومت، به‌ویژه ایران، جلوگیری شود. این پروژه، از سازوکارهای متنوعی چون سفرهای دیپلماتیک، ابزارهای حقوقی، عملیات روانی و رسانه‌ای، و بازتعریف مفاهیم امنیت منطقه‌ای بهره می‌برد. اجلاس ناتو در لاهه و راهبرد دفاعی نوین غرب در ژوئن ۲۰۲۵، نشست ناتو در لاهه با تأکید برافزایش هزینه‌های دفاعی کشورهای عضو به میزان ۵٪ تولید ناخالص داخلی تا سال ۲۰۳۵ برگزار شد. از این مقدار، ۳.۵٪ به حوزه دفاعی و ۱.۵٪ به توسعه زیرساخت‌های امنیتی اختصاص یافت؛ حرکتی که نشان‌دهنده تلاش برای ایجاد انسجام راهبردی جدید

بیشتر بخوانید
مدرن سازی ارتش چین و چالش های پیش روی ایالات متحده امریکا

دکتر مریم وریج کاظمی پژوهشگر مسائل ژئوپلیتیک مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC چین علیرغم مشکلات اقتصادی در حال تجهیز و مدرن سازی ارتش است که توسط پایگاه صنعتی دفاعی– که به سرعت در حال توسعه و تولید سیستم‌های تسلیحاتی است–، پشتیبانی می‌شود. این سیستم‌ها برای بازدارندگی ایالات متحده یا در صورت شکست بازدارندگی، برای قرار دادن پکن در موقعیت پیروزی در یک درگیری بزرگ طراحی شده‌اند. طبق آمارهای رسمی، هر ساله هزینه‌های دفاعی چین رو به افزایش است به طوری که رشد بیش از 7 درصد را نشان می دهد. در این راستا، چین با ظرفیتی ۲۳۰ برابر بیشتر از ایالات متحده، به بزرگترین کشتی‌ساز در سطح جهان تبدیل شده است. نیروی دریایی این کشور بزرگترین نیروی دریایی جهان به شمار می آید و زرادخانه موشک‌های بالستیک و کروز آن با سرعتی بی‌سابقه در حال گسترش است. از سوی دیگر علاوه بر اینکه ذخایر هسته‌ای این کشور سریع‌تر

بیشتر بخوانید
مکتب امام حسین(ع) راه پیروزی ملت ایران

دکتر سید سلمان صفوی مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC ایران ۱۴۰۴ خورشیدی، حال و هوایی تازه ای یافت. وحدت ملی ایرانیان در مواجه به حمله نظامی نامشروع رژیم تل آویو و آمریکا احیا شد. مصادف شدن محرم با این حمله ددمنشانه دشمنان ایران، یکی از عوامل تلفیق هویت باستانی وحسینی ایرانیان شد. امام حسین(ه) برای همه ایرانیان نشانه «آزادگی»، «مبارزه»، «عدالت» و «شهادت» است. قال الحسین(ع) «فإني لا أرى الموت إلا سعادة ولا الحياة مع الظالمين إلا برما.» (تحف العقول،۱۴۰۴ق، ص-۲۴۵) امام حسین(ع) فرمود: راستى كه من مرگ را جز سعادت ندانم و زندگى با ظالمان را جز هلاكت. امام حسین(ع) در دهم محرم سال ۶۱ قمری در کربلا شهید شد، ولی او زنده ترین انسان است، چون مکتب امام حسین(ع) زنده و تاثیر گذار در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جهان اسلام است. مکتب امام حسین راه پیروزی و نجات جهان اسلام از ستم و استعمار خارجی

بیشتر بخوانید
کاربست روش «تحلیل گفتمان» برای بررسی «جنگ روایت ها» «ناتو» با ملل شرقی (سازمان همکاری شانگهای و بریکس)

دکتر سید سلمان صفوی مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC   مقدمه چشم انداز ژئوپلیتیکی به طور فزاینده ای با «جنگ روایت ها» مشخص می شود، جایی که «ناتو» از تحریف سیستماتیک حقایق برای تضعیف جهان شرق استفاده می کند. این استراتژی از طریق محتوای تولید شده توسط نهادهای علمی و رسانه های همسو با منافع غرب آشکار می شود و اطلاعات ظاهرا «شبه واقعی» و «شبه علمی» را با هدف تضعیف روانی ملت های شرقی تولید می کند. با این حال، رسانه های مستقل شرق مثل الجزیره، المیادین، الاخبار، و رسانه های « SCO»، مثل اسپوتنیکi و «CGTN»ii و نویسندگان کشورهایی که توسط اتحاد یه هایی مانند سازمان همکاری شانگهای (SCO) و بریکس (BRICS) نمایندگی می شوند، با مقاومت فعالانه در برابر سلطه گفتمانی غرب، عاملیت و فاعلیت خود را در مقابل سلطه گرایی آمریکایی- صهیونیستی نشان داده اند.iii علیرغم آن که اقلیتی خود باخته یا ضعیف النفس

بیشتر بخوانید
پس‌لرزه‌های جنگ 12 روزه؛ اقتصاد اسرائیل و آینده آدم‌های اجاره‌ای

فاطمه خادم شیرازی  پژوهشگر و مدرس دانشگاه مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC آنچه در ژوئن ۲۰۲۵ خاورمیانه و جهان را لرزاند، فراتر از یک رویداد نظامی بود؛ جنگ ۱۲ روزه میان اسرائیل و ایران، مرزهای ژئوپلتیک سنتی را شکست و قواعد تازه‌ای برای امنیت و اقتصاد منطقه رقم زد. اسرائیل با همراهی آمریکا، اقدام به بمباران هدفمند تاسیسات هسته‌ای ایران کرد و ایران نیز با بارانی از موشک‌ها و پهپادها شریان‌های حیاتی اسرائیل را نشانه گرفت. این درگیری، همانند هر جنگ مدرنی، تاثیرات غیرقابل پیش‌بینی اما عمیقی بر بافت اقتصادی و اجتماعی اسرائیل گذاشت که به سادگی مهارپذیر نبود. اقتصاد اسرائیل مدت‌ها پیش از این بحران نیز زیر فشارهای ناشی از جنگ طولانی در غزه و لبنان، رکود بخش خصوصی و فرار سرمایه قرار داشت (1). اما با آغاز جنگ ۱۲ روزه و ورود ایران به معادله، ابعاد خرابی‌ها تصویری از رکود سیستماتیک و کم‌سابقه را نشان داد.

بیشتر بخوانید
هوشیاری ملی رهبر ایران: ای ایران بخوان

دکتر سید سلمان صفوی مرکز بین‌المللی مطالعات صلح – IPSC   رهبر ایران هوشیاری ملی خود را در مراسم شب عاشورای ۱۴۰۴شمسی با بیان «ای ایران بخوان» به جهانیان نشان داد. اینکه رهبر ایران در مهم‌ترین مراسم آیین شیعه، درخواست خواندن سرود «ای ایران» را مطرح می‌کنند، بیانگر آن است که استقلال میهن، بالاترین ارزش اجتماعی و سیاسی ملت ایران است. ایران متعلق به همه‌ی ایرانیان از هر مذهب، دین، قوم، زبان و عقیده است. ایوانی که رهبر ایران در آن جلوس کرده بودند، با دو پرچم برافراشته‌ی ایران در سمت چپ و راست و پرچم سیدالشهداء (ع) در وسط، مزین شده بود. جمعی از جوانان نیز پرچم ایران و پرچم «ثارالله» (ع) را در دست داشتند یا بر پیشانی بسته بودند. با اجرای سرود «ای ایران» توسط محمود کریمی، مداح مشهور ایران، همراه با سینه‌زنی رهبر و مردم، صحنه‌ای باشکوه از عزت و غیرت ملی پدید آمد. مردم با

بیشتر بخوانید
تاریخ وطن‌دوستی و وحدت و انسجام ملی ایرانیان

دکتر گلناز سعیدی استاد دانشگاه مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC مقدمه وطن‌دوستی و انسجام ملی از ارکان اساسی هویت سیاسی و فرهنگی هر ملتی هستند، اما در ایران این مفاهیم تنها یک حس عاطفی یا تعلق جغرافیایی نبوده‌اند؛ بلکه در بستر تاریخی این سرزمین، به‌مثابه نوعی وظیفه اخلاقی و تمدنی در برابر تهاجم بیگانه و فروپاشی داخلی تلقی شده‌اند. هویت ایرانی، برخلاف بسیاری از ملت‌های نوظهور، حاصل یک فرایند چند هزار ساله است که در آن شاهنامه فردوسی، نه فقط یک اثر ادبی بلکه سندی برای حفظ زبان، فرهنگ و وطن‌دوستی در مقابل استیلای عربی و مغولی تلقی می‌شود (Tehran Times, 2025). از دوره مادها و هخامنشیان تا دوران اسلامی و سپس تا دولت‌ـ‌ملت مدرن، ایران بارها در معرض تهدیدها و گسست‌های شدید قرار گرفته اما انسجام درونی آن، اغلب باعث ترمیم بافت اجتماعی شده است. نمونه‌های تاریخی چون نهضت‌های محلی در دوره صفوی، جنبش تنباکو در عصر

بیشتر بخوانید
دیپلماسی هوشمندانه حسینی (ع)؛ الویت با قدرت نرم با مکمل قدرت سخت

علی بمان اقبالی زارچ کارشناس ارشد اورآسیا مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC  در دهه سوم هزاره سوم با توجه به جایگاه و نقش ویژه ای كه عاشورا در زنده نگاه داشتن مكتب تشیع دارد یكی از ابعاد جنگ نرم دشمن ، تضعیف این جایگاه در باور افراد و كمرنگ نمودن آثار آن در میان مردم بویژه مسلمانان است. تاریخ اسلام بعد از رحلت نبی مکرم (ص) وارد مرحله حساسی از افتراقات داخای بین مسلمانان و پس از شهادت حضرت علی (ع) و مرگ معاویه به نزاع روند تقویتی داشته تا به دوران امامت سرور شهیدان می رسد. بدون شک دوره امام حسین (ع) مقطع حماسه سازی و احیای اصول توحیدی در مقابل اهتمام یزید برای نابودی ابدی توحید با ثبت استثنائی ترین فاجعه و جنایت تاریخی است که سپاهی عظیم ؛ اقلیتی حق باور و امام مدار را به بدترین شکل ممکن قلع و قمع نموده و تاریک

بیشتر بخوانید
جنگ سایبری و پیامدهای ژئواکونومیک و ژئوپلیتیک آن

مریم وریج کاظمی پژوهشگر مسائل ژئوپلیتیک مرکز بین المللی مطالعات صلح– IPSC جنگ سایبری معمولاً به مجموعه‌ای از عملیات تهاجمی و دفاعی اشاره دارد که در فضای مجازی انجام می‌شوند و از ارتباط متقابل و آسیب‌پذیری زیرساخت‌های دیجیتال سوءاستفاده می‌کنند. رایج‌ترین اشکال حمله در جنگ سایبری شامل حملات خارج از کشور، جاسوسی سایبری، حملات زنجیره تأمین، سوءاستفاده‌های روز صفر، ایمپلنت‌های مخفی، فیشینگ و حملات«DDoS » است. اولین جنگ سایبری در مقیاس بزرگ جهان درگیری روسیه و اوکراین می باشد که این جنگ علاوه بر اینکه مستقیما بر اوکراین تأثیر گذاشت و حملات سایبری سیستماتیک روسیه به دفاتر دولتی، زیرساخت‌های حیاتی و حتی رسانه‌ها را به دنبال داشت، توانست بر کشورهای متحد اوکراین(به خصوص اروپا) نیز تأثیرگذار باشد. به طور کلی مهاجمان جنگ سایبری با حمله به زنجیره تأمین (پیمانکاران فرعی، شرکا، تأمین‌کنندگان…) شرکت‌های بزرگ تمایل دارند با تأثیرگذاری بر اکوسیستم سازمان‌های حیاتی، به طور غیرمستقیم آنها را مختل کنند. چنین

بیشتر بخوانید
جنگ رسانه ای به مثابه ابزاری برای هژمونی ژئوپلیتیکی: تحلیلی انتقادی از تاکتیک های ناتو و اسرائیل

سید سلمان صفوی مرکز بین‌المللی مطالعات صلح – IPSC چکیده هدف این مقاله تحلیل مکانیسم های «جنگ روایی» مورد استفاده ناتو (به رهبری ایالات متحده) و اسرائیل برای ارتقای سلطه ژئوپلیتیکی است. این پژوهش از طریق روش تحلیل گفتمان انتقادی نشان می دهد که چگونه از ابزارهای رسانه ای برای تحریف مخالفان و توجیه سیاست های یکجانبه بهره برداری می شود. این مقاله نمونه ها و توصیه های تاریخی و معاصر را برای مقابله با این پدیده ارائه می دهد. **کلمات کلیدی:** جنگ رسانه ای، جنگ روایی، ناتو، اسرائیل، هژمونی غرب، اطلاعات نادرست. مقدمه در عصر دیجیتال، “جنگ روایی” یک سلاح غیر متعارف به عنوان جنگ نظامی است. ناتو و اسرائیل روایت جهانی را از طریق مکانیسم های سیستماتیک برای دستیابی به اهداف زیر کنترل می کنند: – خودبزرگ نمایی و توجیه پرخاشگری – تحریف مخالفان و مشروعیت زدایی – تسلط بر ادراکات جهانی تکنیک های پیشرفته در جنگ رسانه

بیشتر بخوانید
جنگ رسانه‌ای یا جنگ روایت‌ها

سید سلمان صفوی مرکز بین‌المللی مطالعات صلح – IPSC مقدمه ناتو و رژیم صهیونیستی به دلیل نقش فعال در جنگ‌های متعدد، از عوامل اصلی تهدید صلح و امنیت جهانی در شرایط کنونی به شمار می‌آیند. یکی از روش‌های جنگی آنها، استفاده از «جنگ رسانه‌ای» یا به تعبیر دقیق‌تر، «جنگ روایت‌ها» است. کتب زیادی در این زمینه منتشر شده است که در انتهای مقاله مشخصات برخی از آنها بیان شده است. روش‌های جنگ روایت‌های ناتو یکی از شیوه‌هایی که ناتو به رهبری آمریکا، و همچنین متحد آن، اسرائیل، طی هشتاد سال گذشته پس از جنگ جهانی دوم برای تضعیف موقعیت طرف مقابل به کار گرفته‌اند، جنگ روایت‌ها در رسانه‌ها است. از جمله تاکتیک‌های رایج آنان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: بزرگ‌نمایی پیروزی‌های خود؛ پنهان‌سازی یا کتمان ضعف‌ها؛ سانسور یا تحریف پیروزی‌های طرف مقابل؛ نادیده‌گرفتن نقاط قوت طرف مقابل؛ معرفی طرف مقابل به‌عنوان تهدید صلح و امنیت جهانی. شواهدی از جنگ

بیشتر بخوانید
آینده روابط ایران و عمان بر اساس دوستی و احترام متقابل

سامیار رستمی پژوهشگر مسائل بین الملل   در چند سده گذشته دولت مسقط و عمان با استقلال از پرتغال در سال 1650، 1 نيز روابط‌ فرهنگي و اقتصادی‌ بسیار نزدیکی‌ با ایران‌ داشته‌ اند در قرن بيستم ، خروج اين كشور از نفوذ بريتانيا در سال 19512 ، تشكيل سلطنت عمان در دهه 1970 روابط ايران و عمان نيز بسيار گسترده شد. اولین‌ سفیر‌ ایران‌ در ۱۹۷۲ در مسقط‌ مستقر شد. بعد از انقلاب اسلامي ايران روند روابط با به رسميت شناختن جمهوري اسلامي ايران از سوي عمان3 تداوم یافت. با وجود کاهش سطح روابط بین تا سال ۱۹۸۵ ، به تدريج روابط دو كشور از حالت تنش خارج شد و مسقط میزبان مذاکرات تهران و بغداد برای توقف جنگ شد.4 پس از سفر 2022 رئیس جمهور ایران به عمان ، سلطان هیثم بن طارق السید، سلطان عمان، مه 2023، به ایران سفر کرد. عمان در شرق شبه جزیره عربستان

بیشتر بخوانید