مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
حضور و نفوذ جریان گولن در ترکیه در سالهای گذشته با متهم شدن به کودتای سال گذشته ترکیه تحت تاثیر قرار گرفته است. در این بین با توجه به تصفیه سخت جریان گولن در ترکیه به دست اردوغان اکنون برای بررسی آینده حضور و نفوذ جریان گولن در ترکیه گفتگویی با گفتگو با سید علی قائم مقامی داشته ایم:
واژگان کلیدی:آینده، حضور، نفوذ، جریان گولن ،ترکیه، اردوغان
مرکز بین المللی مطالعات صلح: وضعیت حضور و نفوذ یک سال گذشته جریان گولن در ترکیه چگونه بوده است؟
فتح الله گولن یکی از واعظهای مشهور ترکیه و مشهور به واعظ گریان بود. در این بین جنبش گولن تعداد زیادی از افراد آن بعد از کودتا بازداشت شده و بیش از صد هزار نفر از افراد این گروه ( متشکل از اساتید دانشگاه و به علاوه بیش از بیست هزار نیروی نظامی و سیصد خلبان نیروی هوایی ترکیه، همچنین فرماندهی های نیروی زمینی، هوایی، دریایی و دانشجویان آکادمی جنگ زمینی، هوایی، دریایی) بازداشت شده و یا از کار برکنار شد و یا از دانشگاه های آکادمی جنگ اخراج شده اند. علاوه بر آن تعداد بسیار زیادی از نیروهای کشوری، یعنی آن هایی که در ارگان های مختلف از جمله وزارت امور خارجه ترکیه ، وزارت کشور، پلیس و سرویس اطلاعاتی ترکیه (میت) و همچنین سایر وزارتخانه ها پاکسازی شده و یا در زندان هستند و یا از کار اخراج شدند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: میزان حضور و نفوذ جریان گولن در بخش های اقتصادی، فرهنگی، رسانه ای و … در وضعیت کنونی چگونه است؟
بیش از 23 شبکه رادیویی و تلویزیونی متعلق به گروه فتح الله گولن بود (که از ترک ست و کشورهای اروپایی و آمریکایی برنامه پخش می کردند) که ترکیه همه شبکه ها (به خصوص آن هایی که از ترکیه برنامه پخش می کردند) را ترکیه متوقف کرده و یا در اختیار دولت قرار داده است و یا این که لیسانس پخش آن ها را بازداشت کرده است. همچنین فتح الله گولن، یک سندیکای کارآفرینی، سرمایه گذاری و تجاری داشت که بالغ بر 25 میلیارد دلار سرمایه در اختیار داشت و افراد بیش از 300 شرکت نیمه بزرگ و متوسط در ترکیه عضو این تشکل کارفرمایی و تجاری بود که دولت آن ها را منحل کرد و تعدادی از این شرکت ها را از صاحبانش سلب کرده است و به جای آن ها قیم و سرپرست برای آن شرکت ها تعیین کرد. علاوه بر این تعداد زیادی از مدارس افراد گروه فتح الله گولن، در ترکیه منحل اعلام شده و دانش آموزان آن ها را به مدارس دولتی ترکیه منتقل کرد و تعداد زیادی از دبیران مدارس را نیز بازداشت یا به کلی از نظام آموزش و پرورش ترکیه اخراج کرد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: کاهش قدرت جریان گولن در ترکیه چه پیامدهایی در ابعاد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در جامعه ترکیه دارد؟
جریان گولن، یک جریان نفوذی بود و توان بسیار زیادی در ترکیه ندارد. یعنی نفوذ سیاسی، اجتماعی و حتی اقتصادی گسترده ای در ترکیه ندارد. به همین سبب هم می توان گفت که قدرت چندانی از لحاظ اجتماعی هم ندارد که بتواند بار منفی را در ترکیه به وجود بیاورد، اما به نوعی منبع خطر هم برای ترکیه و هم برای کشورهای همسایه و منطقه و به خصوص ایران بود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا کاهش نفوذ اقتصادی جریان گولن در ترکیه می تواند به بحران های اقتصادی و پیامدهای اقتصادی منفی بیشتری برای ترکیه در آینده منتهی شود؟
فتح الله گولن بانکی به نام آسیا بانک ، که دولت روی آن دست گذاشت و تمام سهام آن را به خزانه داری ترکیه بازگرداند و شرکت ها را هم تصرف کرد. در نتیجه چیزی حدود 25 میلیارد دلار سرمایه در گردش به نوعی تحت کنترل حزب عدالت و توسعه درآمده است. اما ترکیه از لحاظ بحران اقتصادی دچار بحران اقتصادی شده است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا ممکن است جریان گولن مجددا دست به احیای خود در ساختار ترکیه زند؟
این موضوع تقریبا تا زمانی (که حزب عدالت و توسعه حاکم بر ترکیه و رجب طیب اردوغان است) چنین امکانی وجود ندارد و تنها می تواند به یک شبکه زیرزمینی (که به دلیل بازداشت های گسترده ای که انجام شده و سرویس های اطلاعاتی و پلیسی ترکیه، آن ها را به طور کامل تحت نظر قرار دادند) تبدیل شود، ولی بازسازی آن ها دوباره مشکل است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا ممکن است جریان گولن در حوزه نظامی و امنیتی حضور گسترده ای پیدا کند و دست به یک کودتا بزند؟
نه، این امکان تقریبا منتفی است و وجود ندارد. دولت تقریبا تا حدود زیادی این شبکه ها را شناسایی و مطالعه کرده اند و یا تحت نظر قرار دادند. این ها را بعد از شناسایی های مختلف، مداوم در حال پاکسازی آن ها از تمام ارگان های دولتی، نظامی و غیره هستند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در وضعیت کنونی، چنانچه گولن استرداد نشود، در چه صورتی ممکن است گولن و گروهش حضور منسجم تر اقتصادی، سیاسی و رسانه ای داشته باشند؟
آمریکا به احتمال زیاد، فتح الله گولن را به ترکیه مسترد نمی کند، این قضیه تقریبا منتفی است و رئیس جمهور امریکا که قبلا باراک اوباما بود، گفته بود که در مورد این موضوع باید دادگاه آمریکا تصمیم بگیرد و من به عنوان رئیس جمهور صلاحیت این را ندارم. اردوغان در سفر خود به آمریکا با ترامپ در مورد همین موضوع هم صحبت کرد و باز هم ترامپ قول نداد که گولن را به ترکیه بازگرداند، زیرا چنین صلاحیتی را ندارد که بخواهد فتح الله گولن را به ترکیه برگرداند. اما البته بین ترکیه و آمریکا قرارداد استرداد مجرمین وجود دارد، اما این متکی بر تصمیم دادگاه های آمریکاست.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه عواملی می تواند بر آینده حضور و نفوذ و جایگاه جریان گولن در ترکیه اثر بگذارد؟
این جریان به نوعی ریشه کن شده است، زیرا بیش از صد هزار نفر از افرادی که در این جریان بوده اند را یا بازداشت کرده اند و … که این می تواند در آینده به صورت های مختلف بروز کند. زیرا نزدیک به یک میلیون نفر از خانواده ها و اطرافیان این جریان در جامعه ترکیه نفوذ دارند. باید این جریان مجددا سازماندهی شود که البته سازماندهی پنهان احتمال دارد که انجام گیرد و حداقل در سه تا چهار سال آینده امکان پذیر نیست.
