ترکیه و حضور فرهنگی در آسیای مرکزی -بخش سوم

دکتر محمدحسن صنعتی

پژوهشگر روابط بین‌الملل

مرکز بین المللی مطالعات صلح –ipsc

ترکیه و روابط فرهنگی با کشورهای منطقه

روابط فرهنگی ترکیه و تاجیکستان.  برخی از کشورهای آسیای مرکزی نظیر جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، ازبکستان و در این اواخر قزاقستان به تقلید از ترکیه، حروف لاتین را در الفبای خود دخیل و آن‌را جایگزین حروف روسی کرده‌اند. در این مورد تاجیکستان فارسی‌زبان نیز مصون نماند تا جایی که «عادل اسلامی» از محققان برجسته تاجیکستان، در مصاحبه با هفته‌نامه «ملت» چاپ دوشنبه پایتخت تاجیکستان گفته است : «ترک‌زبانان با تدابیر ویژه توانسته‌اند در طول ۱۰۰ سال اخیر، میلیون‌ها نفر از افراد غیر ترک را با زبان و فرهنگ ترکی آشنا کنند و اکنون با برنامه‌ریزی از قبل طراحی شده، این هدف خود را در تاجیکستان نیز به سرعت در دست اجرا دارند.

ترکیه چنین برنامه‌ای را بعد از اعلام ‌استقلال کشورهای آسیای مرکزی در منطقه به اجرا گذاشت و چنین به نظر می‌رسد که در سال‌های اخیر به موفقیت‌های بسیاری دست یافته است. ترکیه امروز تقریبا در تمامی مناطق تاجیکستان مدارس ویژه آموزش زبان ترکی راه‌اندازی کرده است به طوری که با دستچین کردن دانش‌آموزان مستعد و دادن امکانات مناسب، مقاصد خود را به پیش می‌برد.» (علی طائی، “نفوذ ترکیه در حوزه امنیتی-پیرامونی ایران(۳)؛ بررسی حوزه آسیای مرکزی” ) این مدارس نوعا به صورت شبانه روزی اداره می شوند و علاوه بر امکانات رفاهی و آموزشی مناسب ، دارای خوابگاه می باشند. این برای جامعه ای که در اثر شرایط سخت اقتصادی حدود یک چهارم نیروی کار آن در دوره های طولانی مدت عازم روسیه می شوند و به قصد پس انداز و صرفه جویی در هزینه ها از سفر به تاجیکستان خودداری می کنند توجه مغتنم و ارزشمندی است . از سویی خصلت قدرشناسی که ذاتی ملتی اصیل و شرقی چون ملت تاجیکستان است باعث می شود تا همواره حس تشکر آمیز همراه با خوش بینی سرمایه و ضمانتی برای حضور رو به گسترش ترکیه در این کشور باشد.

      همکاري میان دو کشور در زمینه آمـوزش و پـرورش در سـال 1992 آغـاز شـد و در سـال 1996 یک توافقنامه در این زمینه به امضا رسید . در حال حاضر در تاجیکستان شش آموزشگاه هر کدام با 300 دانش آموز مشغول فعالیت می باشند که البته پیش بینی شده است که تعداد آنها بـه 26 مدرسـه برسد . تقریبا 50 دانشجوي تاجیک نیز در دانشگاه هاي ترکیه تحـصیل مـی کنند. همه ساله دولت ترکیه براي ثبت نام دانـش آمـوزان تاجیک در مـدارس ترکی در تاجیکستان آزمون برگزار می نماید .ترکیه توانسته است در مدت زمان کوتاهی بـا در اختیار گرفتن فضاي فرهنگی و رسانه اي این جمهوري، تا حدودی فضاي سکولار خود را بـه ایـن کشور فارس زبان مسلمان نشین آسیاي مرکزي انتقال دهد. تبلیغ این فضا در حالی است که دولت تاجیکستان نیز همواره دعوت به روابط لائیک و سکولار را سرلوحه برنامه های خود قرار داده است . ترکیه از طریق سرمایه گذاري سفا رت خود در دوشنبه مرکزي را با نام «هم صدا » ایجـاد کرد که داراي استودیو و سایر امکانات فنی براي ترجمه و دوبله فیلم هـا و سـریال هـاي ترکـی است. این مرکز براي دوبله سریال ها، هنرمندان سرشناس تاجیک را بـه همکـاري فراخوانـد و از طرفی، همواره برای پخش سریال ترک از طریـق بر خـی از شبکه هـاي تلویزیونی تاجیکستان رایزنی در جریان است. در چنین شرایطی که سینمای تاجیکستان به دلیل مشکلات مالی قـدرت تهیه فیلم و سریال هاي مورد نیاز جامعه این کـشور را نـدارد، کودکان و نوجوانان تاجیـک، الگوي قهرمانان آرمانی خود را در فیلم هاي خارجی جستجو می کنند کـه از ایـن نظـرهم بخش قابل توجهی از فضاي فرهنگی تاجیکستان در اختیار سـریال هـاي ترکـی قـرار گرفتـه است.در همین حال،  اختلافات فرهنگی میان ترکیه و تاجیکستان یعنی زبان فارسی مردم آن و احساس تعلّق آنها به فرهنگ ایرانی و مشترکات تاریخی و فرهنگی، نقش ترکیه را در این کشور کمرنگ و ضعیف کرده است و نفوذی که ترکیه در سایر جمهوریهای آسیای مرکزی به دست آورده در تاجیکستان میسّر نشده است.. (ر.ک : محمد جواد رنجکش، ” بررسی تطبیقی دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی”.نیز: علی طائی، “نفوذ ترکیه در حوزه امنیتی-پیرامونی ایران(۳)؛ بررسی حوزه آسیای مرکزی”)

روابط فرهنگی ترکیه و قزاقستان .  ترکیه اولین کشوري بود که استقلال قزاقستان را به رسمیت شناخت . وجـود اشـتراکات فرهنگی و زبانی بسترهاي ژئوپلیتیک مناسبی را بـراي تعمیـق مناسـبات راهبـردي میـان دو کشور مهیا ساخته است .مناسبات ترکیه با قزاقستان بعد از سفر نورسلطان نظربایف به ترکیه در مسیر همکاري هاي راهبردي قرار دارد . قزاقـستان بـا حمایـت بنیاد ترکی ” کاتیف” ، 28 مؤسسه آموزشی وابسته به ترکیه را در این کشور فعال کرده اسـت که حدود 10 هزار دانش آموز در آنها تحصیل می کننـد . ترکیـه در سـال 1991 در قزاقـستان دانشگاه بین المللی قزاق – ترك “خواجه احمد یسوي” را در شـهر ترکـستان تأسـیس کـرد . همچنین دانشگاه دیگري به نام “سلیمان دمیرل” از سوي روساي جمهور دو کشور در سـال1996 تأسیس شد . بعلاوه از سال 1992 تا سال 2010 حدود سه هزار دانشجو ی قـزاق در دانشگاه هاي ترکیه تحصیل کـرده انـد و حـدود هـزار دانـشجو از ترکیـه در دانـشگاه هـاي قزاقستان مشغول تحصیل هستند.دانشجویان در بدو ورود به مدّت یک سال زبانی ترکی و روسی فرا می گیرند.  (محمد جواد رنجکش، ” بررسی تطبیقی دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی”)

   یکی از ویژگیهای قزاقستان با توجه به تحقق نسبی طرح های توسعه محور در این کشور و کسب توانمندیهای متمایز کننده در این جمهوری ، قابلیت و قدرت قزاقستان در امر ترکی سازی و نشر زبان و فرهنگ ترکی در بین کشورهای منطقه است.این خود باعث می شود تا در تدابیر و طرح های ترکیه ، این کشور جایگاه علی حده ای داشته باشد. نورسلطان نظربایف، رئیس جمهور قزاقستان در دید جمهوری ترکیه دارای جایگاه بزرگی است. ترکیه ضمن تحسین تلاشهای نظربایف برای همکاری دولتهای ترک همواره از وی با عناوینی چون ریش سفید و رهبر حکیم  جهان ترک یاد می کند. در آنکارا مجسمه ای برازنده از نظربایف نصب شده است (دکتر جمیل دوغاچ ایپک، “نگاه سیاست خارجی ترکیه: روابط مستحکم ترکیه و قزاقستان”).

روابط فرهنگی ترکیه و قرقیزستان. چهارده مدرسه ترکی و 21 مؤسسه آموزش زبان ترکی که با حمایت مرکز ثبات ترکیـه در قرقیزستان ایجاد شده است کار آمـوزش 8500 دانـش آمـوز قرقیـزي را بـر عهـده دارنـد . همچنین دو دانشگاه مشترك قرقیزـ ترك موسوم به «مناس» و «آته ترك » در قرقیزستان وجود دارد که بیشتر دانشجویان آن از شاگردان مدارس ترکی این کشور هستند . به طـورکلی طی دوران استقلال قرقیزستان حدود سه هزار جوان قرقیزي در دانشگاه هاي تركيه تحـصیل کرده اند .

   قرقیزستان یکی از پنج جمهوری آسیای مرکزی است که ترکیه توانسته است فعّالیتهای زیر را در این کشور دنبال نماید:

 ایجاد دانشگاههای مشترك ترکی- قرقیزی: دانشجویان این دانشگاه به وسیله ی اساتید تحصیل کرده ی محلّی و اساتیدی که از ترکیه اعزام می شوند، آموزش دیده و ضمناً در ادامه بورسیه هایی برای آنان در دانشگاههای ترکیه در نظر گرفته میشود. 

استفاده از وسایل ارتباط جمعی: رادیو، تلویزیون و روزنامه ها از مهمترین زمینه ها در اقدامات فرهنگی ترکیه در این کشور محسوب می شوند. در برنامه های صوتی و تصویری رادیوها و تلویزیون ها ، همچنین مطالب و محورهایی که در مطبوعات مورد پردازش قرار می گیرد و معمولا در قالبها و ساختارهای متنوع تر و جذاب تری تهیه و تولید می شود و به همین دلیل هم از مولفه های اثر گذاری بیشتری برخوردار است ، تلاش می شود احساسات ناسیونالیستی مردم منطقه در مورد زبان مشترك و برادری اقوام مختلف ترك زبان برانگیخته شده و به آنان تفهیم شود که این کشورها متعلّق به دنیای واحدی هستند که از یکدیگر جدا شده اند و می بایست دوباره متّحد گردند. 

برگزاری دوره های آموزشی برای مدیران و مقامات مختلف قرقیزستان: این دوره ها در زمینه های مختلف فرهنگی، تحقیقاتی، فنّی و غیره در شهرهای ترکیه برگزار می گردد. بازدید از شهرهای ترکیه خصوصا پایتخت و شهرهای مهم دیگر در این کشور برای مدیران و نخبگان قرقیزی که معمولا با کاستی های کشور خود روبرو بوده اند ، تمهیدی است که در باب ترکیه حسی از اعجاب و احترام و بلکه همراهی و انقیاد در مسائل منطقه ای و جهانی به دنبال می آورد.

تبادل توریسم: با توجّه به تبلیغات وسیعی که در شبکه ی تلویزیونی ترکیه در مورد جاذبه های توریستی این کشور صورت می گیرد، به نظر می رسد تعداد افرادی که به این منظور به ترکیه سفر میکنند رو به افزایش است. در این سفرها علاوه بر تبلیغ مضاعف جاذبه ها و توانمندیهای ترکیه و تقویت درآمد بخش گردشگری، فرصتی پدید می آید تا با توجه به آنکه نوعا متمولین و افراد صاحب سرمایه قرقیز چنین امکانی دارند ، جاذبه ای برای سرمایه گذاری در ترکیه شناسایی شود و از سویی شناخت بهتری از زمینه های صادرات به بازارهای آسیای مرکزی برای دست اندرکاران تجارت در ترکیه حاصل شود.

چاپ کتاب: یکی از فعّالیتهای ترکیه در زمینه های مختلف، چاپ کتاب می با شد. تا کنون کتابهایی در زمینه ی وضعیت اقتصادی قرقیزستان، راهنمای سرمایه گذاری در قرقیزستان، جشن هزاره ی ماناس و برخی موارد دیگر چاپ و به بازار عرضه شده ا ست . (محمد جواد رنجکش، ” بررسی تطبیقی دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی”) در چاپ کتاب نیز با توجه به دست برتر طرف ترک در دسترسی به امکانات و افراد حرفه ای تر در امر چاپ و نشر، موضوعاتی به طور عمده مطمح  نظر قرار می گیرد که معطوف به هدفگذاری های فرهنگی آنان ، تعریف و توجیه پیدا می کند.در این فرآیند یکی از اقدامات ، کمک ترکیه به چاپ کتابهایی از نویسندگان کشور میزبان است که به علت مشکلات مربوط به سرمایه گذاری از انتشار محروم مانده اند. و در این بین، یکی از نتایج ، ایجاد حس تعلق در نویسندگان قرقیزی – که علاقه مند انتشار اثر و رونق کارنامه علمی خود بوده اند – نسبت به فرهنگ و باورداشتهای کشور نشر دهنده است. این حس تعلق در جوامعی از این دست که هنوز درصد نفوذ تحصیلات عالی در آنها به سطح قانع کننده ای نرسیده و بالتبع جایگاه مولفان و محققان درعداد نخبگان اثر گذار در حد عالی به نظر می رسد ، زمینه ای است تا در رویکردهای داخلی و خارجی نگاه نسبت به ترکیه ، مثبت و همراه باقی بماند.    

   طی یکی دو سال اخیر رفت و آمد بین مقامات ترک و قرقیز به طرز چشمگیری افزایش یافته و تلاش می شود تا روابط دو کشور در زمینه های گوناگون گسترش یابد. چندی پیش خبرگزاری آناتولی اعلام کرده بود: بنیاد معارف ترکیه پس از تامین مقدمات لازم سال آینده در قرقیزستان آغاز به کار خواهد کرد. این بنیاد در مرحله نخست، مدارسی را در بیشکک پایتخت این کشور احداث می‌کند. بعلاوه، سومین مسابقات جهانی بازی‌های عشایر که امسال قرقیزستان میزبا‌ن آن بود، سال 2020 در ترکیه برگزار می شود.

 روابط فرهنگی ترکیه و ازبکستان. جنبش فتح االله گولن در ازبکستان تنها در سال تحصیلی 1992ـ 1993 ، 18 مجتمـع آموزشی با هزینه 11/5 میلیون دلار در ازبکستان احداث کرد که 94 %از فـارغ التحـصیلان  آن وارد دانشگاه شده اند. همچنـین مدرسـه بـین المللـی اولوگبـک تاشکند از سال 1995 به عنوان یک سرمایه گذاري مشترك ميان شـرکت سـیلم ترکیـه و وزارت امورخارجه ازبکستان تأسیس شد ، امـا در سـال 2011 مقامـات ازبـک فعالیـت ایـن مدرسه و تعدادي از موسسات آموزشی که توسط جنـبش گـولن تأسـیس شـده بـود را بـه حالت تعلیق درآوردند . آنها دلیل این اقدامات را برخی نگرانی های امنیتـی و موانـع اداري ذکر کرده بودند . اما پس از رایزنی هاي مقامات وزارت آموزش و پرورش ترکیه در خـصوص اعتماد سازي ، این مؤسسات دوباره بازگشایی شدند . اگرچه فرهنگ و سینمای ترکیه از جایگاه ویژه اي میان مردم ازبکستان بر خـوردار اسـت ، اما به طور کلی به دلیل بدبینی دولت ازبکستان به اقدامات ترکیه، ایـن کـشور نتوانـسته فعالیتهای فرهنگی زیادي در این جمهوري انجام دهد.  بعد از انفجار سال 1999 در تاشكند، ازبكستان نظام سفر بدون رواديد براي شهروندان تركيه را لغو كرد و تركيه نيز مقابله به مثل كرد و در پي آن روابط دو كشور به سردي گراييد. 

   ايده شوراي همكاري كشورهاي ترك زبان شامل كشورهاي تركيه، تركمنستان، جمهوري آذربايجان، قزاقستان و قرقيزستان 27 سال پيش رقم خورد ولي ازبكستان به علت اختلاف با تركيه از پيوستن به اين شورا خودداري كرد كه در جريان سفر دو سال پش اردوغان به تاشكند، دو كشور در اين زمينه نيز به توافق رسيده اند. در واقع ازبکستان نیز از جمله کشورهای علاقه مند به ترکی سازی و گسترش زبان و فرهنگ ترکی در منطقه شناخته می شود ، با این تفاوت که برخلاف قزاقستان که در این حرکت نوعی شیخوخیت برای خود قائل است ، ازبکستان با تلاش ترکیه برای در دست داشتن هدایت این اقدام مخالفت ضمنی دارد. وزیر خارجه ازبکستان می گوید، کشورش گسترش همکاری با شورای موسوم به همکاری کشورهای ترک زبان در زمینه های مختلف را خواستار است.”عبدالعزیز کامل اف” در دیدار با “بگداد امرییف” دبیرکل شورای موسوم به همکاری کشورهای ترک زبان در تاشکند گفته بود: افزایش فعالیت شورای همکاری کشورهای ترک زبان برای ازبکستان از جذابیت قابل ملاحظه ای برخوردار است. شورای موسوم به همکاری کشورهای ترک زبان، یک سازمان منطقه ای است که برای تحکیم روابط کشورهای به اصطلاح ترک زبان تلاش می کند. این شورا در اکتبر 2009 در “جمهوری خودمختار نخجوان” تاسیس شده است.نخستین بار نظریه ایجاد شورای کشور‌های ترک‌زبان از سوی “نورسلطان نظربایف” رئیس جمهوری قزاقستان در سال ۲۰۰۶ میلادی مطرح شد.وی معتقد بود که این شورا باید انگیزه‌ای برای اتحاد منطقه‌ای قدرتمند ایجاد کند و تمامی علائم لازم حقوقی و ساختاری را داشته باشند.با وجود این تاکنون به علت اختلاف با ترکیه، ازبکستان از پیوستن به این شورا خودداری می‌کرد. در دوران زمامداری “اسلام کریم اف” ، رئیس جمهوری سابق ازبکستان ، دولت تاشکند همواره تاکید می کرد ، به همکاری با ترکیه به عنوان کشوری که قصد دارد نقش “برادر بزرگتر” را برای جمهوری های آسیای مرکزی از جمله ازبکستان بازی کند ، تمایلی ندارد.

   تمایل ازبکستان به برقراری رابطه با شورای همکاری به اصطلاح کشورهای ترک زبان درحالی است که ، این نشست ها در نخستین گام ها ، درعمل ناکام مانده و نشان داده که  کارایی چندانی ندارند. در حقیقت ، در چارچوب نشست موسوم به کشورهای تُرک زبان ، روابط ترکیه با جمهوری های آسیای مرکزی را باید درچند بخش کلی خلاصه کرد. ازجمله این که نفوذ ترکیه در جمهوری های آسیای مرکزی و قفقاز در زمینه های امور فرهنگی و آموزشی، اقتصادی و سرمایه گذاری، انرژی و امنیت انتقال انرژی متمرکز است. در این ارتباط ، “دمیتری اورلوف”  مدیرکل مرکز تجزیه و تحلیل “راهکار شرق و غرب” و کارشناس سیاسی و فرهنگی روسیه گفته است: “ادامه موجودیت اتحاد برابر کشور‌های ترک‌زبان مورد تردید قرار دارد. رشد تولید ناخالص داخلی ترکیه سه برابر سریع‌تر از جمهوری های آذربایجان، قزاقستان و قرقیزستان است و مسلما” این نابرابری اقتصادی عواقب سیاسی به دنبال دارد، چرا که کشور‌های منطقه بعد از فاصله گرفتن از روسیه ، به “برادر بزرگتر جدیدی” برای خود نیاز ندارند،ضمن اینکه قزاقستان خود ادعای رهبری در منطقه آسیای مرکزی را دارد و در این راستا،گام بر می دارد”. مقام های کشورهای موسوم به ترک زبان عمدتا” با مترجم در نشست ها حضور می یابند. این امربه معنای آن است که، زبان ترکی که عامل اصلی پیوند میان این دسته از کشورها است، زبان مشترک این کشورها نیست. در واقع نشست کشورهای ترک زبان یک اقدام سیاسی است که از سوی ترکیه و برخی از دولت های عضو این نشست نظیر جمهوری آذربایجان و قزاقستان پیگیری می شود.

   ازبکستان به دلیل جمعیت، وسعت و پیشینه ی تاریخی از جایگاه برجسته ای در منطقه ی آسیای مرکزی برخوردار است. با وجود این، مناسبات این کشور با ترکیه هیچگاه به نحو مطلوب تنظیم نشده است. (ر.ک: محمد جواد رنجکش، ” بررسی تطبیقی دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی”)

حضور ترکیه در عرصه فرهنگی ترکمنستان . ترکیه در بخش فرهنگی، رسانه اي و حتی مذهبی ترکمنستان با توجه به وجـود اشـتراکات زبانی و تاریخی ، حضوري محسوس تر از دیگر کشورها دارد و مقامات آنکـارا هـم چنـان در پـی افزایش نفوذ فرهنگی خود با روش هاي مختلف بـه ویـژه فرهنگی و رسـانه اي در ایـن کـشور هستند. دانشگاه و مدارس بین المللی ترکمن ترك از ابزارهـاي مـ ؤثر حـضور تـرك هـا در عرصـه آموزشـی و فرهنگـی ترکمنـستان محسوب مـی شــوند. دانشگاه بـین المللــی تـرکمن تــرك کــه از ســوي ترکیــه اداره مــی شــود از ســال 1994مــیلادي فعالیــت خــود را آغــاز کــرده و در کنار آن مدارس ترکمن ترك نیز که در تمامی مقاطع تحصیلی پیش از دانشگا ه دانش آمـوز می پذیرد به فعالیت آموزشی و فرهنگی مشغول است . بیش از 1650نفر از دانشجویان ترکمن در مدارس آموزش عالی ترکیه در رشته هـاي مختلـف تحـصیل مـی کننـد . برخـی آمارهـا از آموزش حدود 30 هزار نفر در نهادهاي آموزشی ترکیه از ابتداي استقلال ترکمنستان تاکنون حکایت دارد .  مرکز آموزش زبان هاي خارجی و رایانه باشکنت بـه یکـی از مراکـز بـزرگ فرهنگـی و آموزشی ترکمنستان تبدیل شده که علاوه بـر تـرکمن هـا، سـایر اقلیـت هـا و حتـی فرزنـدان دیپلماتها براي فراگیري زبان انگلیسی و رایانه به این مرکز مراجعه می کنند. ترکیه علاوه بـر فعالیت آموزشی در داخل ترکمنستان همانند آمریکا هر سال با برگزاري آزمون از بین دانـش آموختگان مقطع متوسطه دانشجو براي تحصیل پذیرش می کند . ترکیـه در سالهاي گذشته چندین مسجد در ترکمنستان احداث کرده است. 

   علاوه بر حضور در زمینه های آموزشـی و مـذهبی، ترکیـه تن هـا کـشوري اسـت کـه حـضور پررنـگ رسانه اي در ترکمنستان دارد به طوري که هر یک از رسانه هاي معتبـر دیـداري، شـنیداري و مکتـوب ترکیـه نماینـدگی در عـشق آبـاد دارنـد. در عرصـه خبـري و رسـانه اي ترکمنـستان ، شبکه هاي تلویزیونی تی . آر. تی، سامان یول و خبرگـزاري نیمـه دولتـی آنـاتولی ، اخلاص و روزنامه بین المللی زمان و مجلـه اقتـصادي اکـو ویترین و خبرگزاری خصوصی جیهان در ترکمنستان فعالیت دارند. این سازمان هاي تلویزیونی و خبري هر کدام در عشق آباد داراي دفتـر بـوده و برخی از آنها به صورت منطقه اي اخبار آسیاي مرکزي را نیز پوشش می دهند. رسانه هاي جمعی تـرك مستقر در ترکمنستان علاوه بر اطلاع رسانی از اوضاع داخلی ایـن کـشور بـراي مـردم ترکیـه، نسبت به اطلاع رسانی به مردم ترکمنستان از طریق کانال هاي متعدد شبکه تلویزیونی دولتـی ترکیه و با انتشار منظم هفته نامه زمان ترکمنستان اقدام می کنند. شبکه تلویزیونی تی . آر. تی ترکیه از طریق کانال موسوم به تورك تی . آر. تی که یکی از کانال هاي هفتگانه این شبکه است ، هر روز عصر به مدت سه ساعت برنامه هاي خود را براي مردم ترکمنستان، همزمان با ترکیه پخش می کند. این برنامه ها، بخش هاي متنوعی همچـون اخبار، موسیقی، معرفی جاذبـه هـاي گردشـگري ترکیـه و سـریال هـاي تلویزیونی بـا مضامین اجتماعی  و خانوادگی را شامل می شود.هفته نامه زمان ترکمنستان مهم ترین ابزار اطلاع رسانی و تبلیغاتی ترك ها در ترکمنستان محسوب می شود. این هفته نامـه تنهـا نـشریه وابـسته بـه یـک نشریه خارجی است که در ترکمنستان به چاپ می رسد و به دلیل انعکاس رويدادهاي منـاطق مختلف جهان از نشریات داخلی ترکمنستان متمایزتر است . در میان خبرنگاران خارجی مـستقر در ترکمنستان هم اکنون ترك ها بیشترین تعداد را به خـود اختصاص داده اند و در مناسبت هـاي مختلف خبري تعداد آنها پرشمارتر از دیگر خبرنگاران است .

   در این کشور، حضور فرهنگی ترکیه قوی بوده و در کنار فعّالیتهای گسترده ی بازرگانی و ساختمان سازی و فعّالیتهای صنعتی و عمرانی ، فعّالیتهای گسترده فرهنگی دارد، از جمله: بیست مجتمع آموزشی بزرگ، دانشکده ی الهیّات ترکمن، ساخت یک مسجد بسیار بزرگ مانند مسجد ایاصوفیا در عشق آباد که در کنار آن شورای دینی نیز در ساختمان آن مستقر است، پخش برنامه ی تلویزیونی کانال صحرا با روزانه حدود 10 ساعت برنامه، تأسیس کلاسهای آموزش زبان ترکی استانبولی و اعزام دهها استاد دانشگاه ترك   (همان).

   ترکیه در قبال ترکمنستان نیز مشابه جمهوری آذربایجان شعار «یک ملت و دو دولت» را سرلوحه پیشبرد دیپلماسی خویش کرده است. ظرفیت و توان اقتصادی و تولیدی غیر قابل مقایسه ترکیه نسبت به کشورهای آسیای مرکزی و در مقابل ، انفعال بعضی از این کشورها در برابر ترکیه باعث توافق بر سر چنین شعاری است ، وگرنه ، در عرف سیاست ، این شعار به همان اندازه که می تواند القای یگانگی سیاسی نماید ، متضمن تعریف دو حاکمیت برای یک سرزمین به نظر می رسد . رجب طیب اردوغان در سفری که به ترکمنستان داشت عنوان کرد که: «اهداف ترکیه در ترکمنستان تنها به سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی محدود نخواهد شد و ترکیه در اجرای طرح‌های اجتماعی دولت ترکمنستان، به توسعه و پیشرفت این کشور کمک خواهد کرد».در مقابل بردی محمداُف نیز اظهار داشت که تلاش می‌کنیم روابط خود را با ترکیه بر اساس دیدگاه «یک ملت و دو دولت»، هرچه بیشتر توسعه دهیم.  (علی طائی، “نفوذ ترکیه در حوزه امنیتی-پیرامونی ایران(۳)؛ بررسی حوزه آسیای مرکزی” )

   ترکمن ها ملتی شناخته شده اند که به اصالتهای فرهنگی خود پای بندند. همین باعث شده است که در کنار توجه به زمینه های مورد علاقه آنها از حیث نیازهای علمی و صنعتی، ترکیه به بهانه های مختلف برنامه هایی در جهت معرفی و بزرگداشت آیین ها و آداب ترکمن ها در بعضی شهرها از جمله سیواس ترکیه برگزار نماید.  سال گذشته مراسم افتتاحیه روزهای فرهنگ این کشور در شهر سیواس ترکیه و با حضور اساتید هنرمند ترکمنی در تاریخ 10 ژوئیه برگزار شد. این مراسم با حضور چهره های فرهنگی و هنری ترکیه، تاریخدانان و مورخان هنری و فعالین رسانه ای برگزار شد. در جریان روزهای فرهنگ ترکمنستان در ترکیه نمایشگاه هنرهای تزئینی و آثار ارزشمند موزه ای به همراه یک نمایشگاه عکس نیز آغاز به کار کرد. هم چنین مرکز کنگره شهر سیواس نیز میزبان اکران یک فیلم ترکمنی بود. نمایشگاه اشیای نادر و کمیاب موزه ای، آثار هنرهای تزئینی به همراه عکس ها و کتاب های ترکمنی نیز در کتابخانه شهر سیواس برگزار شد. مرکز فرهنگی آتاترک شهر سیواس نیز میزبان کنسرت هنرمندان ترکمنستانی بود. فیلم “آت میرات” که به هنر تربیت اسب به ویژه سنت سوارکاری ترکمن اختصاص دارد نیز به عنوان بخشی از روزهای فرهنگ ترکمنستان در ترکیه نمایش داده شد. روابط ترکیه و ترکمنستان نشان می‌‌دهد که مناسبات این 2 کشور در دوره ریاست جمهوری «قربانقلی بردی‏‌محمداف» بیش از هر زمان دیگری گسترش یافته‌ است و به نظر می رسد ترکمن ها هنوز خرسندی ناشی از این جمله رئیس جمهور سابق ترکیه – عبدالله گل- را در خاطر نگه داشته اند که ما ترکها هم خود را ترکمن می دانیم. اما آنها با قدری رجوع به گذشته می توانند سخن ” اوزال” هشتمین رئیس جمهور ترکیه را نیز به خاطر بیاورند که ” قرن 21 قرن ترک خواهد بود”.