دکتر عبدالرضا عالمی
کارشناس مسائل جنوب شرق آسیا
مركز بين المللي مطالعات صلح –IPSC
پیروزی مخالفان در انتخابات گذشته و به قدرت رسیدن ماهاتیر محمد و همفکرانش فضای جدید را در مالزی در ابعاد مختلف ایجاد نموده است . انتقال بدون خشونت قدرت از حزب حاکم شصت ساله به احزاب مخالف از نکاث مثبت مورد تایید همه تحلیگران بوده است . ماهاتیر با یک سیاست حساب شده و تعطیلی دو روزه توانست بدون هیچ تنشی دولت را تحویل گرفته و با انتخاب سران احزاب ائتلاف به عنوان وزرای وزارت خانه هاي مهم توانست هیجان انتخابات و انتقال قدرت را کنترل نماید .
در حوزه سیاست خارجی در اولین واکنش خود استقلال دولت خود را از سیاست گزاری های دولت های بزرگ اعلام کرد و گفت منافع کشور اولویت وی می باشد و با هر کشوری ارتباط خواهد داشت درحوزه اقتصادی نیز شفافیا اقتصادی و از بین بردن فساد و بررسی فسادها و کاهش بدهی ها و مالیات را از برنامه هیا اولیه خود اعلام کرده و در ده ماه اخیر نیز با تمام قدرت بر رسیدن به این اهداف تلاش میکند
فضای روانی در بین مردم پس از انتخابات حاکی از رضایت و امید به آینده میباشد در محیط های دانشگاهی جامعه امید به آینده و فضای باز گفتگو به نسبه قبل از انتخاب حاکم است و نقد و تحیل بهتری و در فضای بازتری انجام میشود. مهمترین موضوعات و مفروضات مالزی و ایران در صحنه سیاسی مالزی متمرکز بر روابط دو جانبه و تحریم ها و برجام بوده است پس از انتخابات مالزی و قدرت گرفتن دولت جدید ماهاتیر محمد پس از انتخاب به عنوان نخست وزیر نیز در یک موضع گیری صریح اعلام کرد : مالزی روابط دوستانه را با تمام کشورها، چه کمونیستی و چه غیر کمونیستی، حفظ خواهد کرد تا بازار وسیعی را برای محصولات خود تامین کند. وی همچنین گفت که مالزی روابط خوب با تمام کشورها را حفظ می کند و در سیاست ها و سیستم های دیگر کشورها دخالت نمی کند.
نخست وزیر مالزی افزود: مالزی یک کشور تجاری است و برای رشد اقتصاد کشور نیاز به بازارهای بین المللی دارد که با توجه به این امر، نمی تواند با کشورهای دارای ایدئولوژی های متفاوت اختلاف نظر داشته باشد .مالزی می خواهد دسترسی به همه بازارهای جهان، یعنی از شرق تا غرب داشته باشد. این که آیا آنها کمونیست یا غیر کمونیست هستند، برای ما اهمیتی ندارد. کسب و کار ما ایجاد روابط خوب است. سیاست های قدرت ها سیاست های مالزی را تحت تاثیر قرار نمی دهد.
وی در ادامه گفت: البته، ما از سیاست های قدرت های بزرگ آگاه هستیم که ممکن است بخواهند تحریم ها را بر کشورهایی که با سیاست های آنها موافق نیستند اعمال کنند؛ اما ما سیاست بی طرفانه خود را در این این موارد حفظ خواهیم کرد.
از سوی دیگر محمد سبو وزیر دفاع مالزی نیز در اظهاراتی تاکید کرد نباید در خصوص مساله خلع سلاح هسته ای ، فقط بر ایران و کره شمالی متمرکز شد. وی در اظهاراتی گفت مالزی امیدوار است تلاش ها برای خلع سلاح هسته ای تنها بر کشورهای خاصی مانند ایران یا کره شمالی متمرکز نشود.
«در گفتگوی پنجاه دقیقه ای دکتر روحانی و ماهاتیر محمد طرفین بر توسعه روابط و اغاز فضای جدید از همکاری ها تاکید کردند “ماهاتیر محمد» نخست وزیر مالزی نیز در این گفتگوی تلفنیتوسعه روابط و همکاری های همه جانبه میان ایران و مالزی را حائز اهمیت دانست و گفت: سیاست دولت مالزی بر مبنای ارتقا سطح همکاری ها و توسعه مناسبات همه جانبه با جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
نخست وزیر مالزی با اشاره به ضرورت استفاده از ظرفیت ها و توانمندی های موجود در ایران و مالزی در حوزه های مختلف همکاری از جمله بخش های صنعتی، ساخت و ساز، دانش، علم وفناوری، تکنولوژی، تولید خودرو، بهداشتی و درمانی و سایر زمینه های مورد علاقه طرفین، بر توسعه همکاری شرکت های خصوصی و فعالان اقتصادی دو کشور تاکید کرد.
ماهاتیر محمد با بیان اینکه آماده همکاری همه جانبه با ایران در زمینه مبارزه با تروریسم، افراط گرایی و توسعه صلح و ثبات جهانی هستیم، افزود: باید تلاش کنیم تا تصویر ناخوشایندی که از اسلام و مسلمانان در اذهان عمومی جهان بوجود آمده را اصلاح کرده و نشان دهیم که اسلام در کنار سایر ادیان الهی می تواند زندگی خوبی را برای مردم جهان به دنبال داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه سیاست مالزی دوستی و همکاری با همه کشورهای جهان بویژه ایران است، خاطر نشان کرد: سیاست ایران برای تعامل و همکاری با جهان بسیار مناسب و پسندیده است و این در حالی است که معتقدیم یکجانبه گرایی موجب کاهش همکاری و اعتماد میان کشورهای جهان خواهد بود
در ترکیب دولت جدید ،ازحزب «عدالت مردم» که 48 کرسی مجلس چهاردهم مالزی را به خود اختصاص داد، «عزیزه اسماعیل» به عنوان معاون نخست وزیر و وزیر «زنان و خانواده»، «عزمین علی» فرماندار ایالت سلانگور به عنوان وزیر«امور اقتصاد» انتخاب شدند و «زوریدا قمروالداس» از این حزب، وزیر «مسکن و فرماندهی محلی» وارد کابینه شدند.
علاوه براین از حزب عمدتاً چینی‌تبار «اقدام دموکراتیک» نیز که 42 کرسی مجلس آینده را کسب کرده است، «لیم گوان انگ» دبیر کل حزب به عنوان وزیر «دارایی»، «آنتونی لوک» وزیر راه، «گوبینگ سین دئو» وزیر ارتباطات و چندرسانه‌ای و «کولاسگاران موروگسون» وزیر منابع انسانی در کابینه حضور دارند.
حزب «بومی تباران متحد مالزی» که «ماهاتیر محمد» عضو آن است، سه وزیر دیگر نیز در کابینه دارد. از این حزب که 13 کرسی مجلس نمایندگان را تصاحب کرده، «محی الدین یاسین» که بین سال‌های 2009 تا 2015 معاون «نجیب رزاق» نخست وزیر قبلی مالزی بوده، به عنوان وزیر کشور، «ماسلی مالک» وزیر آموزش و «رینا هارون» وزیر توسعه مناطق روستایی حضور دارند.
حزب «اعتماد ملی یا امانه » نیز با کسب 11 کرسی مجلس، «محمد سابو» رئیس حزب را به عنوان وزیر دفاع، «صلاح الدین عیوب» معاون ریاست حزب را به عنوان وزیر صنعت کشاورزی و در نهایت «ذوالکفلی احمد» را به عنوان وزیر بهداشت، در کابینه دارد.
در لیست تکمیلی وزارای پیشنهادی که همزمان با عید فطر اعلام شد دکتر مجاهد یوسف روا به عنوان وزیر امور خارجه و حالد عبدالصمد به عنوان وزیر امور دینی از اعضا حزب اما نه نهایی شدند
از سوی دیگر با توجه به شکست حزب باریسان ناسیونال وامنو که از حامیان جکومت عربستان و از سر سپردگان آنان بوده است و موج افشاگری های فساد منبعث از عربستان نجیب عبدالرزاق نخست وزیر پیشین در رسانه های مالزی انتشار یافته است در محیط های علمی و دانشگاهی فرصت های نقد و حمله به سیاست های عرستان و امریکا به شرایط جدید به شدت رواج یافته است به گونه ای که حتی همزمان با استعفای نجیب از ریاست حزب امنو کاندیدهای جدید ریاست همانند خیری جمال الدین نقد های خود را نسبت به سیاست های گذشته با عربستان به صورت صریحتر بیان نموده است
دولت جدید و ماهاتیر محمد نیز سیاست مستقلی در مقابل عربستان و همپیمانان او دارد چه انکه وی پیش از آن نیز در ژوئیه ۲۰۱۶ در مصاحبه با «فری مالزیا تودی» گفته بود عربستان شریک مناسبی برای مالزی برای تقویت میانه روی در جهان اسلام یا مبارزه با تروریسم نیست
همزمان با روز قدس نخست وزیر مالزی همراه با جمعی از وزرا و فعالان سیاسی در نامه ای که به سفارت امریکا در مالزی تحویل داده شد از مواضع ترامپ انتقاد نمودند از سوی دیگر دولت اخیر مالزی با حمایت از قطعنامه ضد اسرائیلی مجمع عمومی سازمان ملل که به تایید 120 کشور رسید، کشتار و سرکوب صهیونیست ها در چند ماه اخیر در فلسطین اشغالی بویژه نوار غزه را نیز محکوم کردند
همچنین ماهاتیر در اخرین موضع گیری خود در سفر به ژاپن در حاشیه کنفرانسی درباره «آینده آسیا» در توکیو، تشکیل بلوکی بین المللی بین کشورهای کوچک را برای مقابله با چالش‌های تجاری ناشی از سیاست حمایت گرایی آمریکا خواستار شد.او توضیح داد هدف از این پیشنهاد حفاظت از کشورهایی است که در مسیر کاهش وابستگی خود به قدرت‌ها هستند.نخست وزیر مالزی افزود: واشنگتن در سیاست‌های تجاری حمایت گرایانه غرق شده است.
ماهاتیر محمد خاطرنشان کرد: «آمریکا می‌خواهد همه سازمانهای بین المللی را زیر قیومیت خود در بیاورد، موضوعی که برای ما گران تمام میشود.»او تأکید کرد در این شرایط صدای همه کشورها باید مساوی باشد.
نخست وزیر مالزی از سوی دیگر خاطر نشان کرد که کشورهای منطقه باید به جای سازمانهای کوچک یک سازمان تجاری مشترک داشته باشند.
با توجه به چینش کابینه و موضوع گیری های دولت مردان مالزی تصور میشود که دولت مالزی در بعد داخلی متمرکز بر مبارزه بر فساد وسفاف سازی و بررسی فساد دولت گذشته و در صورت ممکن تنبیه و زندانی کردن نخست وزیر سابق و از سوی دیگر به افزایش رشد اقتصادی و تسویه بدهی ها متمرکز شده است و در سیاست خارجه خود نیز بر استقلال از کشورها تاثیر گزار و گسترش نگاه به شرق در سیاست خارجی متمرکز گردیده است
با همین رویکرد بود که ماهاتیر محمد در سیاست گذاری اقتصادی سعی کرد نوعی نگاه به شرق را مطرح کرده و بر مواردی چون: پذیرش اصول اخلاقی کار و اسلوب های ژاپن و کره جنوبی، اقتصاد متمایل به بازار که خصوصی سازی وسایل و خدمات عمومی، مخابرات و ترابری در آن نقش مهمی داشتند و نیز افزایش داد و ستد با همسایگان آسیایی تاکید ورزید.
اولویت بندی تهدیدها و فرصت ها در مالزی
بدهی های اقتصادی، فساد گسترده و افراط گرایی تهدیدها در جامعه مالزی است و نگرش نو در سیاست حاکمه پس از شصت سال جکمرانی حزب امنو و فضای باز ایجاد شده و امید ایجاد شده در مردم از فرصت های مناسب در دولت جدید است
محتمل ترین سناریوهای موجود
استقلال سیاسی از وابستگی به قدرت های منطقه ای همچون عربستان
تغییر در سیاست خارجی مالزی به سوی چین
مقابله با سیاست های حمایت گرایانه امریکا با همکاری کشورهای کوچک
شفافیت مالی و افزایش رشد اقتصادی
جلوگیری از رشد افراط گرایی دینی
افزایش ازادی های سیاسی و مذهبی در مالزی
با توجه با انتخاب تیم جدید دولتی و رویکرد مستقلانه ان درسیاست بین اللملل و سیاست داخلی قطعا کشورهای همچون عربستان و امریکا سعی بر حفظ ارتباطات خود با مالزی و روی اوری به شناسایی نیروها حامی خود در ترکیب تیم جدید خواهند داشت
استفاده از اهرمهای فشار اقتصادی و قراردادهای منعقده گذشته برای حفظ تسلط خود و همچنین تقویت سازمانهای مردم نهاد درون مالزی از سیاست های انان برای فشار غیر مستقیم بر دولت مالزی خواهد بود . همچنین با توجه به کهولت سن ماهاتیر و انتقال قدرت در دوسال اینده به انور ابراهیم قطعا دولت های دشمن تمرکز خود را بر نفوذ و ارتباط بیشتر با وی با توجه به تعلقات اصلاح طلبانه او متمرکز خواهند کرد تا بتوانند در سیاست های اینده نقش بسیاری داشته باشد . دعوت و سفرها و ملاقات های انور ابراهیم با اندیشمندان و سیاسون غربی و عربی را میتوان در این راستا بررسی کرد .
با توجه مواضع دولت جدید مالزی ، جمهوری اسلامی نیاز به یک دیپلماسی فعال و ظریف در حوزه سیاسی و .. در مالزی دارد براین اساس ضرورت دارد دستگاه دیپلماسی ایران به موارد زیر توجه بیشتر نماید.
استفاده از تیم فعال دپلماسی در مالزی و ارتباط شفاف و حمایت گرانه از دولت جدید مالزی
تعاملات بیشتر فرهنگی و علمی و رسانه ای ایران در راستای شناخت و نزدیکی بییشتر مردم مالزی – -استفاده از نیروها و ظرفیت های ایرانی موجود در مالزی جهت ارتباط و نزدیکی با ارکان سیاسی و اجتماعی مالزی در کنار دستگاه رسمی دیپلماسی
حمایت از نیروها و سازمان های مردمی که سوابق همکاری نزدیک به ایران در دوره حاکمیت دولت قبل داشته اند
ارتقا ارتباطات اقتصادی با دولت مالزی با توجه به اهمیت این حوزه برای دولت اخیر
همکاری های مشترک منطقه ای در حوزه سیاسی و جهان اسلام
در کنار آن ضرورت ظرافت های رفتاری و ارتباطی با توجه به شرایط جدید سیاسی و حاکمیت دولت جدید بعد از 60 حاکمیت حزب امنو ضرورت دارد به گونه ای که نیروهای اجتماعی و سیاسی که تعاملات مثبتی به به جمهوری اسلامی دارند در دوره انتقال مورد هجمه و صدمه نیروهای مخالف قرار نگیرند
همچنین با توجه به برنامه ریزی ماهاتیر محمد به دلیل کهولت سن و انتقال قدرت به تیم انور ابراهیم ضرورت دارد زمینه های ارتباط بیشتر با انور ابراهیم و نیروهای نزدیک به وی در دوره نخست وزیری ماهاتیر محمد تقویت گردیده تا زمینه ارتباطات بیستر و تقویت روابط دو کشور در اینده فراهم گردد.
واژگان كليدي: تبیین، وضعیت ، شرایط ،دولت، جدید، مالزی، نخست وزیر، مالزی ،ماهاتیر محمد
