طیبه محمدی کیا
دکتری روابط بین الملل از دانشگاه علامه طباطبائی
مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC
حضور جلیقه زردهای معترض در خیابان های فرانسه در شمار مباحث سیاسی روز است. جلیقه زرد که در وهله نخست کاربردی هشدار دهنده داشت که هر راننده فرانسوی باید در خوردو داشته باشد امروزه واجد وجهی سیاسی شده است. وجه سیاسی جلیه زرد نمادسازی پوشش به مثابه شعاری اعتراضی است و این ویژگی از این معترضان خاطره ای ماندگار می سازد. جلیقه زردها به عنوان نمایندگان گروه های محروم مانده ای که در تیرس دید دولت نیستند اعتراض خود را به سیاست های مالی و اجتماعی دولت فرانسه اعلام می کنند.
این اعتراض ها جدای از اینکه آغازی اقتصادی داشت و نوعی فراخوان فیسبوکی به افزایش قیمت سوخت بود واجد ابعاد سیاسی و اجتماعی گردیده و به افزایش مطالبات انجامیده است. مسئله این است که این جنبش بی سرور تا به چه مرحله ای و با چه استراتژی امکان تداوم و ادامه دارد؟ در توضیح باید گفت کوشش این جنبش ارائه مطالبه به دولت به شیوه مستقیم و فارغ از راهکار ها و نهاد های واسط همچون احزاب است. گویا کارآمدی جامعه مدنی نزد جلیقه زردها مورد تردید واقع گردیده و این مهم نه تنها در عدم وفاداری ایشان به احزاب بلکه در جداانگاری طیقه خود از طبقات اجتماعی نیز هویدا است. نوشته هایی که نشان از ناامیدی فرانسویان از قطع رابطه مردم با احزاب سیاسی و دولت ها دارد.
جلیقه زردها حضور مستمر خود را با پوشش ویژه و شعار هایی که بر روی آن می نویسند و پلاکارد ها و شعار نویسی روی دیوار ها به نمایش می گذارند. نمایشی که می تواند در مناطق متفاوت و در زمینه و موضوع های متفاوت دیده شود در واقع باید آن را نمونه ای جالب از جنبش های فاقد رهبر و خواست ایده آل دانست. ویژگی دیگری که در این جنبش خود نمایی می کند کوشش ایشان به پرهیز از خشونت است اگرچه با موفقیت همراه نبوده است.
جمعیت بدون هیچگونه جهتگیری وهدف روشن شروع به حرکت میکند وشعار میدهد وشعار میدهد و امانوئل مکرون را به استعفا فرا می خواند و نیز حق خود را به عنوان قشر حقوق بگیر رده پایین دستی طبقه متوسط طلب می کند. شعارهای ایشان که امکان دردسترس بودن و نیز پخش شدن در همه جا را با توجه به پوشش جلیقه زرد دارد در قالب جمله هایی ساده مطرح می شود. جمله هایی مانند «جلیقه های زرد، خشم سیاه»(Gilets jaunes, colère noire) و یا «ماداغ تر از گاز اشک اوریم» (On est plus chauds que les lacrymos)و یا « ماکرون،پول ما را به ما بده» (Macron, rends-nous notre pognon)که در گردهم آیی ها و راهپیمایی های جلیقه زرد ها بارها و بارها دیده می شود به سادگی خوست جمعی توده معترض را فریاد می زند. شعارهای ایشان همچنین نشان دهنده مطالبات اقتصادی و اعتراض اجتماعی شان است مانند شعار «من متهم به سیستم [مبتنی بر]غنی ساختن ثروتمندان و گرسنگی تهیدستان هستم.» (J’accuse ce système qui engraisse les riches et affame les pauvres) شعاری که علاوه بر طرح مطالبه به سیاست های مالی دولت معترض است. این خواست عمومی در ادامه حذف مالیات بر دارایی در فرانسه و در ادامه آن افزایش قیمت سوخت و در نتیجه دشواری بیشتر زندگی برای قشرهایی با حقوق ثابت و حمایت دولتی اندک پدیدار گردید. با توجه به اهمیت مطالبات اقتصادی عمده توجه ها در تحلیل جنبش جلیقه زردها بر این بعد حضورشان متمرکز شده است در حالی که شعار هایی از این دست در عین حال خبر از پیدایش و حضور طبقه ای جدید می دهد که در نظام ها و ساختارهای موجود فرانسه فاقد پایگاه است و ظهور خود را در خیابان اظهار می نماید. اظهاری از این دست را عموما به انقلاب ها و نهضت ها نسبت می دهند اما آیا می توان شاهد نمایش خیابانی متفاوتی باشیم که در عین حال که وجهی اعتراضی دارد از اراده انقلابی تهی است؟ در حالی که جلیقه زرد ها در شعار ها و فراخوان هایشان مانند «ما اینجا هستیم، ما در اینجاهستیم، حتی اگر ماکرون نمی خواهد، ما اینجا هستیم، برای افتخار کارگران و یک دنیای بهتر» (On est là, on est là, même si Macron ne veut pas, on est là, pour l’honneur des travailleurs et un monde meilleur ) و بر تداوم حضورشان اصرار دارند شاهد کم رنگ تر شدن اجتماعات روزهای شنبه در خیابان های پاریس و دیگر شهرهای فرانسه هستیم.
فرانسه را باید سرزمین تنوع سیاست دانست. کشوری که طی 169 سال 15 قانون اساسی را تجربه کرده است. ذیل التفات به تجربه ای از این دست چشم داشت تغییر ناشی از حضور جلیقه زردها و یا در کمترین حالت ممکن تاثیرگذاری ایشان بر سیاست های مالی و اجتماعی به شکل مشهود و محسوس دور از انتظار نیست. سرانجام اینکه با توجه به بسامد متفاوت حضور ایشان در هفته های اخیر این پرسش رخ می نماید که آیا شعار «جلیقه زردها پیروز خواهند شد» (Les Gilets jaunes triompheront)محقق می گردد یا خیر؟
واژگان کلیدی: جلیقه زردها و خیابان، فرانسه، اعتراض، ماكرون
