دکتر مهدی مطهرنیا
استاد دانشگاه و آینده پژوه سیاسی
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
هوش مصنوعی و تاثیر بر حوزه‌های آیندۀ سیاست
هوش مصنوعی همچنین حوزه‌های دیگری قادرست آیندۀ جهان سیاست، روابط بین الملل، روابط منطقه‌ای و سایر مؤلفه‌های درونی و برونی سیاست داخلی و خارجی را تحت تأثیر قرار دهد. در واقع هوش مصنوعی عرصۀ پهناور تلاقی بسیاری از دانش‌ها، علوم و فنون قدیم و جدید هست و نباید فراموش کرد که هنگامی که همۀ آنها را مورد توجه قرار می‌دهیم. باید توجه کنیم که خروجی آن هم با یک موجودیت هستومندی چند بعدی هست و زمانی که چنین چیزی اتفاق می افتد خروجی‌های و پیامدهای چند برابر از خود به نمایش قرار می‌دهد. در واقع به طور طبیعی در یک گزارۀ استدلالی و منطقی باید پذیرفته شود. برای نمونه که اکنون می‌توانم از تحلیل کلان از روابط بین الملل و نظام بین الملل اشاره کنم، تبدیل نظریۀ دهکدۀ جهانی مک لوهان در دهۀ 1960 میلادی بر اساس نوعی هوش مصنوعی (به این معنا در ذهن مک لوهان ایجاد شده است) همانطور که ذکر شد از دهۀ 1950 در کشورهای پیشرفته از هوش مصنوعی برای پیشرفت سخن گفته میشود به واسطۀ همین معنا فردی همچون مک لوهان تحت تأثیر مستقیم یا غیر مستقیم این معنا اشاره می کند که جهان به یک دهکده تبدیل خواهد شد. در ادامه در سال 2005 توماس فریدمن براساس همین معنا و در واقع خروجی ها و تأثیرات هوش مصنوعی و ابزارهای (که در همین چارچوب هست) به جهان مسطح اشاره دارد.
نگارنده در سالهای 2010 -2011 به اتاق شیشه‌ای اشاره کردم و اعلام کردم که جهان دیگر یک جهان مسطح نیست، بلکه به واقع یک اتاق شیشه‌ای هست. امروز نیز که شاهد شکل گیری فرا انقلاب به نام فرو ریزش عاملیت انسانی در ترجمۀ زبان‌ها به زبان‌های دیگر همزمان بوسیلۀ ابزار هوش مصنوعی هستیم، باید بپذیریم که سیاه چاله‌های اطلاعاتی و خبری (بواسطۀ استعداد و توانمندی ابزارهای هوش مصنوعی) ما را به گوی بلورین خواهد برد و در آنجا شاهد جهانی از شبکۀ کنش خواهیم بود. همانگونه که در نظریه شبکۀ کنش به آن اشاره کردم. بنابراین هوش مصنوعی انسان و ابزار را در همدیگر ادغام خواهد کرد و به زودی شاهد انسان‌های سایبری خواهیم بود (که به عقیدۀ من دارای هویت تک سرنشین دانش بنیاد خواهد بود). به این معنا که یک انسان با ابزار درهم تنیده خواهد شد. بگونه‌ای که در فیلم‌های هالیودی دیده میشود و هر انسانی در مقابل صورت خود پوششی از ابزارهای میکرو شده را خواهد داشت و ابزاهای ماکروی (که در درون آن به صورت اتومبیل تهیه خواهد شد) که سرنشین آنها به واسطۀ این ابزار به صورت تک سرنشین سفر خواهد کرد و کارهای خود را انجام خواهد داد. این امر موجب خواهد شد که ما یک جهان مملو از انسان سایبری داشته باشیم؛ انسانی که با ابزار به گونه‌ای عجین شده است. به گونه ای که ابزار در درون آن نهادینه خواهد شد و او در درون آن ابزار بواسطۀ هوش و خلاقیتی که ابزار بخشیده است و از آن هوش وعقلانیت به صورت تعاملی بهره خواهد برد و ابر انسان‌های را در چارچوب هوش مصنوعی خواهیم داشت.
این امر موجب خواهد شد انسان سایبری در یک جهان جدید زندگی کند و بر اساس همین امر انسان سایبری جدید ساخته شود. در این راستا در آیندۀ نزدیک فاصله‌های مکانی بسیار کوتاه تر خواهد شد و مسافرت ها نه تنها از نظر ارتباطی در چارچوب ذهنی بلکه از نظر ارتباطی در بعد فیزیکی هم کاهش پیدا خواهد کرد. زمان زمینی 24 ساعت خواهد بود ولی انسباط پیدا خواهد کرد. به این معنا که هوش مصنوعی نقش متیک ها یا اسیرانی را در آتن ایفا خواهد کرد که به کارهای روزمره خواهد پرداخت و انسان در قالب فرصت و فراغت بیشتری (که بدست خواهد آورد) باید وارد یک عرصۀ چالش فکری و گفتگوهای جدیدی برای ساخت فلسفۀ جدید برای آینده حیات بر بیاید. لذا جامعۀ جهانی به سوی یک دموکراسی بین المللی جهانی رو خواهد آورد (که نوعی دموکراسی مستقیم مدرن خواهد بود)
این امر در آینده به تأثیرات هوش مصنوعی شکل خواهد گرفت. محاسبات به راحتی توسط هوش مصنوعی انجام خواهد شد و با سرعت گرفتن محاسبات و فعالیت‌ها کارهای جدیدی در جامعۀ بشری بوجود خواهد آمد، در این بین در راحت ترین تمثیل در دهه‌های آییده این موضوع هست که رانندگی معنا نخواهد داشت، آموزش و یادگرفتن زبان با ویژگی‌های امروز در جهت ارتباط با افراد معنا نخواهد داشت. چرا که بشر باید به عمق زبان و معنا‌ها و فهم عمیق واژه‌ها و هویت فرو بروند. لذا در این چهارچوب جهان آینده پر تحولی خواهد بود و نه تنها از اتاق شیشه‌ای به گوی بلورین بلکه از گوی بلورین نیز عبور خواهد کرد.
همانگونه که اکنون سیاست از اقتصاد، فرهنگ و زیست بوم و مسائل امنیتی تأثیر می پذیرد، باید گفت که هوش مصنوعی بر همۀ این ساحت‌ها تأثیر خواهد گذاشت و با تأثیر گذاری بر همۀ این ساحت‌ها وجوه گوناگونی حیات ما در مسائل اجتماعی، زیست بومی، اقتصادی، ارزشی- فرهنگی، نظامی، امنیتی و حتی حقوقی تغییر خواهد داد. جامعۀ ای که در آن انسان سایبری زندگی می کند به قوانین و قواعد جدیدی نیاز خواهد داشت. چنانچه هم اکنون قوانین ناظر بر نحوۀ بهره برداری از فضای مجازی در جهان مطرح هست و بسیاری در این زمینه تحت عنوان حقوق فضای مجازی سخن می گویند. در حالی که فضای مجازی در آینده به واقعیت مسلط بر جهان واقعیت عینی یا امر واقع زندگی ما تبدیل خواهد شد.
نگارنده در اتاق شیشه‌ای نوشته ام که فضای مجازی واقعیت موازی با امر واقع زندگی ما شده است. در گوی بلورین این واقعیت موازی یعنی فضای مجازی به واقعیت مسلط بر امور واقع ما تبدیل خواهد شد، در این رابطه باید قوانین و قواعد متناسب با آن باز تعریف شود. بنابراین از ناحیۀ همۀ این سطوح بر حوزۀ ساخت، ساختار، کنشگران، بازیگران، فضا و شیوه بازی در سیاست تأثیر خواهد گذاشت.
