مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
کشور کوچک سنگاپور در دهه های گذشته توانسته است نقشی مهمی در اقتصاد جهان بازی کند. در اين ميان با توجه به رويكردهاي سياست خارجي ايران در سالهاي گذشته با نگاهي انتقادي به بررسي نوع روابط ايران با این كشور و چالشها، موانع و حوزه هاي همكاري بيشتر با دکتر فریبرز ارغوانی کارشناس و پژوهشگر مسائل سنگاپور پرداخته ایم:
واژگان کلیدی: سیاست خارجی عمل گرایانه سنگاپور، ايران ، سیاست خارجی سنگاپور، سنگاپور
مركز بين المللي مطالعات صلح: ويژگي ها و اهداف ژئوپلتيكي، سياسي و اقتصادي و سياست خارجي سنگاپور چيست؟
دولت – شهر سنگاپور بیش از آنکه به عنوان یک کشور در شکل کلاسیک آن شناخته شود عمدتا به مثابه شهری شناخته می شود که نقش یک کشور را به خوبی توانسته ایفا کند. این دولت – شهر بعد از استقلال از بریتانیا و پیوستن به اتحادیه مالزی صرفا یک شهر بود. اما از سال 1965 که به عنوان یک کشور مستقل شروع به ایفای نقش کرد منحنی تحولات سیاسی و اقتصادی آن همواره روندی صعودی را نشان داده است. این کشور با قرارگیری در جنوب شبه جزیره مالایا در نگاه نخست از حیث ژئوپلتیک دارای اهمیت چندانی نیست. مساحت تقریبا 718 کیلومتری آن این کشور را به یکی از کوچک ترین کشورهای دنیا تبدیل کرده است. در آغاز استقلال به مانند همه کشورهای ذره ای هدف این کشور حفظ بقا و تداوم موجودیت خود در میان همسایگان بزرگ از چین و هند گرفته تا سرزمین مادری خود یعنی مالزی بود. در حوزه سیاسی ایجاد ثبات و انسجام ملی میان اقوام گوناگون چینی، هندی و مالایی مهم ترین هدف بوده که با وجود نزدیک به 20 زبان رایج و اقوام متعدد این کشور یکی از موفق ترین نمونه های ایجاد الگوی واحد حکمرانی سیاسی بوده است.
در عرصه اقتصادی این کشور در بدو تاسیس یکی از ضعیف ترین کشورهی منطقه جنوب شرق آسیا بود. حجم زیاد مردم فقیر با فقدان منابع طبیعی و حتی آب شرایط اقتصادی سختی را برای ایجاد کشور ایجاد کرد. اما رهبران و مردم این کشور در طول پنجاه سال گذشته با اتکا به اراده داخلی برای جبران ضعف های داخلی، تعامل گسترده و پویا با کشورهای منطقه و پیوستن بدون محدودیت به اقتصاد بین المللی در حال حاضر به یکی از بزرگ ترین مراکز مالی و تجاری جهان تبدیل شده اند. در عرصه سیاست خارجی، این کشور با تعریف جایگاه بین المللی و منطقه ای خود مهم ترین هدف ملی خود را بر مدار اقتصادی قرار داده و تامین امنیت را از رهگذر ایجاد وابستگی متقابل دنبال کرده است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: جايگاه ايران در سياست خارجي سنگاپور چيست؟
نگاه دولت سنگاپور به ایران یک نگاه متمایز در مقایسه با سایر کشورها نیست. کشورهایی که در سیاست خارجی خود اصل و هدف را بر تقویت توان اقتصادی می گذارند و مسایل امنیت حاد برای آن ها فاقد اولویت است طبیعتا سیاست خارجی عمل گرایانه ای نیز دنبال می کنند. ایران برای سنگاپور یک کشور مهم خاورمیانه ای به حساب می آید که دارای منابع انرژی گسترده نفت و گاز است که از این حیث مکمل ضعف منابع معدنی سنگاپور به شمار می اید. ضمن این ایران دارای یک بازار بزرگ مصرفی است که هر کشور صنعتی و تجاری را برای توجه به آن و کسب درصدی از آن اغوا می کند. افزون بر این سنگاپوری ها نیک می دانند که ایران به دلیل ظرفیت بالای اقتصادی و حجم عمده ای از منابع مالی ناشی از فروش نفت و گاز می تواند یکی از بزرگ ترین سرمایه گذاران غیرمستقیم در این کشور باشد. چنانکه سنگاپور در چند دهه اخیر با تقویت نظام پولی و مالی و ساماندهی نظام بانکی و کاهش نرخ ریسک سرمایه گذاری به یکی از بانکداران بزرگ بین المللی تبدیل شده است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: اهمیت سنگاپور به چه میزان بوده و این تا چه حدي می‌تواند پاسخگوی نیازهای سیاست خارجی ايران باشد؟
سنگاپور به دلیل کسب شاخص های بسیار جالب توجه اقتصادی در عرصه بین المللی یکی از کشورهایی است که می تواند زمینه ساز افزایش روابط تجاری ایران با دنیا باشد. این کشور بر حسب آخرین آمارها حائز رتبه چهارم در دنیا از حیث نرخ برابری قدرت خرید و در تولید ناخالص داخلی با رقم 308 میلیارد دلار در رتبه 36 دنیا قرار گرفته است (بر اساس آمار صندوق بین المللی پول). این رقم و جایگاه زمانی مهم تر می نماید که دانست جمعیت این کشور فقط کمی بیش از پنج میلیون نفر است. بنا بر این جایگاه اقتصادی ایم کشور می تواند نقشی مهمی در ارتباطاات اقتصادی ایران با دنیا ایفا کند. به بیانی دیگر اگر در تصمیم ایران بر آن باشد تا نگاه اقتصادی را در سیاست خارجی اولویت دهد بدون تردید توجه به روابط با کشورهایی اینچنینی که بدون تنش سیاسسی در محیط بین المللی نیز هستند می تواند برای ایران بسیار مهم باشد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: توان و پتانسيلهاي چند گانه سنگاپور چيست؟
مهم ترین توان این کشور همانطور که عنوان شد توان فراینده اقتصادی است. آمارهای گوناگون از سوی نهادهای بین المللی شاهد این مدعا هستند. علاوه بر توان اقتصادی این کشور دارای ظرفیت بالای توریستی است. سنگاپور در بدو تاسیس در ذهن دیدارکنندگان از خود شهری متشکل از کلبه های حصیری باران خورده ای بود که در فواصل نامشخص به مانند یک دهکده قرار داشتند اما امروزه این شهر در پرتو مدیریت صحیح به یکی از زیباترین و جذاب ترین اماکن توریستی دنیا تبدیل شده است. چنانکه با جمعیت تقریبا پنج میلیونی سالانه میزبان 15 میلیون توریست از اقصی نقاط دنیاست. این کشور همچنین بنا بر جایگاه مناسب خود در جنوب شرق آسیا می تواند یکی از دالان های مهم ورود به منطقه برای کشورهایی باشد که به دنبال نفوذ و تاثیرگذاری در جنوب شرق آسیا هستند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: مهمترین چالش های افزایش روابط ایران با سنگاپور چیست؟
در برابر افزایش روابط ایران با سنگاپور چند چالش عمده وجود دارد. اولین چالش به نقش بین المللی سنگاپور و نوع نگاه ایران به نظم بین المللی باز می گردد. سنگاپور در نظم موجود بین المللی مستحیل شده و قواعد آن را کاملا پذیرفته است به طوری که در همین نظم به مواهب اقتصادی عمده ای در حال دست یافتن است. از اینرو اگر به شکل واقعی یا غیرواقعی با تصویری از ایران مواجه شود که با نظم موجود در تقابل است طبعا نمی تواند به آینده روابط با ایران و ثبات در آن امیدوار باشد. چنانکه این کشور در سال های پیش از تحریم حجم روابط اقتصادی خود با ایران را به رقم 5 میلیارد دلار رسانده بودند اما تنش های ایران با غرب و تشدید تحریم این رقم را به عدد ناچیز کمتر از 200 میلیون دلار کاهش داد. دومین چالش به تعامل سنگاپور با قدرت های بزرگ اثتصادی منطقه ای و بین المللی بر می گردد. اولویت سنگاپور در حوزه اقتصادی تعامل با این دسته از کشورهاست که خود به خود حوزه مانور برای ایران را محدود می کند. چالش دیگر تصور عمومی در منطقه جنوب شرق آسیا از نقش مسلمانان است. اسلام به لحاط جمعیتی سومین مذهب بزرگ در این کشور است و در عمده این کشورها این تصور عمدتا نادرست وجود دارد که همکاری با کشورهای خاورمیانه ای می تواند به تقویت هویت های مذهبی در برابر هویت های ملی شده و زمینه تنش های فرقه ای را در منطقه تقویت کند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: مهمترین فرصت های همکاری ایران و سنگاپور در چه حوزه هایی نهفته است؟
اولین فرصت مهم در حوزه اقتصادی است. سنگاپوزی در آخرین سفری که وزیرخارجه ایران (جواد ظریف) به این کشور داشته و مقام های آن ها نیز در موقعیت های مختلف از ایران دیدن کرده اند علاقه خود را به بازگرداندن سطح روابط اقتصادی به دوران پیش از تحریم ها ابراز داشته اند. دومین فرصت می تواند به ضرورت تلاش ایران برای یادگیری از تجریه این کشور در مدیریت صنعت توریسم مرتبط شود. با توجه به ظرفیت بالای توریسم در ایران بهره گیری از این تجربه مدیریتی می تواند به ارتقای وضعیت این صنعت مهم در ایران کمک کند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: مهمترین راهکارهای افزایش روابط ایران با سنگاپور چیست ؟
تنش زدایی در سیاست خارجی و پرهیز از آنجه که به تقویت پروژه ایران هراسی در دنیا می انجامد مهم ترین و کلان ترین راهبردی است که نه تنها به روابط با سنگاپور بلکه به روابط با دنیا کمک می کند. تلاش برای ایجاد وابستگی انرژی، تقویت تعاملات فرهنگی و تلاش ایران برای گسترش مناسبات با کلیت منطقه در قالب مناسبات دو جانبه با آسه ان می تواند نقش مهمی در روابط میان دو کشور در سطح کلان ایفا کند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آينده روابط ايران با سنگاپور را چگونه مورد بررسي قرار ميدهيد؟
آینده روابط ایران با کشورهایی مانند سنگاپور به آینده روابط ایران با محیط بین المللی پیوند زیادی دارد. این دسته از کشورها چون در مدار جهانی قرار گرفته و خود را منتقد یا خارج از آن نمی دانند طبعا هرگونه روندی را که از دید آن ها این ثبات را با اختلال مواجه کند بر نمی تابند. البته باید توجه داشت که اگرچه آن ها توان تاثیرگذاری مستقیم بر تصمیم های بین المللی را ندارند، اما به شدت متاثر از خروجی های تصمیم گیری نهادهای بین المللی و قدرت های بزرگ حافظ وضع موجود هستند. افزایش و کاهش روابط اقتصادی دو کشور در دوران پیش و پس از تحریم ها شاهد این مدعاست. بنابراین به نظر می رسد اگر تعاملات بین المللی ایران با نهادها و سازکارهای حکمرانی بین المللی بیشتر شده و سیاست خارجی ایران از حیث دامنه روابط به دنبال فراگیری بیشتری باشد روابط با دولت هایی نظیر سنگاپور نیز روندی رو به رشد و افزایشی را تجربه خواهد کرد.
