مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
جمهوری اسلامی ایران در ۱۶ دسامبر ۱۹۹۱ قزاقستان را به رسمیت شناخت و در سالهاي گذشته روابط قزاقستان و ایران رو به پیشرفت بوده است . در واقع دو كشور داراي فرصت ها و بسترهاي فراواني براي همكاري، همگرايي، واگرايي و تضاد نقش هستند. در اين حال با توجه به سفر رئیس جمهور قزاقستان به ایران براي درك بهتري از آينده روابط دو سويه به گفتگويي با دكتر مير قاسم مومني مدير موسسه بين المللي چشم انداز ابرار نوين و رئيس انجمن دوستي ايران و قزاقستان پرداخته ايم:
واژگان کلیدی: پتانسیل های، روابط، ايران، قزاقستان، روابط ايران و قزاقستان
مرکز بین المللی مطالعات صلح: مهمترین اهداف سفر رئیس جمهور قزاقستان به ایران چیست؟
روابط ایران و قزاقستان روابط تاریخی و روبه توسعه بوده است. نیازها و مشترکات تاریخی دو کشور باعث شده که دولت قزاقستان در سیاستهای خارجه خود سعی کند که با ایران روابط خوبی داشته باشد و در مورد ملت ایران نیز همینطور. قبلا بخشی از مذاکرات هسته ای ایران در کشور قزاقستان و در آلماتی برگزار شد و همچنین در خصوص عضویت ایران در شانگهای قزاقستان موثر بوده است. می توان گفت روابط ایران با قزاقستان از روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به روابط استراتژیک تبدیل شده است. چرا که ایران و قزاقستان در خصوص رژیم حقوقی در دریای خزر نیاز به همکاری متقابل در زمینه تعیین این موضوع حقوقی هستند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: از منظر قزاقستان اهمیت ایران در چیست؟
قزاقستان ایران را به عنوان یک کشور مهم و تعیین کننده در منطقه به شمار میآورد. تمدن ایران در منطقه و همچنین نفوذ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران مقامات قزاقستان را برای همکاری با ایران ترغیب کرده است. ایران شاهراه اصلی است و می تواند قزاقستان را به آبهای گرم خلیج فارس انتقال دهد و همچنین تامین برخی از نیازهای قزاقستان و همچنین صادرات عمده برخی محصولات کشاورزی قزاقستان به ایران، مجموعه نیازهای متقابل چه از بعد فرهنگی، سیاسی وجود دارد که این دو کشور را به هم نیازمند میکند. قزاقستان نیازمند ارتباط با ایران به لحاظ سابقه ایران در حوزه های فرهنگی، اجتماعی و علمی است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به جایگاه قزاقستان در سیاست خارجه ایران، جایگاه قزاقستان در سالهای گذشته و حال چگونه بوده است؟
قزاقستان تنها کشوری است که با اتکا به محصولات داخلی و یک موازنه بین غرب و شرق قرار دارد. در واقع با روسیه چه در زمینه های اقتصادی، امنیتی و سیاسی روابط استراتژیک دارد. از سوی دیگر با آمریکا و اروپا روابط خوبی دارد و سعی کرده است تعادلی بین منافع روسیه و آمریکا در کشور خودش ایجاد کند. با توجه به شرایط جامعه قزاقستان که از قبایل مختلف تشکیل شده و بخش اعظمی از روسها در قزاقستان زندگی می کنند، سعی کرده به نوعی از اختشاشات قومی و قبیله ای اجتناب کند. در واقع قزاقستان یک استراتژی بلند مدت خارجی و داخلی با هدف حفظ امنیت ملی و اتحاد در راه توسعه کشور قرار داده و این امر نیازمند یک سیاست خارجی قوی بوده که آقای نظر بایف در خصوص این سیاست خارجی دارای نقطه نظراتی است که در حال اعمال است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به روابط ایران و قزاقستان، این سفر چه ابعادی از این روابط را گسترش خواهد داد؟
بخشی از دیدارها در روابط ایران و قزاقستان بحث اجرایی کردن توافق گذشته بوده است. دوم بحث همکاری های مشترک در زمینه تروریسم و مباحث امنیتی، بحث مربوط به مبادلات اقتصادی ، استفاده از پتانسیل های دو کشور، مباحث مربوط به مبادلات بازرگانی، سرمایه گذاریهای مشترک در زمینه های معدن، کشاورزی و صنایع مختلف نیرو و همچنین در زمینه های دریای خزر قزاقستان (بیشترین مرز را دارد که حدود 29 درصد از مرز را مربوط به خود میداند) میتوان مذاکراتی انجام داد. با در واقع می توان گفت که سفر رئیس جمهور قزاقستان به ایران باب جدیدی در پسا تحریم است و می تواند روابط ایران را با کشورهای مشترک المنافع توسعه دهد. چرا که قزاقستان را می توان به عنوان ریش سفید کشورهای آسیایی معرفی کرد. چرا که هم از نظر اقتصادی ، تولید نفت و گاز ، امنیت میتوان گفت تنها کشوری است که ثباتی در منطقه دارا است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به عدم گستردگی روابط چه پتانسیل هایی در حوزه امنیتی، اقتصادی برای روابط دو کشور وجود دارد ؟
بحث امنیتی در خصوص مبارزه با تروریسم از مباحث مهمی است که به نوعی قزاقستان از این موضوع رنج می برد. فعالیتهای گروه های تروریستی در خاورمیانه، افغانستان، عراق و سوریه ( با توجه به عضویت برخی از اتباع کشور قزاقستان در گروهک های تروریستی و بازگشت آنها به کشور) می تواند باعث ایجاد مشکلات امنیتی می شود و مقامات قزاق از این امر نگران هستند. لذا با توجه به تجربه تاریخی ایران در مبارزه با تروریست در منطقه و آشنا بودن با این گروه ها قزاق ها می خواهند از تجربه ایران در این زمینه استفاده کنند. در شانگهای و بحث امنیتی در خزر می توان همکاری مشترکی با حضور کشورهای مشترک در دریای خزر و شانگهای انجام داد تا نقش آفرین باشد.
چه چالش هایی در خصوص گسترش روابط دو کشور به خصوص در زمینه اقتصادی وجود دارد؟
روابط ایران با قزاقستان در زمان تحریم نیز برقرار بود. ما وارد کننده محصولات کشاورزی بودیم و همچنین صادر کننده برخی کالاها به قزاقستان بودیم. در پسا تحریم نیز ایران و قزاقستان می توانند در حوزه دریای خزر با هم همکاری کنند و سرمایه گذاری های مشترک در زمینه توسعه دادن فعالیتهای اقتصادی دو کشور انجام دهند. ایران با قزاقستان می توانند در زمینه های زیر بنایی با هم همکاری کنند و قزاقستان در پروژه های صنعت و معدن در ایران سرمایه گذاری کند. در واقع به دلیل نیازهای مشترک روابط دو کشور آینده روشنی خواهد داشت.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه سناریوهایی برای آینده روابط دو کشور می توان دید؟
در حال حاضر روابط ما می تواند روابط خیلی خوبی باشد و پتانسیل بالایی در زمینه برقراری ارتباطات داریم. اما برخی از مسئولان ما قزاقستان را خیلی خوب نمی شناسند و به قزاقستان نرفته و نمی دانند چه امکاناتی دارد. در واقع قزاقستان می تواند قطبی از نیازهای کشور را برطرف کند و قزاقستان می تواند کالاهایی که از آمریکای لاتین وارد می کنیم را با کمترین هزینه آنها را در اختیار ما قرار دهد. ما می توانیم در بازار قزاقستان حضور داشته باشیم و به دلیل تمکن بالای قزاقستان آنها (به شرط داشتن کیفیت و قیمت مناسب) می تواند مشتری خوبی برای کالاهای ما باشند است. به نظر من روابط خیلی خوبی به وجود خواهد امد و افق های روشنی پیش روی این روابط خواهد بود.
