دکتر علی بمان اقبالی زارچ
پژوهشگر مسائل اوراسیا
مرکز بین المللی مطالعات صلح- IPSC
عرصه بین المللی در سومین دهه قرن 21 میلادی با چندین چالش کلان مواجه است که عمدتا” در حوزه اورآسیا می باشد که در این بین شرایط بحرانی در غزه؛ جنگ در اوکراین و ابهام در تحولات قفقاز جنوبی اهمیت بیشتری برخوردار می باشد. در این اوضاع و احوال پنجاه و چهارمین نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد (WEF) در پیست اسکی داووس سوئیس در پیچیده ترین زمینه ژئوپلیتیکی تا به امروز برگزار خواهد شد. که در آن شخصیت های مهم بین المللی از جمله آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه و رهبران کلیدی خاورمیانه در مجمع 15 تا 19 ژانویه شرکت می کنند و مذاکرات برای پایان دادن به جنگ در غزه و اوکراین در دستور کار نخبگان جهانی قرار دارد.
همچنین در نشست اقتصادی پشت درهای بسته تصویر چالش برانگیز اقتصاد جهانی با تغییر سیاست های نرخ بهره و افزایش بدهی توسط بانک های مرکزی، سرمایه داران و رهبران کسب و کار حاضر تحلیل خواهد شد؛ که این ن جلسه به ریاست مدیران ارشد بانک بریتانیایی بارکلیز و شرکت بیمه زندگی کانادایی Manulife Financial Corp برگزار خواهد شد. بنظر می رسد نشست 2024 بیش از هر موضوعی و بجای تمرکز بر اقتصاد بر یافتن راه حل برای جنگ ها متمرکز خواهد بود و به تعبیری دستور جلسه پر از جنگ است. در همین راستا بورگه برنده، رئیس WEF گفت که بیشتر تمرکز نشست امسال روی گفتگوهای دیپلماتیک در سطح بالا در مورد جنگ در خاورمیانه، اوکراین و آفریقا خواهد بود. و ما مطمئن خواهیم شد که افراد مناسب را گرد هم می آوریم تا ببینیم چگونه می توانیم برای این دنیای بسیار چالش برانگیز راه حل پیدا کنیم.
آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا و جیک سالیوان مشاور امنیت ملی هر دو در نشست داووس شرکت خواهند کرد. یکی از مقامات کاخ سفید گفت داگ امهوف، همسر معاون رئیس جمهور کامالا هریس نیز در یکی از جلسات شرکت خواهد کرد که طی آن گفتگوهای طرفین درگیری غزه بین
بلینکن و سالیوان و رهبران قطر ، امارات متحده عربی و رئیس جمهور اسرائیل، آیزاک هرتزوگ،انجام خواهد شد البته آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل و بیش از 40 وزیر امور خارجه نیز در نشست داووس حضور خواهند داشت؛ که انتظار می رود امانوئل ماکرون رئیس جمهور در مورد نقش فرانسه در آینده اروپا سخنرانی کند و اورسولا فون در لاین رئیس کمیسیون اروپا نیز در این مجمع سخنرانی خواهد کرد.
جنگ در اوکراین، که در دو نشست قبلی برجسته بود دوباره در صدر دستور کار قرار گرفت و انتظار می‌رود ولادیمیر زلنسکی سخنرانی دیگری داشته باشد. هنوز مشخص نیست که آیا مقامات روسیه در این مجمع شرکت خواهند کرد یا خیر؟ همچنین چین، متحد کلیدی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، نخست وزیر لی کیانگ را به این کشور اعزام خواهد کرد. در عین حال که برگزارکنندگان WEF حضور رهبران کلیدی از جنوب جهانی را برجسته کرده اند، شایان ذکر است که گروه غیر متعهدها از کشورهای آسیایی، آفریقایی و آمریکای لاتین پس از محکومیت اولیه مسکو تا حد زیادی به عنوان نظاره گر جنگ در اوکراین باقی ماندند.
واقعیت این است که تحولات چند سال اخیر نشان از ضعف مدیریت جهانی و نظم بین الملل در پیشگیری و یافتن راه حل برای بحران های مهم دارد و آنچه سال های گذشته به ما نشان داده این است که جهان در برابر تهدیدها مقاوم نیست و خطرات ژئوپلیتیکی در سراسر جهان در سال های اخیر با جنگ روسیه در اوکراین و جنگ اسرائیل با شبه نظامیان حماس و تأثیرات اخیر مرتبط با کشتیرانی در دریای سرخ تشدید شده است. در همین حال، چین فشار نظامی خود را برای ادعای حق حاکمیت خود بر تایوان افزایش داده است. در همین رابطه باب استرنفلز، شریک مدیریت جهانی مک کینزی معتقد است آنچه در دو سال گذشته با همه‌گیری، جنگ در اوکراین و چندین بحران دیگر در سراسر جهان به ما نشان داد این است که ما آنقدر انعطاف‌پذیر نبوده‌ایم.
بورگه برنده، رئیس این مجمع، روز سه شنبه جاری اعلام کرد ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین شخصا در مجمع جهانی اقتصاد در داووس شرکت خواهد کرد. و روز یکشنبه در آستانه آغاز نشست سالانه رهبران جهان سیاسی، تجاری و مالی در کوه های آلپ سوئیس، نشستی در مورد اوکراین در داووس با حضور مشاوران امنیتی و مقامات عالی رتبه حدود 70 کشور برگزار می شود، که در نوع خود این چهارمین نشست در مورد به اصطلاح فرمول صلح خواهد بود که توسط رئیس جمهور زلنسکی ارائه شده است. در این طرح دولت اوکراین در صدد ترویج صلحی است که خروج تمام نیروهای روسیه از سرزمین‌های اشغالی اوکراین از جمله شبه جزیره کریمه را همراه با تضمین‌هایی در مورد امنیت آینده اوکراین فراهم می‌کند. البته این کنفرانس عمدتاً در خدمت حفظ انسجام متحدان اوکراین است و جدیدترین نشست مشابه در ماه اکتبر در مالت برگزار شد. بر کسی پوشیده نیست که اوکراین و اروپا نگران تحولات جنگ و کاهش حمایت آمریکا می باشند.
در راستا تقویت ساختار دفاعی اروپا و برای مقابله با تهدیدهای پیرامونی بویژه روسیه؛ کمیسر بازار داخلی تیری برتون می خواهد یک صندوق دفاعی عظیم اتحادیه اروپا به ارزش 100 میلیارد یورو ایجاد کند. وی که مسئولیت دفاع را نیز بر عهده دارد؛ قرار است برنامه سرمایه گذاری دفاعی اروپا (EDIP) را در 27 فوریه ارائه کند، برنامه ای که برای تقویت خرید تسلیحات مشترک و افزایش تولید داخلی تسلیحات و مهمات اتحادیه اروپا طراحی شده است. شایان ذکر است که در رویدادی که توسط گروه لیبرال Renew Europe میزبانی شده بود، برتون اظهار داشته است که من فکر می‌کنم ما باید یک صندوق دفاعی عظیم حتی احتمالاً به میزان 100 میلیارد یورو برای کمک به سرعت بخشیدن به آن داشته باشیم و من متقاعد شده‌ام که این کار را انجام خواهیم داد. تصمیمات مربوط به تخصیص پول از بودجه اتحادیه اروپا برای صنایع دفاعی باید توسط شورای اروپا تصویب شود.
در مجموع سال 2024 میلادی سال مهم انتخاباتی بویژه در اروپا؛ آمریکا؛ روسیه و حتی اوکراین می باشد و افکار عمومی در مناطق وسیعی از جهان از عملکرد رهبران سیاسی و سازمان ملل متحد در پیشگیری از بحران و یافتن راه حل برای جنگ های موجود ناراضی می باشد و معلوم نیست آیا اجلاس داووس خواهد توانست تا حدودی رای دهندگان را برای مشارکت در صندوق های رای تشویق نمایند؟ و سوال مهمتر این که آیا نشست 2024 مجمع جهانی اقتصاد به عنوان پنجاه و چهارمین مجمع داووس خواهد توانست شعار نشست امسال بازسازی اعتماد را تا حدودی به واقعیت اعمالی و اجرایی تبدیل نماید؟ البته شواهد نشست های قبلی و رایزنی های دو سال پس از جنگ اوکراین و سه ماه پس از جنایت در غزه حکایت از امیدواری و خوش بینی ندارد.
