دکتر منوچهر مرادی كارشناس مسائل روسيه مركز بين الملي مطالعات صلح – IPSC 3-تنوع بخشیدن به تجارت خارجی: در شرایطی که تا قبل از بحران اوکراین بخش اعظم تجارت خارجی روسیه را روابط با کشورهای اروپایی تشکیل می داد، آمار منتشر شده در خصوص تجارت خارجی روسیه در سال های 2016 و 2017 نشان می دهد تجارت خارجی این کشور با کشورهای اروپایی و امریکا حدود 50 درصد کاهش یافته است و در مقابل، روابط تجاری روسیه با کشورهای آسیایی به خصوص چین رشد قابل توجهی داشته است. کاهش روابط تجاری با مجموعه غرب هر چند در نتیجه تحریم ها رقم خورده و هزینه هایی بر روسیه تحمیل کرده است لکن کرملین با مدیریت این موضوع طی چند سال اخیر توانسته است با گسترش همکاری اقتصادی با کشورهای غیرغربی آسیب پذیری خود را کاهش داده و به تامین برخی نیازهای اقتصادی خود بپردازد. علاوه بر این، تقویت روابط با
