احسان شاه حسینی مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC بیان رخ داد: مقدمه: دین به عنوان یکی از عناصر تشکیل دهنده هویت مردمان قفقاز، نقش و جایگاهی مستقل دارد. تکثر ادیان و مذاهب موجود در حوزه قفقاز، این نقش و جایگاه را پررنگ تر می کند. قفقاز منطقه ای است که محل تلاقی ادیان بزرگ در دوران متمادی بوده است.از این رو، همیشه دین عاملی در جهت غیریت سازی میان آدمیان پنداشته شده و بحران های موجود در این حوزه تمدنی نیز شواهدی براین مدعا می باشند. اما با توجه به ریشه ها و دلایل شکل گیری بحران ها، این مقاله به دنبال این موضوع رفته است که جایگاه و غلظت رنگ های دینی در بحران های قفقاز در چه میزان و اندازه ای است. آیا این گوناگونی ادیان و مذاهب در حوزه قفقاز عامل اصلی و روشن کننده جرقه آغازین بحران ها بوده است؟ یا دین و
