فاطمه خادم شیرازی
پژوهشگر و مدرس دانشگاه
مرکز بین المللی مطالعات صلح -IPSC
تصویب بودجه دفاعی ۷۱۵ میلیارد دلاری آمریکا با افزایش ۱.۷ درصدی در آمار ۲۰۲۱ با هدف تداوم رقابت و به احتمال قوی رودررویی جدیدی بین آمریکا ،چین و روسیه است. جو بایدن با اشاره به دیدگاه همتای چینی‌اش که گفته بود: پکن در عرض ۱۵ سال آینده مالک آمریکا خواهد شد، نبرد بین دموکراسی و استبداد رابه دلیل تصمیمات سریع استبدادها بسیار دشوار توصیف کرد. بایدن سیاست‌های اقتصادی چین را متجاوزانه، و در تضاد با ارزش‌های کشورهای دموکراتیک می داند.او با عدم تمایل برگشت دوباره کشورش به جنگ سرد ، تلاش برای رقابتی سفت و سخت با چین و روسیه را در دو حوزة اقتصادی و نظامی اعلام کرد.
بایدن برای مقابله با این دو کشور قدرتمند نیاز به متحدانی قوی در دو حوزة اقتصادی و نظامی دارد.بنابراین قصد دارد با متحد شدن با غرب ، چین و روسیه را منزوی و از قدرت آنان بکاهد.در این راستا با تشکیل گروه 7 متشکل از سران قدرتمند اقتصادی و نظامی اروپا به ترغیب آنان برای رقابت با این دو کشور پرداخته است.
بایدن به دلیل سیاست های غلط ترامپ در مقابل اتحادیه اروپا و خارج شدن از ناتو،این بار نه به عنوان کشور اول ، بلکه یک متحد وارد اجلاس شده است.محوریت تلاش بایدن در همراهی کردن غرب با شیوه رقابت سخت در دو حوزة اقتصادی و نظامی است. آمریکا با چین بیشتر در اقتصاد، و با روسیه در تسلیحات نظامی رقابت دارد.
به رغم اختلافات میان چین با آمریکا ، مقامات چینی اولویت را در افزایش سرعت رشد اقتصادی کشور و خودکفایی در زمینه فن‌آوری‌های نوین را در دستور کار خود قرار داده‌اند.اما به این معنا نیست که چین از امور نظامی فاصله گرفته است. اختصاص بودجه‌های دو رقمی چین به صنعت دفاعی، این کشور را از نظر بودجه نظامی در جایگاه دوم جهان قرار داده ، اما نسبت به روسیه و ایالات متحده در تسلیحات نظامی ضعیف تر است.
بایدن سیاست‌های روسیه را نیز بدخواهانه و روسیه را متهم به حملات سایبری علیه سولارویندز با هدف شبکه‌های کامپیوتری فدرالی و در راستای تضعیف دموکراسی و بر هم زدن امنیت آمریکا، اروپا و دیگر کشورها معرفی کرده است. بایدن خواهان مقابله با حملات هکری روسیه علیه آمریکا، اروپا و سراسر جهان شد.روسیه با در اختیار داشتن نسل جدیدی از زیردریایی های مجهز به موشک های استراتژیک و کروز ، جنگنده جدیدSu-57 برای دستیابی به برتری هوایی و توسعه ابزارهای مقابله با پلتفورم های کم مرئی آمریکایی توانسته شکاف کیفی بین روسیه و آمریکا را کاهش دهد. روسیه به جز خودروهای زرهی، در همه رسته های سلاح های زمینی از جایگاه برتری نسبت به آمریکا قرار دارد. توپولوف‌های نظامی روسیه نه تنها بر آب‌های مدیترانه تسلط دارند بلکه می‌توانند پایگاه‌های ناتو در جنوب اروپا و شمال آفریقا را هم تحت نظر داشته باشند.
روسیه افزایش بودجه نظامی آمریکا را نتیجه روسیه هراسی و چین هراسی می داند.چون با تحولات اوکراین آمریکا تصمیم به اعزام ناو‌های خود به دریای سیاه گرفته است.از سوی دیگر نیاز به افزایش بودجه دفاعی در راستای تشدید تنش در دریای چین است.
بایدن در حوزه نظامی برای مقابله با دو رقیب قدرتمند چون چین و روسیه بودجه دفاعی را افزایش داد.اقدام به امضای فرمان اجرایی ممنوعیت سرمایه گذاری آمریکایی‌ها در تعدادی از شرکت‌های چینی مرتبط با بخش‌های نظامی و جاسوسی این کشور، نشان گر استفاده توام از دو سلاح نظامی و اقتصادی بایدن برای کنترل چین است.
آمریکا بودجه دفاعی 2021خود را به چند محور اساسی تقسیم کرده است: در مرحله اول، در چهار حوزة بسیار مهم تحقیق و توسعه پیرامون موشک‌های هایپرسونیک ، مایکروالکترونیک با در نظر گرفتن اینترنت جی-5 جزء مسائل نظامی آمریکایی و سلاح‌های خودکار و هوش مصنوعی برای ظرفیت سازی در مقابله با چین و روسیه است.
در مرحله دوم، این بودجه دفاعی آمریکا علاوه بر پژوهش در آن به نیازهای اساسی پنتاگون، برنامه‌های امنیت ملی ، تحریم‌های شدیدتر علیه پروژه‌های روسی «نورد استریم ۲» و «ترک‌استریم» ، تحریم‌هایی علیه ترکیه به دلیل خرید سامانه اس-۴۰۰ روسیه، و بودجه ۲۵۰ میلیون دلاری هم برای کمک نظامی به اوکراین پیش‌بینی شده است.
در مرحله سوم، بودجه بندی و سرمایه گذاری در آمادگی سربازان، حوزه فضایی و ابتکار عمل بازدارندگی اقیانوس آرام به منظور مقابله با تهدیدات چین در منطقه و فناوری تسلیحاتی اتمی است.
در مرحله چهارم، درخواست برای خرید ناو، جنگنده رادارگریز اف-۳۵ ساخت لاکهید مارتین و پرداخت برای امور نگهداری تجهیزات و دستمزدها برای برنامه‌های مرتبط دفاعی در اف.بی.آی ، وزارت انرژی و سایر آژانس‌ها می باشد.
بایدن برای عملیاتی کردن طرح رقابتی خود با چین و روسیه، با شرکت در دو اجلاس گروه 7 در مونیخ و انگلیس به تشریح مواضع خود و نوع همکاری با اتحادیه اروپا پرداخت.بایدن در اجلاس گروه 7 در مونیخ حوزه‌های جدید رقابت با چین را در احیای اتحاد ترنس- آتلانتیک ، مقابله با حملات سایبری، هوش مصنوعی و بیوتکنولوژی بیان کرد. او از غرب خواست قوانین جدید استفاده از این فناوری‌ها را آن ها تعیین کنند.
آلمان به علت رقابت و اهمیت منطقه استراتژیک جهان یعنی هند و اقیانوسیه از طرح بایدن استقبال کرد . اما فرانسه با توجه به استقلال استراتژیک اروپا ، و عدم وابستگی به سایر دولت‌ها ،اعلام کرد قصد ندارند بیش از حد روی آسیا و چین متمرکز شود.
آمریکا اولین گام را در حوزه نظامی به بهانه کاهش سطح خودمختاری هنگ‌کنگ با اعلام ممنوعیت صادرات تجهیزات پیشرفته برای چند شرکت سازنده ابررایانه مرتبط با ارتش چین ، این کشور را از فناوری پیشرفته آمریکا محروم کرد.
در چین ابررایانه‌هایی تولید می‌شوند که می توانند در تولید جنگ‌افزار در حوزه‌های شبیه‌سازی انفجار بمب اتمی، آئرودینامیک هواپیماهای مافوق سرعت یا رادارگریز و موشک‌های دوربرد به کار گرفته شوند.این ابر رایانه ها برای پروسسورها و برخی قطعات خود از تکنولوژی پیشرفته آمریکا استفاده می کردند.با اقدام جدید دولت بایدن شرکت‌های آمریکایی نمی‌توانند بدون دریافت مجوز فناوری‌ها و محصولات پیشرفته خود را، در اختیار سه شرکت و چهار شعبه مرکز ملی ابررایانه چین قرار دهند.
آمریکا برای موجه جلوه دادن حضور در دریای جنوبی چین ، در دیدار با رهبران گروه هفت در اجلاس دوم در لندن ، وضعیت حقوق بشری در منطقه سین‌کیانگ ، خودمختاری هنگ‌کنگ و صلح و ثبات در سراسر تنگه تایوان را نگران کننده توصیف کرد.چین نیز در یک بیانیه از این که غرب و آمریکا پیرامون سین‌کیانگ، هنگ‌کنگ و تایوان تصمیم گرفته اند گروه 7 را متهم به دخالت در امور داخلی ، اعتبار و نقض منافع کرد.
در حوزه اقتصادی بایدن در اجلاس گروه 7در انگلیس با بیان طرح کشورهای صنعتی به نام “بازسازی بهتر جهان” به منظور توسعه زیرساخت‌های کشورهای درحال توسعه را در رقابت با کمربند اقتصادی چین با محوریت آمریکا و غرب را پیشنهاد داد. این طرح رقابتی است و صرفا جایگزینی برای ابتکار کمربند و جاده نخواهد بود.
چشم انداز
این اجلاس ها به‌رغم استقبال از بایدن و آشتی دوباره با ناتو و اتحادیه اروپا ، نمی تواند موجب همگرایی طولانی به دلیل همکاری اقتصادی بین اروپا با چین و روسیه شود. گروه ۷ با طرح زیرساختی جهانی که ارائه شده است با توجه به ضربه اقتصادی ناشی از کرونا به اروپا قادر به تامین مالی آن نخواهد بود.اجرای این طرح نیازبه جمع آوری صدها میلیارد پول دولتی و خصوصی برای کمک به کاهش فاصله زیربنایی ۴۰ تریلیون دلاری در کشورهای نیازمند تا سال ۲۰۳۵ است
ابتکارعمل کمربند و جاده چین یک طرح زیرساختی چندین تریلیون دلاری است و اروپا برای مقابله با اقتصاد چین فاصله زیادی را باید طی کند. آمریکا با طرح مقابله با چین و روسیه ،موجب وحدت‌عمل این دو کشور در برابر تحریم‌های غرب خواهد شد.
واژگان كليدي: چین , روسیه هراسی , رويكرد, گروه ۷
