تحلیل گر ارشد مسائل حوزه افپاک
مرکز مطالعات بین المللی صلح –ipsc
مولفه « تداوم و تغییر» به مانند بسیاری از کشورهای دیگر در سیاست خارجی پاکستان نیز موضوعیت دارد. براین اساس با توجه تعریف پاکستان از منافع خود در افغانستان در طی حداقل دو دهه گذشته ، اسلام‌آباد از طریق صلح افغانستان چگونه به منافع خود دسترسی پیدا کند؟ اين پرسش در كنار پرسشهاي ديگر در مورد جایگاه سیاسی طالبان در حکومت آینده افغانستان ، مشخص شدن سهم سیاسی و حفظ منافع پاكستان در نظام سیاسی افغانستان موجب شد گفتگويي با جناب آقاي مصطفی زندیه تحلیل گر ارشد مسائل حوزه افپاک داشته باشيم.
واژگان كليدي: چگونگي, تداوم , تغییر, سیاست, راهبردی, پاکستان , افغانستان, مصطفی زندیه , مسائل حوزه افپاک
مرکز مطالعات بین المللی صلح :تا چه حدی طالبان افغانستان نگاه مثبتی به نقش پاکستان در روند صلح افغانستان دارند؟
این سوال در فحوای خود به نقش مستقل برای طالبان افغانستان از پاکستان اشاره دارد. اما شخصاً معتقدم طالبان افغانستان درمسیر صلح صرفاً از دستورات اسلام آباد تبعیت می کند. بنابراین طالبان افغانستان نمی تواند خارج از اراده اسلام آباد حرکت کند. بخصوص در مقطع فعلی چاره ای جز اجرای دستورات اسلام آباد نخواهد داشت.
مرکز مطالعات بین المللی صلح :نگاه سایر بازیگران خارجی به ویژه ایالات متحده امریکا، روسیه و ایران به نقش پاکستان در روند صلح افغانستان چیست؟
وضعیت ایالات متحده که روشن است. آمریکا از خروج نیروهایش تا بهار سال آینده طبق توافق با طالبان خبر داده است.دراین راستا این کشور تاکنون تلاش داشته تا از ظرفیت های اسلام آباد برای متقاعد ساختن طالبان افغانستان در مسیر مذاکرات به اصطلاح صلح استفاده کند.گرچه این روند، مشروط به شرایط و توافق طالبان با دولت افغانستان بر سر نقشه آینده سیاسی کشور خوانده شده است. از سوی دیگر روسها نیز که برای خروج خفت بار آمریکایی ها از افغانستان ( شبیه آنچه که در زمان حضور نیروهای شوروی در افغانستان اتفاق افتاد) لحظه شماری می کنند، سطح و عمق روابط خود با پاکستان را ارتقاء بخشیده اند. در عین حال ارتقاء مناسبات روسیه و پاکستان را باید فراتر از موضوع افغانستان و متاثر از برخی دیگر روندها و تحولات منطقه ی جنوب و غرب آسیا دانست. جمهوری اسلامی ایران نیز در سیاست های اعلامی خود از هرگونه فعالیتی که به برقراری صلح و تحکیم ثبات و امنیت در افغانستان بیانجامد حمایت کرده و تلاش دارد تا افغانستان به محلی برای رقابت های خصومت آمیز بین بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای تبدیل نگردد.
مرکز مطالعات بین المللی صلح : سناریوهای مختلف نقش پاکستان در روند صلح افغانستان چیست؟
چارچوب اهداف و منافع پاکستان در افغانستان در ابتدای این گفتگو مطرح شد. بنابراین طراحی سناریوهای مختلف پاکستان تابعی از چارچوب یادشده به منظور تحقق اهداف راهبردی آن کشور در افغانستان خواهد بود. در عین حال خیلی کوتاه عرض می کنم طالبان اگر نتواند منویات پاکستان در افغانستان را محقق نماید و در ساختار قدرت شریک شود، بروز جنگ داخلی درافغانستان بسیار محتمل خواهد بود. کما اینکه در حال حاضر نشانه های پررنگی از موضوع در صحنه افغانستان دیده می شود. در صورتی که نیروهای آمریکایی به طور کامل از افغانستان خارج شوند، به طور مسلم حمایت‌های تسلیحاتی و آموزشی برای نیروهای افغان کاهش می‌یابد. در وضعیتی که نیروهای امنیتی همین حالا هم با کاهش نیرو روبه‌رو هستند، احتمال دارد اقتدار دولت در مناطق مختلف افغانستان دچار ضعف شود. در این موقعیت، جنگ‌سالاران که همیشه منتظر زمان مناسب برای برگرداندن اقتدار سابقه خود بودند، دوباره مسلح خواهند شد و شروع به تصرف مناطق اطراف‌شان خواهند کرد که در نتیجه جنگ داخلی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. از سوی دیگر خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، طالبان را حریص‌تر از گذشته به فکر تصرف مناطق بیشتر خواهد انداخت که باعث خیزش‌های مردمی و حتی در بدترین حالت، خیزش‌های قومی و منطقه‌ای خواهد شد. این مساله جنگ داخلی را اجتناب‌ناپذیر خواهد ساخت. از سوی دیگر خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، طالبان را حریص‌تر از گذشته به فکر تصرف مناطق بیشتر خواهد انداخت که باعث خیزش‌های مردمی و حتی در بدترین حالت، خیزش‌های قومی و منطقه‌ای خواهد شد. این مساله جنگ داخلی را اجتناب‌ناپذیر خواهد ساخت. مگر اینکه جامعه جهانی اراده کند و نگذارد افغانستان دوباره وارد مرحله جنگ داخلی شود.
مرکز مطالعات بین المللی صلح: آینده نقش و حضور پاکستان در روند گفتگوهای صلح افغانستان چگونه است؟
قبل از شروع مذاکرات بین الافغانی در دوحه، رئیس طالبان افغانستان،گروه قدرتمندی از مذاکره کنندگان را که تقریباً نیمی از شورای رهبری طالبان می شود و قدرت تعیین دستورکار ،
تصمیم گیری در مورد استراتژی و حتی امضای توافق نامه ها با دولت کابل را دارد تعیین کرده است. از آنجا که نظامیان و دستگاه اطلاعاتی پاکستان با جریان های مختلف در طالبان روابط ویژه و مخفی فراوانی دارند طبیعتاً پاکستان از حضور و مشارکت طالبان در عرصه رسمی قدرت در افغانستان استقبال می کند اما روشن است که دیگر سهیم شدن طالبان در قدرت سیاسی به عنوان یک حزب و جریان سیاسی در کنار سایر احزاب مطرح نیست. بررسی رفتار طالبان در عرصه های سیاسی و نظامی نشان می دهد مذاکره با دولت بیشتر به عنوان تاکتیکی برای قبضه کامل قدرت و تشکیل امارت اسلامی در افغانستان است. در این چارچوب معتقدم این مهم استراتژی بلندمدت تعریف شده برای طالبان از سوی دستگاه اطلاعاتی پرحوصله و قدرتمند پاکستان است و تا این اهداف مستتر دراین استراتژی ( 4 محور ابتدایی این گفتگو ) محقق نشود همچنان با سه ضلعی جنگ، صلح و آینده مبهم در افغانستان مواجه خواهیم بود.
