مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
میشل سلیمان رئیس‌جمهوری پیشین لبنان در ماه مه سال ۲۰۱۴ در پایان دوره ریاست‌جمهوری از این مقام کنار رفت و مجلس لبنان اکنون بعد از دو سال و نیم به ریاست‌جمهوری میشل عون رأی داد. میشل عون با ۸۳ رأی از مجموع ۱۲۷ رأی رئیس‌جمهور لبنان شد. عون مسیحی مارونی ۸۱ ساله لبنان نامزد مورد حمایت حزب‌الله و رهبر «التیار الوطنی الحر» (جریان ملی آزاد) و فرمانده اسبق ارتش لبنان است. برای بررسی بیشتر این امر گفتگویی با دکتر حسین ربیعی استاد دانشگاه داشته ایم:
واژگان کلیدی: پیامد، ریاست جمهوری، میشل عون ، لبنان ، چالش
مرکز بین المللی مطالعات صلح: علل و چرایی اجماع و انتخاب میشل عون به ریاست جمهوری لبنان چیست؟
به نظر می آید دو سال بلاتکلیفی در انتخاب رئیس جمهور این ضرورت را ایجاد کرده بود که به این وضعیت پایان داده شود و سرانجام آرامش سیاسی به مردم و گروه های سیاسی لبنان برگردد. مسلماً وضعیت بلاتکلیفی نمی توانست تا ابد ادامه داشته باشد و باید تصمیم نهایی اتخاذ می شد. از طرف دیگر میشل عون جدای از تجربیات بالا در نظام سیاسی لبنان و سالها حضور در مناصب و موقعیت های مختلف سیاسی لبنان از وزارت تا وکالت در مجلس، به چهره ای ملی تبدیل شده بود که توانست حمایت یا دست کم رضایت احزاب و گروه های مختلف را جلب کند و رأی نسبتا بالایی را از مجلس لبنان بدست آورد و این مهمترین فاکتور در انتخاب آقای عون به ریاست جمهوری ایشان بود. به طور کلی انتخاب ایشان محصول اقتضای زمانه و تجربه تاریخی لبنانی ها بود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه بازیگران داخلی لبنان به انتخاب عون چیست؟
میشل عون حدود دو سوم آرائ مجلس نمایندگان لبنان را بدست آورده است. همین آمار نشان می دهد که اکثریت خوبی از اعضای مجلس پشتیبان ایشان هستند. از طرف دیگر آقای عون حمایت گروه های سیاسی موثر لبنان از جمله حزب الله و جریان امل را با خود دارد و ظاهراً سعد حریری هم از ایشان حمایت کرده است. به عبارت دیگر با وجود این که خود مسیحی است، اما مورد پذیرش و اقبال مسلمانان هم قرار گرفته است. روی هم رفته اتفاقات اخیر نشان می دهد که بازیگران داخلی لبنان در مورد آقای میشل عون توافق نسبی داشته اند و احتمالاً در کوتاه مدت رضایت و حمایت این بازیگران را با خود داشته باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه قدرت های منطقه ای و بین المللی به انتخاب وی چیست؟
با توجه به نزدیکی آقای عون به حزب الله لبنان و محور مقاومت در منطقه به نظر می رسد انتخاب ایشان حساسیت هایی را در منطقه ایجاد کند. ایران بلافاصله پس از تصمیم مجلس و انتخاب ایشان این انتخاب را تبریک گفته و به نظر می آید از وضع پیش امده راضی است. اما در مقابل پیش بینی می شود که اسرائیل به عنوان یکی از همسایه های لبنان از این انتخاب خوشحال نشود. مواضعی که آقای عون بلافاصله بعد از انتخاب خود اعلام کرده و بر استقلال لبنان و آزاد سازی سرزمین های این کشور تأکید کرده است این پیش بینی را محتمل تر می کند. همچنین با توجه به مواضع کشورهایی مانند عربستان و ترکیه در مقابل ایران، حزب الله، سوریه و محور مقاومت، احتمالا این کشورها نیز از این انتخاب استقبال نخواهند کرد. به نظر می رسد در سطح منطقه ای این انتخاب به تشدید رقابت های ژئوپولیتیک بین قطب های قدرت منطقه و رقیق تر شدن دسته بندی های منطقه ای بیانجامد. اما از منظر قدرت های فرامنطقه ای احتمالاً ثبات داخلی لبنان در منطقه پر آشوب خاورمیانه و بویژه در همسایگی سوریه غنیمتی است و خبر خوبی محسوب می شود و به احتمال فراوان مورد اقبال آنان خواهد بود. هر چند سیاست عملی ایالات متحده تحت تأثیر اسرائیل احتمالا انتخاب آقای عون را با چالش مواجه کند، اما گمان می کنم فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی از این انتخاب خوشحال خواهند بود و برای دیگر قدرت های فرامنطقه ای و جهانی از جمله روسیه و چین دلیلی برای مخالفت و کارشکنی نمیتوان یافت.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: مهمترین چالشهای گوناگون فراروی میشل عون چیست؟
اگر چه آقای عون رأی خوبی در پارلمان به دست آورده و پشتوانه مناسبی دارد، اما تجربه تاریخی نشان می دهد که در کشورهای چند قومی و چند مذهبی خاورمیانه از جمله لبنان باید به این انتخاب ها به شکل یه اتفاق نگاه کرد که بیشتر موقتی است تا دائمی و این مهمترین چالش پیش روی آقای عون است. به عبارت دیگر عدم اطمینان نسبت به آینده و ناممطمئن بودن نسبت به آینده خود و موضع گروه های پشتیبان. سیاست در این کشور علاوه بر این که در دست گروه ها و احزاب داخلی بسیار است. اما همزمان تحت تأثیر دخالت قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای بسیاری نیز قرار دارد و همین وضعیت پیش بینی آینده را برای سیاستمداران دشوار می کند. آقای عون باید تلاش زیادی کند تا در درجه اول پشتیبانی از سیاست های خود را تضمین کند و در درجه دوم نخست وزیری را به پارلمان معرفی کند که همچنان حمایت همه گروه ها و احزاب را کسب کند و جلب حمایت همه گروه و تأمین منافع همه در این شرایط بسیار دشوار است. دو سال بلاتکلیفی در لبنان مشکلات انباشته شده ای را ایجاد کرده است که رفع آنها در وضعیت پیش بینی ناپذیر لبنان، بسیار سخت است و عدم توفیق ایشان و تیمی که پس از این سیاست لبنان را رهبری خواهد کرد می تواند موجب ایجاد چند دسته گی و آشوب را فراهم کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: پیامدهای سیاسی اقتصادی امنیتی و… انتخاب میشل عون چیست؟
انتخاب آقای عون به هر حال خبر خوبی است. پس از مدت ها بلاتکلیفی، این انتخاب نشان می دهد که چهره سیاست در این کشور در حال شفاف شدن است و تجربه های سیاسی – تاریخی انباشته به کمک سیاستمداران این کشور آمده است. این انتخاب به احتمال زیاد امیدواری بسیاری ایجاد خواهد کرد و ثبات نسبی را به لبنان بر خواهد گرداند. بنابراین پیش بین می شود در پرتو این ثبات قابل انتظار، امنیت نسبی هم در داخل لبنان ایجاد شود. چنین اتفاقی می تواند زمینه ایجاد آرامش و رونق اقتصادی را در لبنان فراهم آورد. از دید سیاسی نیز پیش بینی می شود که نزدیکی احزاب و گروه های سیاسی را به دنبال بیاورد و دست کم در کوتاه مدت ثبات نسبی را در لبنان برقرار سازد. هر چند نمی توان از دخالت ها و برنامه های قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای غفلت کرد و خیلی به آینده امیدوار بود. تجربه های سال های اخیر منطقه خاورمیانه و کشور لبنان نشان داده است که در این جا، ویژگی اصلی سیاست، پیش بینی ناپذیر بودن آن است و بنابراین با این که از دید منطق علمی و منطقه سیاست، باید در انتظار بازگشت آرامش و رونق به این کشور بود، اما نمی توان با اطمینان در این مورد سخن گفت.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آینده تحولات سیاسی لبنان در کوتاه مدت و میان مدت چگونه است؟
به طور منطقی لبنان باید در کوتاه مدت آرامش داشته باشد. احتمالا تا زمان انتخاب نخست وزیر بعدی و تشکیل کابینه جدید رایزنی ها و گفتگوهای سیاسی بین احزاب و گروه ها با امیدواری ادامه خواهد یافت. اما در میان مدت، بستگی به عملکرد آقای عون از یک سو و از سوی دیگر دخالت های خارجی دارد. ضمن آن که شفاف تر شدن وضعیت سوریه هم در اوضاع داخلی لبنان موثر است. حل و فصل مسأله سوریه اگر به نفع محور مقاومت و بشار اسد و حزب الله تمام شود، شکست سختی برای برخی قدرت های منطقه ای از جمله عربستان و اسرائیل خواهد بود و در نتیجه آسیب زدن به منافع محور مقاومت در هر نقطه از جمله لبنان در دستور کار این قدرت ها قرار خواهد گرفت و در نتیجه لبنان دوباره ملتهب خواهد شد. همچنان که پیشتر گفتم در دنیای سیاست چیزی قابل پیش بینی نیست و در منطقه پر آشوب خاورمیانه این واقعیت نمود بسیار بیشتری دارد، ولی باید امیدوار بود و به عنوان گام اول این انتخاب را به فال نیک گرفت.
