مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
وضعیت کنونی نیروهای داعش از نظر حجم و ترکیب و وضعیت نظامی داعش و احتمال توان شیمیایی و یا حتی توان هسته ای در چند ماه گذشته همواره مطرح بوده است. در همین راستا گفتگویی با دکتر ربیعی داشته ایم:
واژگان کلیدی: وضعیت نظامی و مالی داعش ، عراق، وضعیت نظامی داعش ، داعش، نیروهای داعش، عراق
مرکز بین المللی مطالعات صلح: وضعیت کنونی نیروهای داعش از نظر حجم و ترکیب چگونه است؟
طبق تخمین سیا گفته می شود داعشی ها حدود سی هزار نفر هستند . در مورد این آمار تخمین دقیقی وجود ندارد. اما سایر برآوردها گفته اند که این ها حداکثر صد هزار نفر نیرو در عراق دارند. از طرف دیگر گفته می شود که حدود سه هزار نفر از آن ها از کشورهای اروپایی هستند که به اشکال مختلف در ارتش داعش حضور دارند. در حدود 15 هزار نفر از منطقه روسیه و قفقاز شمالی و جنوبی وارد این نیروها شده اند و تعدادی هم از سایر کشورهای دنیا از جمله کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا وارد گروه داعش شده اند. بخش دیگر نیروهای داعش نیروهایی هستند که از داخل سوریه و عراق که یا از ارتشی های سابق عراق و سوریه و یا نیروهایی از قبایل عراق گردآوری شده اند. این نیروها گفته می شود در عراق وجود دارد. البته عدد و رقم ها بیشتر برآورد هستند. یعنی کسی آمار دقیقی از این نیروها ندارد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: وضعیت نظامی داعش در چند ماه گذشته چگونه بوده است؟ چه سلاح ها و توانایی های نظامی داشته اند؟
گزارشی از اینکه سلاح جدیدی به آنها اضافه شده باشد، در دست نیست. در ابتدا، آنها در سوریه متمرکز بودند و با دولت بشاراسد مبارزه می کردند، که هسته اولیه آنها شکل گرفت، حمایت های نظامی و لجستیک ، مالی واقتصادی از جانب کشورهای منطقه شد وهمه اینها بعدها از جانب آمریکا اعلام شد. از جمله ترکیه،عربستان، امارات و بقیه کشورها از آنها حمایت کرده بودند.
اما اخیرا این حمایت ها حداقل به ظاهر قطع شده است و دیگر حمایت مالی و نظامی از آنها نمی شود. عمده توان تسهیلاتی و تجهیزاتی که اینها دارند، از تسلیحاتی است که هنگام تصرف عراق و بویژه شهر موصل دریافت کردند. این سلاح هایی که دارند، بخشی از آن سلاح های ارتش عراق است که قبل از دوران صدام در آنجا وجود داشته است. بخشی هم تجهیزاتی است، که بعد از حضور آمریکاییها در عراق آورده شد و بعد ازخروج آنها در اختیار ارتش عراق باقی مانده بود. تسلیحاتی که در مناطق تحت تصرف داعش بود، قطعا به تصرفشان در آمد و به عنوان غنیمت در اختیار آنها قرار گرفت. می توانیم بگوییم این سلاح ها ترکیبی از سلاح های قدیمی شوروی و سلاحهای جدید آمریکایی است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: باتوجه به برخی از ادعاهایی که داعش داشت، تا چه حدی می توان گفت داعش توان شیمیایی و یا حتی توان هسته ای دارد؟
در رابطه با توان هسته ای که صحبتی نشده است، چرا که کشورهای عراق و سوریه دارای توان هسته ای نبوده اند. ولی گزارش هایی منتشر شده است، اخبارهایی گفته شده است که داعش از کلر در جبهه های جنگی استفاده کرده است. نشانه آن این است، که در بعضی از جبهه های جنگی در عراق، تعدادی از سربازان وفرماندهان، نشانه هایی از بیماریهای گوارشی و تنفسی از خود بروز می دادند. نشانه ی وجود گاز کلر در بدن اینها بوده است و گفته می شود، که نیروهای داعش از آن استفاده کرده اند. البته این گفته که عراق سلاح شیمیایی یا سلاح کشتار جنگی دارد توسط آمریکا در دهه نود مطرح شده است. بازرسی های گسترده ای انجام شده است و دیده شد که عراق به چنین ذخایری دسترسی نداشته است. در مورد سوریه نیز سال قبل چنین ادعایی مطرح شد که رژیم بشار اسد در مقابل رژیم بشار اسد گفت که مخالفان و جبهه النصره از سلاح شیمیایی استفاده کرده است. آنجا هم بررسی شد و تنها یکی دو مورد مشخص شد که از سلاح شیمیایی استفاده شده است. بنابراین دسترسی این گروه به سلاح های کشتار جنگی و شیمیایی بعید است . در همین مورد هم امریکاییها معتقدند که حتی اگر سلاح شیمیایی از دوران صدام باقی مانده باشد، تاریخ مصرف آن گذشته است و خیلی نمی تواند کشنده باشد. مگر آنها با اشکال مختلفی بتوانند از خارج از مرزهای فعلی عراق و سوریه این سلاح های کشتار جنگی را وارد کنند. ولی از مناطقی که تصرف کردند، بعید است که چنین سلاح هایی را بدست آورده باشند
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی، آینده حضور نظامی داعش در عراق به چه عواملی وابسته است؟
برای مقابله با داعش یک تلاش جمعی جهانی لازم است. بخشی از آن را ائتلاف ضد داعش برعهده گرفته است و انجام می دهد. اغلب حملات هوایی است، که رفت و آمد داعش و انتقال تجهیزاتشان را مختل کرده است، که اینها در جای خود در حال انجام است. بخشی از آن را کشورهای منطقه باید انجام دهند، به خصوص کشور ترکیه باید کنترل بیشتری روی مرزهای خود داشته باشد و اجازه ی تردد افراد، تجهیزات نظامی، نفت و مواردی از این قبیل را ندهد .
به عبارتی دیگر، بایستی کشورهای منطقه بر این تمرکز کنند، که یک نوع محاصره شدید علیه داعش انجام دهند. که هم در انزوای بین المللی قرار بگیرد وهر نوع تحرک و جابجایی کالا، پول ، تجهیزات و افراد رابرای این افراد دشوار وغیر ممکن کند. از آنجائیکه آنها نیروهایی هستند، که دربخشهای وسیعی از منطقه دولت اسلامی (به گفته خود )پراکنده شده اند. راه دیگری که از لحاظ نظامی برای مقابله با آنها می توان در نظر گرفت، روش جنگ های اطلاعاتی و نامتعارف است، به این شکل که اگر بتوانند در میان فرماندهان رخنه و اختلالی و دو دستگی ایجاد کنند،بنابراین می توان انتظار داشت که چنین گروهک هایی که در دنیا سابقه داشته اند، از درون دچار فروپاشی شوند. به عبارت دیگر شاید حملات هوایی کارساز نباشد. شاید با منابع مالی که در اختیار دارند تا مدتی بر این منطقه فرمانروایی کنند و در اختیارشان بماند. ولی اگر از درون دچار دو دستگی، تفرقه و فروپاشی شوند و این حملات همچنان ادامه داشته باشد. زود تر از انتظاردولت گروه داعش از این منطقه برچیده خواهد شد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی نگاه غرب تا چه حد توان گردآوری اسلحه پول و نیروی انسانی از سوی داعش کم تر شده است؟
این مسئله بستگی به کشورهای همسایه دارد. حملاتی برق آسایی که برای تصرف کوبانی داشتند، به طور کامل مهار شد و الان در وضعیتی هستند، که ترجیح می دهند، کوبانی را ترک کنند واز این منطقه عقب نشینی کنند. طبیعی است، که کشور ترکیه که مهم ترین معبر عبور افراد و کالاها است. نقش بسیار موثری دارد. منتهی ترکیه دغدغه ای که دارد بشار اسد است، یعنی می خواهد همکاریهایش را در مقابله با داعش، معطوف یا در پیوند با حمله علیه بشار اسد قرار بدهد و می خواهد، این ائتلاف را که علیه داعش فعال و در جریان است به نوعی علیه بشار اسد هم اقدام کند و همین مسئله است، که مقداری اوضاع را پیچیده می کند. من تصور می کنم، که ترکیه اگر خطر داعش را به خوبی درک واحساس کند و داعش را در پیوند با بشار اسد قرار ندهد؛ در زمینه مقابله داعش خیلی راه گشا خواهد بود و می تواند کمک مهمی باشد، تا داعش محاصره شود، تضعیف شود و از بین برود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی آیا مشخص است که هسته های تصمیم گیری داعش ،تحت تاثیر چه نیروهای درونی و بیرونی القاعده و سایر گروههای تروریستی هستند؟
با گروه هایی مثل القاعده روابط خوبی ندارند. البته بعد از حملات هوایی، ائتلاف ضد داعش این روابط تغییرکرد.داعش بعد از اختلافات شدیدی با جبهه النصره و داشتند، جدا شدند و تحت نیروی مستقلی عملیات خود را پیگیری کردند. اما در یکی دو ماه اخیر مجددا گرایشهایی به سمت جبهه النصره والقاعده سوریه پیداکردند. منتهی اختلافاتشان همچنان اساسی و پابرجاست. بویژه روشهایی که داعش به کار می گیرد مورد پسند و توجه القاعده سوریه نیست و این اختلاف اساسی در بین آنهاست. از سوی دیگر کشورهای حامی این گروه هم به تدریج حمایت خود را کم می کنند. به دلیل این که آنها اهداف خود را بعدها اعلام کردند و گفتند هدف بعدی ما امارات ، اردن و عربستان است. به هرحال تهدیدی را متوجه این کشورها کردند، که باعث شد که مقداری از حمایتهایشان کاسته شود و حتی برای مقابله با گروه داعش هم دست به تحرکاتی بزنند و حمایت های قبلی خود را کاملا متوقف کنند. روسیه هم که یک زمانی به نوعی بی طرفی پیشه کرده بود؛ الان متوجه شده است، که ممکن است از ناحیه داعش یا از ناحیه نیروهایی که داعش تربیت می کند و بعدها ممکن است، به ناحیه قفقاز وارد شوند. خطراتی متوجه خود می بیند و بنابراین در صف مخالفین داعش قرار گرفته است. بنابراین فکر می کنم، که داعش به دست خود به یک نوع انزوای سیاسی و نظامی فرو رفته است و وضعیت دشواری را درآینده خواهد داست.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به حضور نظامیان داعش، تا چه اندازه فشار دولت عراق و شبه نظامیان عراقی، داعش را به سمت کشوری مثل اردن سوق دهد؟
داعش در اهداف اولیه ای که برای خود متصور شده است این است، که یک دولت اسلامی پایداری را ایجاد کند. طبیعتا اگر کشور عراق بتواند، به کمک نیروهای عراقی، نیروهای مردمی، ارتش و سایر امکاناتی را در اختیارش است. داعش را از کشور خود بیرون کنند و کشور خود را آزاد کنند. مطمئنا نیروی متمرکز شده داعش در سوریه مجددا معبری را برای گسترش خود پیدا خواهد کرد و با توجه به این که خود اعلام کرده اند که بسیاری از کشورهای مسلمان این منطقه به خصوص اردن را دولت مشروع اسلامی نمی دادند و گام های بعدی انها به سمت این کشورها خواهد بود. طبیعتا اگر کشور عراق بتواند جبهه قوی در مقابل این ها ایجاد کند. آنها را از کشور خود بیرون کند، مطمئنا میدان بعدی عملیات داعش به سمت کشورهایی مثل اردن، عربستان و کویت کشیده خواهد شد.
