نکات کلیدی تاریخ سیاسی، اقتصادی و نظامی اندونزی
در سده معاصر(۱۳۰۰–۱۴۰۰)

چکیده

اندونزی پر جمعیت­ ترین کشور جهان اسلام، شانزدهمین اقتصاد بزرگ جهان و پنجمین قدرت نظامی جهان اسلام؛ کشوری است که در سواحل سرزمین اصلی آسیای جنوب شرقی در اقیانوس هند و اقیانوس آرام واقع شده است. اندونزی چهارمین کشور پرجمعیت در جهان است. (بیش از ۲۷۳ میلیون نفر) اندونزی تا پایان جنگ جهانی دوم مستعره هلند بود. اندونزی پس از مبارزات زیاد با استعمار هلند در سال ۱۹۴۹ از هلند مستقل شد.

احمد سوکارنو(۱۹۰۱-۱۹۷۰) پدر استقلال اندونزی است. پس از جنگ جهانی دوم، سوکارنو رئیس ­جمهور با ایجاد تعادل بین نیروهای مختلف اجتماعی-سیاسی، استقلال این کشور را حفظ کرد. سوکارنو از مؤسسان جنبش غیرمتعدها بود و سیاست­ مستقل از آمریکا را پی­ گیری می ­کرد.

اندونزی در طول جنگ سرد میدان نبرد مهمی بود. تلاش ­های متعدد ایالات ­متحده،ⁱ اتحاد جماهیر شورویⁱⁱو جمهوری خلق چینⁱⁱⁱ با کودتای 1965 و تحولات بعدی که منجر به تغییر جهت گیری سیاست خارجی به جانب آمریکا شد، به اوج خود رسید. همسویی آرام با جهان غرب و در عین حال حفظ موضع غیرمتعهد، مشخصه سیاست خارجی اندونزی از آن زمان تا کنون بوده است.

اندونزی روابط نزدیکی با همسایگان خود دارد و یکی از اعضای مؤسس انجمن کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه آن) و اجلاس سران آسیای شرقی است. اندونزی مانند اکثر کشورهای جهان اسلام روابط دیپلماتیک با اسرائیل ندارد و همواه فعالانه از فلسطین حمایت کرده است. البته برخی ناظران اشاره کرده ­اند اندونزی دارای روابط محتاطانه با اسرائیل است.^iv

براساس گزارش سال ۲۰۲۲ «مؤسسه فایرگلوبال پاور»، ارتش اندونزی یکی از پنج قدرت نظامی برتر جهان اسلام است. پنج قدرت برتر نظامی جهان اسلام عبارتنداز: پاکستان، مصر، ترکیه، ایران و اندونزی. ارتش اندونزی پانزدهمین ارتش بزرگ جهان، و نهمین قدرت نظامی قاره آسیا است.^v

اندونزی دارای یک اقتصاد مختلط است که در آن هر دو بخش خصوصی و دولت نقش­ حیاتی ایفا می کنند. به عنوان تنها کشور عضو (G20) در جنوب شرقی آسیا، این کشور دارای بزرگترین اقتصاد در منطقه است و به عنوان یک کشور تازه صنعتی^vi (NIC) طبقه­ بندی می ­شود. بر اساس برآورد سال 2021 این کشور شانزدهمین اقتصاد بزرگ جهان از نظر تولید ناخالص داخلی اسمی و هفتمین اقتصاد جهان از نظر تولید ناخالص داخلی در (PPP) بوده است که به ترتیب 1.159 تریلیون دلار و 3.507 تریلیون دلار آمریکا تخمین زده می ­شود.

تولید ناخالص داخلی سرانه (PPP) 12882 دلار آمریکا است، در حالی که تولید ناخالص داخلی سرانه اسمی 4256 دلار آمریکا است. نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی 29.2 درصد است.^vii خدمات؛ بزرگ­ ترین بخش اقتصاد است که 43.4 درصد تولید ناخالص داخلی (2018) را شامل می ­شود، پس از آن صنعت با 39.7 درصد و کشاورزی با 12.8 درصد قرار دارند.^viii از سال 2009 افراد بیشتری نسبت به سایر بخش‌ ها استخدام شده ‌اند که 47.7 درصد از کل نیروی کار را به خود اختصاص داده­

اند و پس از آن کشاورزی (30.2 درصد) و صنعت (21.9 درصد) قرار دارند.^ix

سوکارنو، تیتو (یوگسلاوی)، ناصر (مصر)، قوام نکرومه (غنا) و نهرو (هند)، هیأت مؤسس جنبش عدم تعهد

مقدمه

اندونزی در آسیای جنوب شرقی، پرجمعیت ترین کشور جهان اسلام (بیش از ۲۷۳ میلیون نفر)، شانزدهمین اقتصاد بزرگ جهان و پنجمین قدرت نظامی جهان اسلام است. جاکارتا پایتخت این کشور در نزدیکی ساحل شمال غربی جاوه قرار دارد.

اندونزی قبلاً به عنوان هند شرقی هلند (یا هند شرقی هلند) شناخته می ­شد. البته «اندونزی» تا زمان استقلال نام رسمی این کشور نبود. این نام که در اوائل سال 1884 توسط یک جغرافیدان آلمانی استفاده شد، ظاهراً از واژه یونانی (indos) به معنای »هند» و (nesos) به معنای «جزیره» اخذ شده است. حکومت فعلی این کشور جمهوری، پایتخت آن جاکارتا و زبان رسمی آن اندونزیایی است.

استقلال و تحولات سیاسی

ظهور ناسیونالیسم و سوکارنو

تاریخ معاصر اندونزی با مبارزه برای استقلال از استعمار هلند آغاز شد. این کشور از قرن 17 تا سال ۱۹۴۲ مستعمره هلند بود. ناسیونالیسم اندونزیایی در قرن بیستم از جنبش­ های اعتراضی پیشین متمایز است. جنگ پادری، جنگ جاوه و نمونه ‌های کوچک‌ تر بسیاری از ناآرامی ‌های پراکنده ارضی، جنبش ‌های «پیش ملی‌ گرا» و حاصل نارضایتی‌ های محلی بود. در حالی که ناسیونالیسم اوایل قرن 20، محصول امپریالیسم جدید و بخشی از ناآرامی­ های گسترده ‌تر بود که بسیاری از بخش‌ های آفریقا و آسیا را که تابع استعمار غرب بودند، تحت تأثیر قرار ‌داد.

در اندونزی، ناسیونالیسم صرفاً به مقاومت در برابر حکومت استعماری هلندی توجه نداشت، بلکه با برداشت‌ های جدید از ملیت – با استقبال از تنوع قومی مجمع‌ الجزایر و نگاه به تجدید ساختار الگوهای سنتی اقتدار، درصدد ایجاد امکان ایجاد کشوری به عنوان یک دولت مدرن بود. این جنبش تا حدودی ناشی از نارضایتی ‌های خاص، تبعیض‌ های اقتصادی حاکمیت استعماری، آسیب ‌های روانی ناشی از تبعیض‌ های اجتماعی و آگاهی جدید از ماهیت فراگیر اقتدار هلندی بود. ظهور نخبگان جدید، تحصیلکرده و غرب­زده اما فاقد فرصت های شغلی کافی برای مطابقت با آن تحصیلات، که همچنان پیوندهای خود را با جامعه سنتی حفظ کرده بودند، در شکل گیری جنبش ناسیونالیسم اندونزی دارای اهمیت بود.

شکل­گیری «بودی اوتومو»^x «تلاش نجیب» در سال 1908 به عنوان آغاز ناسیونالیسم سازمان یافته در نظر گرفته می ­شود. بودی اوتومو که توسط وحیدین سودیروهوسودو^xi پزشک بازنشسته جاوه ­ای تأسیس شد، یک سازمان نخبه ­گرا بود که اهداف آن (هرچند فرهنگی؛ نه سیاسی) شامل نگرانی برای تأمین یک توافق متقابل بین فرهنگ سنتی و جامعه معاصر بود. اما از نظر عددی سازمان سراکت اسلام^xii «انجمن اسلامی» که در سال 1912 تأسیس شد، اهمیت بیشتری داشت. این سازمان در زمان ریاست عمر سعید جوکروامینتو^xiii رهبر کاریزماتیک آن، به سرعت گسترش یافت و ادعا کرد تا سال 1919 دو میلیون و 500 هزار عضو خواهد داشت. تحقیقات بعدی نشان داد رقم واقعی احتمالاً بیش از 400 هزار نفر نبوده، اما حتی با وجود این برآورد، «سراکت اسلام» در آن زمان به وضوح بسیار بزرگ­ تر از هر جنبش دیگر بود.

در پایان جنگ جهانی اول، سازمان ‌های مختلف پدید آمدند که هدف­ شان عمدتاً ملی‌ گرایانه بود، اما در تاکتیک ‌ها و اهداف فوری و تیزبینی برداشت از ملیت مستقل متفاوت بودند. در غیاب نظم و انضباط حزبی محکم، تعلق همزمان افراد به بیش از یک سازمان معمول بود. به ویژه حضور اعضای انجمن سوسیال دموکرات هند در سرکت اسلام به آنها امکان می­ داد به عنوان یک «بلوک» در یک سازمان بزرگ­تر فعالیت کنند. گویی هنوز زمان آن فرانرسیده بود که احزاب کمونیست رهبری مستقل ناسیونالیسم استعماری را برعهده بگیرند. بعداً انترناسیونال کمونیستی تأسیس شده توسط اتحاد جماهیر شوروی (معروف به کمینترن یا انترناسیونال سوم) راهبرد همکاری با احزاب ضدامپریالیستی «بورژوازی» را تنظیم کرد.

در پایان جنگ جهانی اول، هلندی‌ ها در تلاش برای تحقق وعده‌ خود مبنی بر ارتباط نزدیک ‌تر جامعه اندونزیایی با دولت، شورای خلق (Volksraad) را ایجاد کردند. شورای خلق که از ترکیبی از نمایندگان انتصابی و منتخب سه بخش نژادی تعریف شده توسط دولت هلندی – اندونزیایی و «آسیایی خارجی» تشکیل شده بود، فرصت ­هایی برای بحث و انتقاد فراهم کرد، اما کنترل واقعی بر دولت هند شرقی نداشت. برخی از رهبران ملی ‌گرا آماده پذیرش کرسی ‌های مجلس بودند، اما برخی دیگر با این باور که امتیازات تنها از طریق مبارزه سازش­ ناپذیر به دست می‌آید، از پذیرش کرسی­ های مجلس امتناع کردند.

در سال 1921 تنش درون «سرکت اسلام» بین رهبران محافظه ­کارتر و کمونیست ­ها در باب قطعنامه انضباطی که معتقد بود اعضای سرکت اسلام به حزب دیگری تعلق ندارند، به اوج خود رسید. در نتیجه با اخراج «بلوک» کمونیستی، رقابت شدیدی بین این دو برای کنترل اعضای مردمی سازمان به وجود آمد. (PKI) با تعهد به اقدام مستقل، با حرکت به سمت سیاست مخالفت یک ­جانبه با رژیم استعماری؛ بدون حمایت کمینترن و بدون اتفاق نظر کامل در صفوف خود، در اواخر سال 1926 در جاوه و در آغاز سال 1927 در غرب سوماترا؛ شورشی را آغاز کرد. این جنبش­ ها دارای عناصر اعتراض سنتی هم بودند. قیام واقعی کمونیستی به سهولت توسط دولت هند شرقی سرکوب شد و فعالیت کمونیستی عملاً تا انتهای دوره استعماری پایان یافت.

شکست شورش کمونیستی و افول اولیه سرکت اسلام راه را برای فعالیت سازمان ناسیونالیستی جدید گشود. در سال 1926 «باشگاه مطالعات عمومی» در باندونگ تأسیس شد که مهندس تازه فارغ­ التحصیلی به نام سوکارنو منشی آن بود. این باشگاه تغییر شکل ایده ناسیونالیسم را به روشی آغاز کرد که برای نخبگان شهری جدید اندونزی جذاب باشد.

پس از شکست جنبش ‌های مبتنی بر ایدئولوژیک اسلام و کمونیسم، تفکر ناسیونالیستی صرفاً به سمت ایده مبارزه برای استقلال سوق داده شد، بدون اینکه هیچ گونه تعهدی به نظم سیاسی یا اجتماعی خاصی پس از آن داشته باشد. اعتقاد بر این بود که چنین هدفی برای همه از جمله مسلمانان و کمونیست‌ ها که حداقل می ‌توانند از یک مبارزه مشترک برای استقلال حمایت کنند، جذاب است، حتی اگر در مورد آنچه در پی خواهد آمد، اختلاف ­نظر داشته باشند. بدین معنا ناسیونالیسم تبدیل به ایده‌ ای شد که سوکارنو جوان از آن به عنوان مبنای تلاش خود برای اتحاد چندین جریان احساس ضد استعماری استفاده کرد. ایده ­های «باشگاه مطالعه باندونگ» توسط جریان­ های فکری از دانشجویان اندونزیایی در هلند تقویت شد.

این سازمان که در سال 1924 تحت نام «خودآگاه اندونزیایی» بازسازی شد، به مرکز تفکرات رادیکال ناسیونالیستی تبدیل شد و در اواسط دهه 1920 دانشجویانی که از هلند بازگشته بودند به نیروها پیوستند: در ناسیونالیسم جدید، گروه های فکری نیاز به تشکیلات جدیدی برای بیان خود داشتن. در ژوئیه 1927 انجمن ملی گرایان اندونزی که بعداً حزب ناسیونالیست اندونزیایی (Partai Nasional Indonesia)؛ (PNI) به ریاست سوکارنو تشکیل شد.

سیاست (PNI)بر مبنای عدم همکاری با دولت هند شرقی بود. از این رو از گروه­ هایی مانند «سرکت اسلام» که آماده پذیرش عضویت در شورای خلق بودند متمایز شد. سوکارنو در پی ایجاد پایه ‌ای برای حمایت توده ‌ای از (PNI)بود. او در تلاش بود با رهبران میانه ‌روتر همکاری کند و موفق شد انجمنی از سازمان ‌های ملی ‌گرا درون حزب را تشکیل دهد، اما احساسات ناسیونالیستی فراتر از احزاب سیاسی بود. در 28 اکتبر 1928 تعدادی از نمایندگان سازمان­ های جوانان پیمان تاریخی جوانان (سومپاه پمودا) را صادر کردند و به موجب آن متعهد شدند یک سرزمین مادری اندونزیایی، یک ملت اندونزیایی و یک زبان اندونزیایی را به رسمیت بشناسند.

در پایان سال 1929، سوکارنو و جمعی از همکارانش دستگیر، محاکمه و به چهار سال زندان محکوم شدند. با وجود آزادی سوکارنو در پایان 1931؛ فروپاشی جنبش متحدی که در ایجاد آن نقش داشت، آغاز شد. (PNI) منحل و به عنوان (Partindo) اصلاح شد. تعدادی از گروه ­های دیگر سازمان جدیدی به نام «باشگاه آموزش ملی اندونزی» معروف به « PNI جدید» تشکیل دادند. «پارتندو» خود را یک حزب توده­ ای در خط (PNI) قدیم می ­خواند. «PNI جدید» تحت رهبری محمد هاتا و سوتان سجاهریر درصدد تربیت کادرهایی بود که رهبری جنبش را در صورت دستگیری رهبران آن در دست بگیرند.

در سال 1933 سوکارنو بار دیگر دستگیر و به فلورس تبعید شد. پس از آن نیز به (Bengkulu) در جنوب سوماترا منتقل شد. اقدامات سرکوبگرانه علیه دیگر رهبران حزب از جمله حتا و سجاهریر که آنها نیز تبعید شدند، ادامه یافت. در اواخر دهه 1930 رهبران ملی ‌گرا مجبور به همکاری با هلندی‌ ها شدند و احزاب میانه‌ رو مانند (Parindra) عضویت شورای خلق را پذیرفتند.

در سال 1937 یک حزب رادیکال­ تر به نام (Gerindo) تشکیل شد، اما حمایت از هلند در برابر تهدید ناسیونال سوسیالیسم (نازیسم) را مهم ­تر از مسئله استقلال می­دانست. جنگ جهانی دوم اوضاع را تغییر داد. سقوط هند شرقی به وسیله ژاپن در اوایل سال 1942 تداوم حکومت هلندی ها را شکست و محیط کاملاً جدیدی را برای فعالیت های ناسیونالیستی در اندونزی فراهم کرد.

اشغال ژاپن

مقامات نظامی ژاپن در جاوه، با بازداشت پرسنل اداری هلندی، اندونزیایی ­ها را در بسیاری از مناصب اداری را به کار گرفتند. این اقدام فرصت­هایی را برای اندونزیایی­ ها فراهم کرد که در زمان حاکمیت هلندی ها از آنها محروم شده بودند. ژاپنی‌ ها به ‌منظور اطمینان از پذیرش عمومی حکومت خود، به دنبال جلب حمایت رهبران ملی ‌گرا و اسلامی بودند. بر اساس این سیاست، سوکارنو و هاتا هر دو سمت­ هایی در اداره نظامی پذیرفتند.

ژاپنی­ها در آغاز به عنوان نیرویی آزادی­بخش مورد استقبال قرار گرفتند، اما به تدریج موقعیت اربابی به خود گرفتند. سیاست ژاپنی ­ها براساس مقتضیات جنگ در نوسان بود.، اما هدف اصلی آنها وابستگی نظامی هند شرقی به ژاپن بود. احساس رهبران ملی‌ گرا این بود که می‌ توانند حمایت خود را با امتیازات سیاسی مبادله کنند. سوکارنو توانست دولت را متقاعد کند که حمایت اندونزی ها فقط از طریق سازمانی که نماینده آرمان های واقعی اندونزی باشد می تواند بسیج شود. در مارس 1943 سازمانی به نام (Putera Pusat Tenaga Rakjat) «مرکز قدرت مردم» به ریاست او افتتاح شد. این سازمان سوکارنو را قادر ساخت خود را به وضوح به عنوان رهبر کشور نوظهور تثبیت کند و خطوط ارتباطی مؤثرتری با مردم ایجاد کند، مسئولیت حمایت اندونزی از ژاپن را نیز بر عهده او گذاشت.

جوانان از طریق عضویت در سازمان­های جوانان که توسط ژاپنی ها تأسیس شده بود، به یکپارچگی گروهی دست یافتند. «ارتش داوطلبانه مدافعان میهن» در اکتبر 1953 متشکل از نیروهای دفاعی داوطلب که توسط ژاپنی ‌ها آموزش دیده بودند، به نیروی نظامی اصلی انقلاب اندونزی تبدیل شد.

در مارس 1944، ژاپنی‌ها با این احساس که این سازمان (پوترا) به جای ژاپنی ‌ها به منافع اندونزیایی ­ها خدمت می‌ کند، آن را با یک «سازمان وفاداری مردم» به نام «جاوا هوکوکای» جایگزین کردند که تحت کنترل بیشتری بود. شش ماه بعد نخست­ وزیر ژاپن اعلام کرد قصد دارد هند شرقی را برای خودگردانی آماده کند. در آگوست 1945 در آستانه تسلیم ژاپن، سوکارنو و هاتا به سایگون (اکنون شهر هوشی­مین) در ویتنام احضار شدند، و (Terauchi Hisaichi) فرمانده نیروهای اعزامی ژاپن در جنوب شرقی آسیا، قول انتقال فوری استقلال را داد.

در بازگشت به باتاویا (جاکارتای کنونی)، سوکارنو و هاتا تحت فشار قرار گرفتند تا به طور یک­جانبه اعلام استقلال کنند. این فشار با ربودن این دو برای یک روز توسط برخی از رهبران جوانان جاکارتا به اوج خود رسید. سرانجام 17 آگوست 1945 پس از تأیید خبر تسلیم شدن ژاپن، سوکارنو و هاتا اندونزی را یک جمهوری مستقل اعلام کردند.

انقلاب اندنزی

قیام­هایی در جاوه و اعلام استقلال جنبش مقاومت به رهبری سوکارنو نیروهای بریتانیایی را متقاعد نمود که این جمهوری خودخوانده را باید جدی بگیرند. در سطح دولت مرکزی نیز با تصویب قانون اساسی توسط رهبران جمهوری جدید اندونزی، ­با اعلام جمهوری، کمیته ملی مرکزی اندونزی به پارلمان موقت تبدیل شد.

ویژگی خودانگیختگی انقلاب اندونزی؛ با تعدادی از حوادث، به ویژه مبارزه برای باندونگ در اواخر 1945 و اوایل 1946 و نبرد سورابایا در نوامبر 1945 نشان داده شد. در سورابایا جنگنده های اندونزیایی به مدت سه هفته در برابر نیروهای برتر بریتانیا مقاومت کردند. درگیری­ هایی نیز در سوماترا و سلبس روی داد. سرانجام پس از قیام­ های متعدد در آگوست 1949 هلند پذیرفت در دسامبر 1949 حاکمیت این مستعمره را (به استثنای غرب گینه نو) به ایالات متحده مستقل اندونزی واگذار کند. تصمیم گیری در مورد سرنوشت نهایی غرب گینه نو، موضوع مذاکرات آینده بود.^xiv

دوره استقلال اندونزی به اجمال: اندونزی تا پایان جنگ جهانی دوم مستعمره هلند بود. پس از یک دوره اشغال توسط ژاپنی ها (1942-1945) در طول جنگ جهانی دوم، اندونزی در سال 1945 استقلال خود از هلند را اعلام کرد. دو روز پس از تسلیم ژاپن در آگوست 1945 سوکارنو و محمد هاتا رهبران متنفذ ملی ­گرا، با علام استقلال اندونزی، به عنوان رئیس­ جمهور و معاون رئیس­ جمهور منصوب شدند.

مبارزه برای استقلال تا سال 1949 که هلند حاکمیت اندونزی را به رسمیت شناخت، ادامه یافت. در سال 1969 سازمان ملل بخش غربی گینه نو را به عنوان بخشی از اندونزی پذیرفت و این کشور در قالب جغرافیایی کنونی درآمد. در سال 1976 قلمرو پرتغالی سابق تیمور شرقی به اندونزی ملحق شد، اما در سال 1999 پس از یک همه ­پرسی سازمان­ دهی ­شده توسط سازمان ملل، تیمور شرقی اعلام استقلال نمود و در سال 2002 به طور کامل مستقل شد.

شخصیت ملی سوکارنو

احمد سوکارنو پدر استقلال اندونزی، متولد 6 ژوئن 1901 در سورابایا در سال 1927 جنبشی برای استقلال از هلندی ها تأسیس کرد. در 1945 پس از تسلیم ژاپن، اعلام استقلال کرد و به عنوان رئیس­ جمهور انتخاب شد. در سال ۱۹۶۱ جنبش عدم تعهد^xv را تأسیس نمود و در سال 1965 با کودتای نظامیان وابسته به آمریکا سرنگون و ژنرال سوهارتو جایگزین او شد. سرانجام در 21 ژوئن 1970 در جاکارتا پس از دو سال حبس خانگی درگذشت.

سوکارنو به اندونزی وحدت بخشید، به مستضعفان عزت و به قدرتمندان اضطراب داد و در نهایت او را سرنگون کردند. او کشور خود را متحد و از قید استعمار آزاد کرد. ملت خود را از احساس حقارت رهایی بخشید و سبب شد به اندونزیایی بودن خویش افتخار کنند؛ دستاورد بزرگی که پس از 350 سال حکومت استعماری هلند و سه سال و نیم اشغال ژاپن به دست آمد.

اقدام سوکارنو در 17 آگوست 1945 با آنچه توماس جفرسون در 4 ژوئیه 1776 برای آمریکا انجام داد یکسان و شاید هم بیشتر بودو سوکارنو تنها رهبر آسیایی عصر مدرن بود که مردمی با قومیت های و فرهنگی متفاوت را متحد کرد. کارنامه او با سوهارتو هم­ پیمان آمریکا که صدها هزار نفر را کشت یا زندانی کرد تا رژیم نظم جدید خود را مستقر کند، قابل مقایسه نیست.^xvi

دوران متعارض سوکارنو و سوهارتو

پس از جنگ جهانی دوم، سوکارنو به عنوان رئیس­ جمهور، اندونزی را با ایجاد تعادل بین نیروهای مختلف اجتماعی و سیاسی حفظ کرد. سوکارنو از مؤسسان جنبش غیرمتعدها بود و در دوره رهبری او اندونزی سیاست ­های مستقل از آمریکا را پی ­گیری می­ کرد. احمد سوکارنو (۱۹۰۱-۱۹۷۰) پدر استقلال اندونزی است.

ژنرال سوهارتو با سرکوبی قیام کمونیستی در ۱۹۶۵ و ۱۹۶۶ سیاست ضد آمریکایی سوکارنو را واژگون ساخت و با یاری ارتش او را برکنار کرد. در درگیری بین ارتش سوهارتو با حزب کمونیست اندونزی تعداد کثیری کشته شدند که از پانصدهزار تا یک میلیون کشته گزارش شده است. سرکوبی کمونیست ­ها در راستای سیاست آمریکا علیه بلوک شرق بود.^xvii

به گزارش BBC طبق اسناد محرمانه­ای که تازگی فاش شده (39 سند طبقه بندی شده از مجموعه ای از پرونده ها، سوابق روزانه و یادداشت های سفارت ایالات متحده در جاکارتا در دوره 1964-1968)، دولت آمریکا می‌دانسته طی یک پاک­ سازی سیاسی در اندونزی در دهه 1960، کمونیست­ ها «سلاخی» می‌ شوند. با کودتای آمریکایی سوهارتو، بین سال­های 1965 و 1966 پس از حمله ارتش و شبه نظامیان، حداقل 500 هزار مسلمان محلی کشته شدند، که یکی از بدترین قتل­عام­ های قرن بیستم بود، در آن زمان واشنگتن سکوت کرد، اما یادداشت­ های منتشره نشان می ­دهد اطلاعات دقیقی از این رویدادها داشته ­اند.^xviii

احمد سوکارنو تا زمان سقوط با کودتای آمریکایی سوهارتو، از کلیه جنبش‌ های استقلال طلبانه در قاره ‌های آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین دفاع می‌ کرد و پس از کودتای سوهارتو در ۱۹۶۷ تا پایان عمر (۱۹۷۰) در حبس خانگی قرارگرفت.

سوهارتو در مارس 1968 به ریاست ­جمهوری منصوب شد. دولت «نظم جدید» سوهارتو^xix با حمایت ایالات متحده،^xxسرمایه­گذاری مستقیم خارجی را تشویق کرد که عامل مهمی در رشد اقتصادی کشور در سه دهه بعد بود.

اندونزی از بحران مالی آسیا در سال 1997 دچار بیشترین آسیب شد. بحران مالی جدید سبب بروز نارضایتی عمومی از فساد حکومت سوهارتو و سرکوب مخالفان سیاسی شد و در نهایت به ریاست جمهوری سوهارتو پایان داد.^xxi در دهه 1990 گروه شرکت­ های اقتصادی وابسته به خانواده سوهارتو به سرعت رشد کرد. سوهارتو ادعا کرد فرزندانش به عنوان شهروندان جمهوری اندونزی حق اداره تجارت خود را دارند، اما مشکل این بود که آنها در معاملات تجاری خود امتیازات زیادی دریافت کردند.

اعضای خانواده سوهارتو طیف کاملی از بخش‌ های استراتژیک اقتصادی را در کنترل خود داشتند و فعالیت ­های اقتصادی آنها در عرصه­ های بین­ المللی، ملی و استانی گسترده بود. بوروکراسی معمولاً بدون انجام مراحل مناقصه مناسب چاره‌ای جز پذیرش پیشنهادهای تجاری خانواده سوهارتو نداشت. سوهارتو عملاً وابسته به آمریکا بود. در دوره او فساد مالی در نهادهای حکومت رشد کرد و نارضایتی­ ها افزایش یافت.

در سال 1999، تیمور شرقی از اندونزی مستقل شد. از 1998 فرآیندهای دموکراتیک با افزایش خودمختاری منطقه ای و ایجاد اولین انتخابات مستقیم ریاست­ جمهوری تقویت شد. بی ‌ثباتی سیاسی – اجتماعی، فساد و مصادیق تروریسم (مرگبارترین آنها بمب‌ گذاری در سال 2002 بالی) مشهود بوده، اما طی بیست سال گذشته اقتصاد رشد داشته است.

روابط بین جمعیت متنوع کشور عمدتاً هماهنگ است، اما نارضایتی حاد فرقه‌ای و خشونت همچنان مشکل برخی مناطق است.^xxii پس از زلزله و سونامی اقیانوس هند در 2004 که به کشته شدن 130 هزار اندونزیایی منجر شد، در سال 2005 در آنچه راه ­حل سیاسی برای درگیری جدایی طلبان مسلح حاصل شد.

دولت و سیاست

اندونزی حکومتی با سیستم ریاست ­جمهوری است. پس از سقوط نظم نوین در سال 1998، ساختارهای سیاسی و حکومتی دستخوش اصلاحات گسترده شد و چهار اصلاحیه قانون اساسی، قوای مجریه، مقننه و قضاییه را اصلاح کرد. مهمترین اصلاحیه تفویض قدرت و اختیار به نهادهای مختلف منطقه­ ای در عین حال واحد باقی ماندن بود. رئیس­ جمهور اندونزی رئیس دولت و فرمانده کل نیروهای مسلح ملی اندونزی (Tentara Nasional Indonesia)، (TNI)، مدیر حاکمیت داخلی، سیاست­ گذاری و امور خارجی است. رئیس­ جمهور حداکثر برای دو دوره پنج ساله متوالی انتخاب می ­شود.^xxiii

بالاترین نهاد نمایندگی در سطح ملی، «مجلس مشورتی خلق» (Majelis Permusyawaratan Rakyat)، (MPR) است که وظایف اصلی آن پشتیبانی و اصلاح قانون اساسی، تحلیف و استیضاح رئیس­ جمهور و رسمیت بخشیدن به خطوط کلی سیاست دولتی است، (MPR) شامل «شورای نمایندگان مردم» (Dewan Perwakilan Rakyat)، (DPR) با 575 عضو و «شورای نماینده منطقه ­ای» (Dewan Perwakilan) (DPD)با 136 عضو است. (DPR) قوانین را تصویب و بر قوه مجریه نظارت می ­کند. اصلاحات از سال 1998 به طور قابل توجهی نقش (DPR) را در حکمرانی ملی افزایش داد. (DPD)عهده ­دار امور مدیریت منطقه ­ای است.

اختلافات مدنی غالباً در دادگاه ایالتی (پنگادیلان نگری) و استیناف در دادگاه عالی (Pengadilan Tinggi) رسیدگی می­ شود. دادگاه عالی اندونزی (Mahkamah Agung) بالاترین سطح شعبه قضایی است که به درخواست ­های قطعی رسیدگی می­ کند. دادگاه قانون اساسی (محکمه کنستیتوسی) به مسائل قانون اساسی و سیاسی وَ دادگاه دینی (پنگادیلان آگاما) به پرونده‌ های قانون اسلامی مدون (شریعت) رسیدگی می‌ کنند.^xxiv کمیسیون قضایی (Komisi Yudisial) نیز بر عملکرد قضات نظارت دارد.^xxv

احزاب و انتخابات

از سال 1999 سیستم چند حزبی در اندنزی برقرار شده دارد. از زمان سقوط نظم جدید، هیچ حزب سیاسی در انتخابات قانون ­گذاری اکثریت کلی به دست نیاورده است. «حزب دموکراتیک مبارزه اندونزی» (PDI-P) بیشترین آرا را در انتخابات 2019 به دست آورد. رئیس ­جمهور کنونی جوکو ویدودو رهبری این حزب را برعهده دارد. احزاب برجسته دیگر عبارتنداز: «حزب گروه­ های عملکردی» (گلکار)، «حزب جنبش بزرگ اندونزی» (گریندرا)، «حزب دمکرات» و «حزب عدالت شکوفا» (PKS).

در سال 1955 اولین انتخابات عمومی برای انتخاب اعضای (DPR) و مجلس قانون اساسی (Konstituante) برگزار شد. از سال ۲۰۰۴ میلادی رئیس‌ جمهور برای یک دوره پنج ساله انتخاب می ‌شود. در سال 2014 دادگاه قانون اساسی حکم داد از سال 2019 انتخابات پارلمانی و ریاست­ جمهوری همزمان برگزار شود.

سیاست خارجی

اندونزی دارای 132 نمایندگی دیپلماتیک از جمله 95 سفارت در خارج از کشور است. این کشور به سیاست خارجی «آزاد و فعال»^xxvi پای­ بند است و در امور منطقه­ ای در پی ایفای نقشی متناسب با وسعت و موقعیت خود است، اما از دخالت در درگیری­ ها بین سایر کشورها اجتناب می­ کند. اندونزی در طول جنگ سرد میدان نبرد مهمی بود.

تلاش­ های متعدد ایالات متحده^xxvii و اتحاد جماهیر شوروی^xxviii و تا حدی جمهوری خلق چین^xxix با کودتای 1965 و تحولات بعدی که منجر به تغییر جهت ­گیری سیاست خارجی این کشور به سوی آمریکا شد، به اوج خود رسید. از آن زمان تا کنون، همسویی آرام با جهان غرب و در عین حال حفظ موضع غیرمتعهد، مشخصه سیاست خارجی اندونزی بوده است.

اندونزی روابط نزدیکی با همسایگان خود دارد و از اعضای مؤسس انجمن کشورهای جنوب شرق آسیا (آ سه آن) و اجلاس سران آسیای شرقی است. اندونزی مانند اکثر کشورهای جهان اسلام روابط دیپلماتیک با اسرائیل ندارد و همواره فعالانه از فلسطین حمایت کرده است. با این وجود برخی ناظران اشاره کرده ­اند اندونزی با اسرائیل روابط محتاطانه دارد.^xxx

اندونزی از سال 1950 به عضویت سازمان ملل متحد درآمده و یکی از اعضای مؤسس جنبش غیرمتعهدها (NAM) و سازمان همکاری اسلامی (OIC) است. اندونزی یکی از امضاکنندگان توافقنامه منطقه آزاد تجاری آ سه آن، گروه کایرنز، سازمان تجارت جهانی (WTO) و گاهی عضو اوپک است. اندونزی از سال 1966 دریافت ‌کننده کمک‌ های بشردوستانه و توسعه بوده و در اواخر 2019 اولین برنامه کمک‌ های خارجی خود را آغاز کرد.^xxxi با رهبران ضد استعماری نظیر چه گوارا، فیدل کاسترو، جواهر لعل نهرو، سرهنگ عبدالناصر و مارشال تیتو روابط گرمی داشت.

سوکارنو و چه گوارا

سوکارنو با تیتو(یوگسلاوی)، ناصر(مصر)، قوام نکرومه(عنا) و نهرو(هند)، موسسین جنبش عدم تعهد

نیروی نظامی

براساس گزارش سال ۲۰۲۲ «مؤسسه فایرگلوبال پاور»، ارتش اندونزی یکی از پنج قدرت نظامی برتر جهان اسلام است. پنج قدرت برتر نظامی جهان اسلام عبارتنداز: پاکستان، مصر، ترکیه، ایران و اندونزی. ارتش اندونزی پانزدهمین ارتش بزرگ جهان، و نهمین قدرت نظامی قاره آسیا است.^xxxii

نیروهای مسلح اندونزی (TNI) شامل نیروی زمینی (TNI–AD)، نیروی دریایی (TNI–AL) (شامل تفنگداران دریایی) و نیروی هوایی (TNI–AU) است. نیروی زمینی حدود 400 هزار پرسنل فعال دارد. در سال 2018مخارج دفاعی در بودجه ملی 0.7 درصد تولید ناخالص داخلی بوده است.^xxxiii نیروهای مسلح در جریان انقلاب ملی اندونزی تشکیل و همراه شبه نظامیان غیررسمی وارد جنگ­ های چریکی شدند و از همان زمان، با حفظ خطوط سرزمینی و تمامیت ارضی اندونزی، اساس ساختار کلیه شاخه های (TNI) را با هدف حفظ ثبات داخلی و جلوگیری از تهدیدات خارجی تشکیل دادند.^xxxiv رئیس­ جمهور فرمانده کل نیروهای مسلح است و رئیس ستاد نیروهای مسلح و فرماندهان نیروخایی زمینی، هوایی و دریایی را منصوب می ­کند.

ارتش از زمان تأسیس – که در دوران نظم نوین به اوج خود رسید – دارای نفوذ سیاسی قدرتمندی بوده است. اصلاحات سیاسی در سال 1998 شامل حذف نمایندگی رسمی (TNI) از مجلس قانون ­گذاری بود، اما نفوذ سیاسی آن همچنان باقی ماند، هرچند در سطحی کاهش یافت.^xxxv ارتش از زمان استقلال کشور، برای حفظ وحدت در برابر شورش ‌های محلی و جنبش ‌های جدایی ‌طلب به ویژه در آچه و پاپوآ تلاش کرده است.

فلسفه نظامی اندونزی در دفاع از این مجمع­ الجزایر نظامی با عنوان «دفاع کامل خلق» شامل جنگ سه مرحله ­ای است: 1. دوره اولیه کوتاهی که در آن یک ارتش مهاجم، ارتش متعارف اندونزی را شکست دهد. 2. دوره طولانی. 3. جنگ چریکی سرزمینی به دنبال آخرین مرحله اخراج نیروهای مهاجم، توسط ارتش به عنوان نقطه تجمع برای دفاع از سطح روستاهای مردمی به بالا. این دکترین بر پیوند نزدیک بین روستاییان و سربازان تأکید دارد تا با استفاده از حمایت کل جمعیت کشور، ارتش را قادر سازد کلیه منابع مربوط به جنگ را مدیریت کند.

جمعیت غیرنظامی با برخی از افراد آموزش­ دیده برای پیوستن به مبارزات چریکی، پشتیبانی لجستیکی و اطلاعاتی فراهم می ‌کنند. نیروهای مسلح به طور منظم در توسعه اجتماعی و روستایی در مقیاس بزرگ شرکت می­ کنند. برنامه «ورود نیروهای مسلح به روستاها» (AMD/TMMD) که در سال 1983 آغاز شد، سه نوبت در سال برای سازمان ­دهی و کمک به ساخت­ و ساز و توسعه پروژه ­های روستایی غیرنظامی اجرا می ­شود.

تحولات جاری در سیاست ‌های دفاعی اندونزی در چارچوب مفهوم دست­یابی به «حداقل نیروی ضروری» (MEF) تا سال 2024 است، که در 26 ژانویه 2008 به اجرا درآمد. (MEF) به عنوان یک سطح دفاعی و نیروی مبتنی بر قابلیت تعریف می­ شود که قابلیت تضمین دست­یابی به منافع دفاعی استراتژیک فوری را داراست. مدرنیزاسیون تجهیزات نظامی، آموزش و تحقیقات نظامی از الویت­ های این برنامه است. برای دستیابی به این هدف، (MEF) به مجموعه ‌ای از سه برنامه استراتژیکی با بازه ‌های زمانی 2010 – 2014، 2015 – 2019 و 2020 – 2024 با هزینه‌ حداکثر 1.5 تا 2 درصد از تولید ناخالص داخلی، سازمان ­دهی کرده است.

براساس ماده 2 قانون شماره 34/2004 هویت نیروهای مسلح ملی اندونزی، هدف (TNI) برای تبدیل به موارد زیراست:

1. نیروهای نظامی مردمی متشکل از نیروهای مسلحی است که پرسنل خدماتی آنها از شهروندان اندونزیایی از همه اقشارند.
2. ارتش رزمندگان متشکل از سربازانی است که برای ایجاد دولت واحد جمهوری اندونزی جنگیدند و در انجام و تکمیل وظایف خود تسلیم را به رسمیت نمی ­شناسند.
3. نیروهای مسلح ملی متشکل از نیروهای مسلح ملی اندونزی که برای منافع کشور و ملت در کلیه مناطق شامل همه گروههای قومی، نژادی و مذهبی خدمت می ‌کنند.
4. نیروهای مسلح حرفه­ ای متشکل از نیروی نظامی آموزش دیده، تحصیل­کرده، مجهز و مرفه ­اند و از مبانی سیاسی کشور، شامل اصول دموکراتیک، حقوق مدنی و حقوق بشر پیروی می­ کنند.

«نیروی زمینی ارتش اندونزی» اولین بار در سال 1945 پس از پایان جنگ جهانی دوم، برای محافظت از این کشور تازه استقلال­یافته تشکیل شد و در آغاز متشکل از شبه­ نظامیان محلی بود که به ارتش منظم امروزی تبدیل شد. این نیرو حدود 306 هزار و 506 پرسنل دارد که شامل فرماندهی ­های اصلی ارتش سرزمینی و چندین هنگ، تیپ و گردان مستقل است. نیروی زمینی همچنین شامل نیروهای ویژه ارتش و هواپیماهای تحت فرماندهی هوانوردی نیروی زمینی (Pusat Penerbangan Angkatan Darat) است. نیروی زمینی دارای 123 هلیکوپتر مدل های رزمی، ترابری و آموزشی و هشت هواپیما است.

نیروی زرهی شامل 314 تانک پیشرفته، 1444 خودرو زرهی رزمی،^xxxvi 550 توپخانه، بیش از 150 واحد سلاح دفاع هوایی(Air Defence Weapons) و۳۵۰ دستگاه توپه ۵۷ میلی متری ضدهوایی روسی اسلحه ضد هوایی (Anti-Aircraft Gun) از عناصر اصلی نیروی زمینی است.^xxxvii

نیروی دریایی اندونزی اولین بار در 22 آگوست 1945 تشکیل شد و در حال حاضر شامل حدود 74000 نیرو است. نیروی دریایی دارای یک فرماندهی ناوگان متمرکز (فرماندهی ناوگان اندونزی در جاکارتا) متشکل از سه ناوگان دریایی است. فرماندهی ناوگان اول (کوارمادا I) مستقر در جاکارتا (به تانجونگ پینانگ) منتقل می ­شود، فرماندهی ناوگان دوم (کوارمادا II) مستقر در سورابایا و فرماندهی ناوگان سوم (Koarmada III) در سورونگ مستقر است. سه فرماندهی نیروهای ناوگان دریایی، مسئولیت دفاع سرزمینی و دریایی را برعهده دارند.

ن یروی دریایی همچنین عهده­ دار مدیریت هواپیمایی و سیستم ­های هوانوردی است که توسط فرماندهی هوانوردی دریایی (Pusat PenerbanganAngkatan Laut) اداره می ­شوند. نیروی دریایی دارای 63 هواپیما و 29 هلیکوپتر جنگی و ترابری است. پیاده­ نظام دریایی و نیروی جنگی آبی خاکی نیز دارای قابلیت واکنش سریع با توانایی عملیات ویژه است.

نیروی هوایی اندونزی (TNI-AU) در جاکارتا تحت فرماندهی عملیاتی نیروی هوایی (KOOPSAU) است. اکثر پایگاههای هوایی در جزیره جاوه مستقرند. در حال حاضر نیروی هوایی حدود 34930 پرسنل مجهز به 202 هواپیما از جمله سوخو (Su-27)، (Su-30)، (F-16 Fighting Falcons)، (Hawk 100/200s)، (KAI T-50 Golden Eagles) و (EMB 314 Super Tucanos) و ۲۰۰ هلیکوپتر است.^xxxviii نیروی هوایی همچنین دارای سپاه پیاده­ نظام به نام (Kopasgat) است که وظیفه دفاع از پایگاه هوایی، نیروهای هوابرد و واحد نیروهای ویژه را برعهده دارد.

اقتصاد

اندونزی دارای یک اقتصاد مختل شامل دو بخش خصوصی و دولتی است. اندونزی تنها کشور عضو (G20) در جنوب شرقی آسیا و دارای بزرگ­ترین اقتصاد در منطقه است. اندونزی به عنوان یک کشور تازه صنعتی^xxxix (NIC) طبقه­بندی می­شود.

بر اساس برآورد سال 2021، این کشور شانزدهمین اقتصاد بزرگ جهان از نظر تولید ناخالص داخلی اسمی و دارای هفتمین اقتصاد جهان از نظر تولید ناخالص داخلی در (PPP) است که به ترتیب 1.159 تریلیون دلار و 3.507 تریلیون دلار آمریکا تخمین زده می ­شود. تولید ناخالص داخلی سرانه (PPP) 12882 دلار آمریکا است، در حالی که تولید ناخالص داخلی سرانه اسمی 4256 دلار آمریکا است. نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی 29.2 درصد است.^xl

خدمات بزرگ­ترین بخش اقتصاد است. در سال 2018 خدمات 43.4 درصد از تولید ناخالص داخلی را شامل داده، پس از آن صنعت با 39.7 درصد و کشاورزی با 12.8 درصد قرار دارند.^xli از سال 2009 افراد بیشتری در بخش خدمات نسبت به سایر بخش‌ ها استخدام شده ‌اند و 47.7 درصد از کل نیروی کار را به خود اختصاص داده­ اند. پس از آن کشاورزی با 30.2 درصد) و صنعت با 21.9 درصد قرار دارند.^xlii

با گذشت زمان ساختار اقتصاد به نحو قابل­ توجهی تغییر کرده است. از لحاظ تاریخی به شدت به کشاورزی توجه شده است. این موضوع در توسعه اقتصادی و سیاست ‌های دولت در دهه‌ های 1950 و 1960 برای ارتقای خودکفایی کشاورزی منعکس شده است. روند تدریجی صنعتی ­شدن و شهرنشینی در اواخر دهه 1960 آغاز شد و در دهه 1980 شتاب گرفت، زیرا کاهش قیمت نفت فعالیت ­های دولت بر تنوع بخشیدن به صادرات نفت و گرایش به سمت صادرات تولیدی متمرکز شد.^xliii

با ادامه روند این توسعه در طول دهه 1980 و در دهه بعد با وجود شوک قیمت نفت در سال 1990، تولید ناخالص داخلی با نرخ متوسط ​​7.1 درصد افزایش یافت. در نتیجه نرخ رسمی فقر از 60 درصد به 15 درصد کاهش یافت.^xliv کاهش موانع تجاری از اواسط دهه 1980 موجب اتحاد بیشتر اقتصاد در سطح جهانی شد. این رشد با بحران مالی آسیا در سال 1997 پایان یافت و به شدت بر اقتصاد تأثیر گذاشت، از جمله کاهش 13.1 درصدی تولید ناخالص داخلی واقعی در سال 1998 و تورم 78 درصدی. اقتصاد در اواسط 1999 با 0.8 درصد رشد تولید ناخالص داخلی واقعی، به پایین ­ترین نقطه رسید.

در سال های اخیر تورم نسبتاً ثابت ^xlvو کاهش رشد تورم در تولید ناخالص داخلی و شاخص قیمت مصرف کننده، به رشد اقتصادی کمک کرده است. از 2007 تا 2019 رشد سالانه بین 4 تا 6 درصد سبب بهبود بخش بانکی و شتاب مصرف داخلی شد^xlvi و به اندونزی کمک کرد از رکود بزرگ 2008-2009 عبور کند .تا سال 2019 حدود 9.41 درصد جمعیت زیر خط فقر زندگی می­کردند و نرخ رسمی بیکاری آزاد 5.28 درصد بود.^xlvii با این وجود در اواخر 2020 اندونزی به دلیل تأثیرات همه‌ گیری جهانی (COVID-19) وارد اولین رکود اقتصادی خود در 22 سال گذشته شد.^xlviii

اندونزی دارای منابع طبیعی فراوانی مانند نفت و گاز طبیعی، زغال سنگ، قلع، مس، طلا و نیکل است و در زمینه کشاورزی تولیدکننده برنج، روغن نخل، چای، قهوه، کاکائو، گیاهان دارویی، ادویه­جات و لاستیک است. این کالاها بخش بزرگی از صادرات کشور را تشکیل می دهند. روغن نخل و بریکت زغال ­سنگ کالاهای صادراتی پیشرو هستند. علاوه بر نفت خام و پالایش شده به عنوان واردات اولیه، تلفن، قطعات خودرو و گندم اکثر واردات اضافی پوشش می­ دهند. چین، ایالات­ متحده، ژاپن، سنگاپور، هند، مالزی، کره جنوبی و تایلند بازارهای اصلی صادرات و شرکای واردات اندونزی هستند.^xlix

انرژی

در سال 2017 اندونزی نهمین تولید کننده بزرگ انرژی جهان با 4200 تراوات ساعت و پانزدهمین مصرف کننده بزرگ انرژی با 2100 تراوات ساعت بود.^l این کشور دارای منابع انرژی قابل ­توجهی از جمله 22 میلیارد بشکه (3.5 میلیارد مترمکعب) ذخایر نفت و گاز متعارف است که حدود 4 میلیارد بشکه آن قابل استحصال است. زغال­سنگ قابل بازیافت 28 میلیارد تن است.^li در حال حاضر اتکا به زغال سنگ داخلی و نفت وارداتی افزایش یافته است،^lii اندونزی شاهد پیشرفت در انرژی های تجدیدپذیر بوده که انرژی آبی فراوان­ ترین منبع آن است. علاوه بر این دارای پتانسیل انرژی زمین­گرمایی، خورشیدی، باد، زیست­ توده و اقیانوس است.^liii از سال 2019 کل ظرفیت تولید برق نصب شده ملی اندونزی 69678.85 مگاوات بوده است.^liv

شد جتیلوهور، بزرگ­ترین سد کشور دارای اهداف متعدد از جمله تأمین برق آبی، تأمین آب، کنترل سیلاب، آبیاری و آبزی ­پروری است. این سد خاکی 105 متر (344 فوت) ارتفاع دارد و مخزنی به وسعت 3.0 میلیارد مترمکعب (2.4 میلیون هکتار ⋅ فوت) را در خود جای داده و به تامین آب جاکارتا و آبیاری 240 هزار هکتار مزارع برنج کمک می ­کند و دارای ظرفیت نصب شده 186.5 مگاوات است که شبکه جاوا را تغذیه می کند.

علم و تکنولوژی

هزینه­های دولت برای تحقیق و توسعه نسبتاً پایین است. در سال 2019 حدود (0.3 درصد ز تولید ناخالص داخلی بوده است.^lv در گزارش شاخص جهانی نوآوری 2021، اندونزی در رتبه 87 (از 132 اقتصاد) قرار گرفت.^lvi نمونه ‌های تاریخی پیشرفت‌ های علمی و فن­آوری کشور عبارتنداز: تکنیک کشت شالی که در آسیای جنوب شرقی رایج است و ساخت قایق ‌های پینیسی توسط اهالی بوگیس و ماکاسار.^lvii

در دهه 1980 (Tjokorda Raka Sukawati) مهندس اندونزیایی یک روش ساخت جاده به نام (Sosrobahu) ابداع کرد که امکان ساخت مسیرهای طولانی بر فراز جاده ­های اصلی موجود را با حداقل اختلال در ترافیک فراهم نمود و در چندین کشور به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت.^lviii شرکت دولتی صنعت راه­آهن اندونزی (INKA)تولیدکننده فعال قطارهای مسافری و واگن های باری است که قطار به خارج از کشور صادر می ­شود.

اندونزی دارای سابقه طولانی در توسعه هواپیماهای نظامی و مسافربری کوچک به عنوان تنها کشور جنوب شرقی آسیا برای ساخت و تولید هواپیما است. شرکت دولتی هوافضای اندونزی (PT. Dirgantara Indonesia) قطعاتی برای بوئینگ و ایرباس تولید می ­کند.^lix این شرکت همچنین با (EADS CASA) اسپانیا برای توسعه (CN-235) (که توسط چندین کشور ایجاد شده) همکاری دارد. اندونزی به برنامه کره جنوبی برای تولید نسل پنجم جت­ های جنگنده (KAI KF-X) ملحق شده است.^lx

موسسه ملی هوانوردی و فضا (Lembaga Penerbangan dan Antariksa Nasional، LAPAN) دارای یک برنامه فضایی و آژانس فضایی است. در دهه 1970 اندونزی اولین کشور در حال توسعه بود که سیستم ماهواره­ ای به نام (Palapa)، مجموعه ­ای از ماهواره های ارتباطی متعلق به (Indosat Ooredoo) را راه ­اندازی کرد.

اولین ماهواره (PALAPA A1) در 8 ژوئیه 1976 از مرکز فضایی کندی در فلوریدا، ایالات متحده پرتاب شد.^lxi از سال 2019 اندونزی 18 ماهواره برای اهداف مختلف پرتاب کرده است.^lxii (LAPAN) ابراز تمایل کرده تا سال 2040 ماهواره­ها را با وسایل پرتاب بومی در مدار قرار دهد.^lxiii

فرهنگ و هنر

اندونزی پر جمعیت‌ ترین کشور مسلمان جهان است. حدود ۸۶ درصد از مردم اندونزی مسلمان و بقیه مسیحی، هندو و بودایی هستند. در قانون اساسی این کشور آزادی­ های مذهبی تضمین شده‌است. علیرغم تضمین آزادی مذهبی در قانون اساسی، دولت تنها شش دین اسلام، پروتستان، کاتولیک رومی، هندوئیسم، بودیسم و ​​کنفوسیوس را به رسمیت می­ شناسد. ادیان بومی نیز تا حدی به رسمیت شناخته می­ شوند.^lxiv شیعیان حدود 1 درصد (۲-۳ میلیون) نفر هستند.^lxv اخیراً قوانین این کشور تبلیغ افکار ناخداباورانه را جرم دانسته و برای افرادی که درصدد ارتداد مسلمانی برآیند، محکومیت تا پنج سال زندان پیش‌ بینی کرده ‌است.

در سطح ملی و محلی، رهبری سیاسی اندونزی و گروههای جامعه مدنی نقش مهمی در روابط بین ادیان (مثبت و منفی) دارند. استناد به اولین اصل بنیاد فلسفی اندونزی، پانکاسیلا^lxvi (اعتقاد به خدای یگانه) اغلب به عنوان یادآوری تساهل مذهبی است، اگرچه مواردی از عدم مدارا رخ نیز داده است.^lxvii اکثر قریب به اتفاق مردم اندونزی مذهب را ضروری و بخش جدایی­ ناپذیر زندگی خود می ­دانند.^lxviii

آموزش و پرورش

تحصیل به مدت 12 سال برای همگان اجباری است. انتخاب بین مدارس دولتی، غیر فرقه­ ای یا مدارس خصوصی یا نیمه­ خصوصی مذهبی (معمولاً اسلامی) تحت نظارت وزارتخانه­ های آموزش و پرورش یا دین آزادند. مدارس بین ­المللی خصوصی نیز وجود دارند که از برنامه درسی ملی پیروی نمی­ کنند. براساس آمار سال 2018 نرخ ثبت ­نام برای آموزش ابتدایی 93 درصد، آموزش متوسطه 79 درصد و آموزش عالی 36 درصد و نرخ باسوادی 96 بوده است. در سال 2015 دولت حدود 3.6 درصد تولید ناخالص داخلی را صرف آموزش کرده است.^lxix در سال 2018 از تعداد 4670 مؤسسه آموزش عالی در اندونزی، 74 درصد آنها در سوماترا و جاوه بودند. براساس رتبه­بندی­ های جهانی (QS) دانشگاههای برتر اندونزی عبارتنداز: دانشگاه اندونزی، دانشگاه گادجاه مادا و مؤسسه فن­ آوری باندونگ.^lxx

Bandung Institute of Technology

نقاشی و موسیقی

هنرهای اندونزیایی شامل انواع هنرهای قدیمی است که در طول قرن ­ها توسعه یافته و نشان­دهنده نبوغ محلی و همچین تأثیر هند، جهان عرب، چین و اروپا است. نقاشی هنری تثبیت شده و توسعه یافته در بالی و دارای سنت و پیشینه­ ای تاریخی است. موسیقی نیز متنوع است و معروف‌ ترین آن موسیقی گاملان است که موسیقی سنتی دربارهای جاوه و بالی به ‌شمار می ‌رود. کلیه سبک‌ های موسیقی پاپ به زبان ملی (اندونزیایی) یا به زبان محلی اجرا می‌ شود.

سینما

صنعت فیلم پس از استقلال کشور در سال 1949 گسترش یافت و شش فیلم ساخته شده و در 1955 به 58 فیلم رسید. در بخش دوم دوران سوکارنو، استفاده از سینما برای اهداف ملی‌ گرایانه و ضدغربی استفاده کرد. تولید فیلم در طول دهه 1980 به اوج خود رسید. از فیلم ­های قابل­ توجه در این دوره می توان به پنگابدی ستان (1980)، ناگابونار (1987)، تجوت نجا دهین (1988)، کاتاتان سی پسر (1989) و فیلم ­های کمدی وارکوپ اشاره کرد.

در سال 2016 (Warkop DKI Reborn: Jangkrik Boss Part 1) رکوردهای باکس آفیس را شکست و با فروش 6.8 میلیون بلیت تبدیل به پر بیننده ­ترین فیلم اندونزیایی شد. سالانه جشنواره­ ها و جوایز سالانه فیلم، برگزار می­ شود. جشنواره فیلم اندونزی (Festival Film Indonesia) نیز از سال 1955 به طور متناوب برگزار شده، که جایزه سیترا معتبرترین جایزه صنعت فیلم را اهدا می ­کند.

رسانه و ادبیات

آزادی رسانه ‌ها پس از سقوط نظم نوین که طی آن وزارت اطلاعات با کنترل رسانه ‌های داخلی، رسانه‌ های خارجی را محدود می ‌کرد، به میزان قابل ‌توجهی افزایش یافت. بازار تلویزیون شامل چند شبکه تجاری سراسری و شبکه­ های استانی است که با تلویزیون دولتی که از سال 1962 تا 1989 انحصار پخش تلویزیونی را در اختیار داشت، رقابت می­ کنند.

در اوایل قرن 21 سیستم ارتباطات بهبود یافت و برنامه­ های تلویزیونی در روستاها نیز قابل دریافت شد. ایستگاههای رادیویی خصوصی نیز بولتن خبری دارند. تعداد نشریات چاپی از سال 1998 افزایش قابل­ توجهی داشته است. در اندونزی نیز شبیه سایر کشورهای در حال توسعه، در اوایل دهه 1990 اینترنت توسعه یافت. این کشور در سال 2018 حدود 171 میلیون کاربر اینترنت داشت که ضریب نفوذ آن سالانه در حال افزایش است.

قدیمی ‌ترین شواهد نوشتاری در مجمع‌ الجزایر اندونزی، مجموعه‌ ای از کتیبه ‌های سانسکریت مربوط به قرن پنجم است. سنت‌ شفاهی در این کشور ریشه‌­ تاریخی دارد و به حفظ هویت فرهنگی کمک کرده است. در شعر و نثر مکتوب نیز چند قالب سنتی غالب است. ادبیات مدرن اولیه از سنت سوماترا نشأت می­ گیرد. ادبیات و شعر در دهه­ های منتهی به استقلال و پس از استقلال شکوفا شد. «بالای پوستکا»، دفتر دولتی ادبیات عامه ­پسند، در سال 1917 برای ترویج توسعه ادبیات بومی تأسیس شد.

بسیاری از محققان، دهه­ های 1950 و 1960 را عصر طلایی ادبیات اندونزی می­ خوانند. سبک و ویژگی­ های ادبیات مدرن اندونزی با توجه به پویایی چشم ­انداز سیاسی – اجتماعی این کشور متفاوت است، که مهمترین آنها جنگ استقلال در نیمه دوم دهه 1940 و کشتار جمعی ضد کمونیستی در اواسط دهه 1960 است. از چهره ‌های ادبی برجسته دوران مدرن می‌ توان به مولتاتولی، چیریل انور، محمد یمین، مراری سیرگار، مره روسلی، پرامودیا آنانتا توئر و ایو اوتامی^lxxi اشاره کرد.

منابع

Cribb, Robert (2013). Historical atlas of Indonesia. Routledge.

Crouch, Harold (2019). The army and politics in Indonesia. Cornell UP.

Effendy, Bahtiar (2003). Islam and the State in Indonesia. Institute of Southeast Asian Studies.

Encyclopedia Britannica. (2021)Online. London.

Fossati, Diego; Hui, Yew-Foong (2017). The Indonesia national survey project: Economy, society and politics. ISEAS Publishing.

Taylor, Jean Gelman (2008). Indonesia. Yale University Press.

Vickers, Adrian (2005). A History of Modern Indonesia. Cambridge University Press.

منابع اینترنتی

The Encyclopedia of the Nations:

https://www.nationsencyclopedia.com/

Global Firepower (GFP):

https://www.globalfirepower.com/countries-listing-asia.php.

IMF:

https://www.imf.org/en/Countries

Unesco:

http://uis.unesco.org/en/country/id

پی­نوشت­ها

i Bevins, Vincent (20 October 2017). “What the United States Did in Indonesia”. The Atlantic. Archived from the original on 28 April 2019. Retrieved 16 Oct 2022.

ii Muraviev, Alexey; Brown, Colin (December 2008). “Strategic Realignment or Déjà vu? Russia-Indonesia Defence Cooperation in the Twenty-First Century” (PDF). Australian National University. Archived (PDF) from the original on 27 December 2016. Retrieved 16 Oct 2022.

iii Dahana, A. (1 October 2015). “China and the Sept. 30 movement”. The Jakarta Post. Archived from the original on 5 October 2015. Retrieved 16 Oct 2022.

iv Muhammad Zulfikar Rakhmat (11 March 2015). “The Quiet Growth in Indonesia-Israel Relations”. The Diplomat. Archived from the original on 13 June 2018. Retrieved 16 Oct 2022.

v https://www.globalfirepower.com/countries-listing-asia.php. Military Strength (2022) annual defense review, Ranking the military powers of Asia region by country. Retrieved 16 Oct 2022.

vi مقوله کشور تازه صنعتی شده (NIC)، اقتصاد تازه صنعتی شده (NIE) یا کشور با درآمد متوسط یک طبقه بندی اجتماعی-اقتصادی است که توسط دانشمندان علوم سیاسی و اقتصاددانان برای چندین کشور در سراسر جهان اعمال می شود. آنها زیرمجموعه ای از کشورهای در حال توسعه را نشان می دهند که رشد اقتصادی آنها بسیار بالاتر از سایر کشورهای در حال توسعه است.

vii “Policy Review: Is the Indonesian Government Debt still in a ‘Safe Zone’?”. The Insider Stories. 21 February 2018. Archived from the original on 30 August 2018. Retrieved 25 November 2021 .

viii “Indonesia: Share of economic sectors in the gross domestic product (GDP) from 2008 to 2018”. Statista. December 2019. Retrieved 25 Nov. 2021.

ix “Indonesia: Distribution of employment by economic sector from 2009 to 2019”. Statista. December 2019. Retrieved 25 Nov. 2021.

x Budi Utomo.

xi Wahidin Sudirohusodo.

xii Sarekat Islam

xiii Omar Said Tjokroaminoto.

xiv https://www.britannica.com/place/Indonesia/Japanese-occupation#ref22820 . Retrieved 24 Nov 2021.

xv جنبش غیرمتعهدها یا عدم تعهد یک سازمان بین ‌المللی است که در سال ۱۹۶۱ میلادی در اوج جنگ سرد در بلگراد، پایتخت یوگسلاوی سابق ، تأسیس شد و شامل کشورهایی می ‌شد که به هیچ‌ یک از بلوک‌های شرق و غرب(آمریکا یا شوروی) وابستگی و تعهدی نداشتند یعنی نه در اردوگاه کمونیسم قرار داشته و نه به اردوگاه سرمایه‌ داری تعلق داشتند.. ایده تشکیل چنین گروهی تا حد زیادی به ابتکار یوسیپ بروز تیتو رئیس‌جمهور یوگسلاوی، قوام نکرومه نخستین رئیس‌ جمهور غنا، جمال عبدالناصر دومین رئیس‌جمهور مصر، جواهر لعل نهرو اولین نخست‌ وزیر هند، احمد سوکارنو نخستین رئیس‌ جمهور اندونزی و سردار محمد داود صدراعظم افغانستان شکل گرفت.

xvi http://edition.cnn.com/ASIANOW/time/asia/magazine/ 1999/990823/sukarno1.html. Retrieved 28 Nov 2021.

xvii Robert Cribb (2002). “Unresolved Problems in the Indonesian Killings of 1965–1966”. Asian Survey. 42 (4): 550–563. doi:10.1525/as.2002.42.4.550. S2CID 145646994.

xviii “Indonesia massacres: Declassified US files shed new light”. BBC. 17 October 2017. Retrieved 28 Nov 2021.

xix John D. Legge (1968). “General Suharto’s New Order”. Royal Institute of International Affairs. 44 (1): 40–47. doi:10.2307/2613527.

xx David Slater, Geopolitics and the Post-Colonial: Rethinking North–South Relations, London: Blackwell, p. 70

xxi Jonathan Pincus; Rizal Ramli (1998). “Indonesia: from showcase to basket case”. Cambridge Journal of Economics, Volume 22, Issue 6, November 1998, Pages 723–734. https://doi.org/10.1093/cje/22.6.723.

“The Carter Center 2004 Indonesia Election Report” (PDF). The Carter Center. Archived (PDF) from the original on 14 June 2007. Retrieved 22 Nov 2021.

xxii Harsono, Andreas (May 2019). Race, Islam and Power: Ethnic and Religious Violence in Post-Suharto Indonesia. Monash University Publishing.

xxiii (2002), The fourth Amendment of 1945 Indonesia Constitution, Chapter III – The Executive Power, Article 7.

xxiv Cammack, Mark E.; Feener, R. Michael (January 2012). “The Islamic Legal System in Indonesia” (PDF). Pacific Rim Law & Policy Journal. Archived (PDF) from the original on 1 July 2017. Retrieved 25 Nov. 2021.

xxv “Authority and Duty” (in Indonesian). Judicial Commission of the Republic of Indonesia.

xxvi “free and active”.

xxvii Bevins, Vincent (20 October 2017). “What the United States Did in Indonesia”. The Atlantic. Archived from the original on 28 April 2019. Retrieved 25Nov 2021.

xxviii Muraviev, Alexey; Brown, Colin (December 2008). “Strategic Realignment or Déjà vu? Russia-Indonesia Defence Cooperation in the Twenty-First Century” (PDF). Australian National University. Archived (PDF) from the original on 27 December 2016. Retrieved 25Nov 2021.

xxix Dahana, A. (1 October 2015). “China and the Sept. 30 movement”. The Jakarta Post. Archived from the original on 5 October 2015. Retrieved 25 Nov 2021.

xxx Muhammad Zulfikar Rakhmat (11 March 2015). “The Quiet Growth in Indonesia-Israel Relations”. The Diplomat. Archived from the original on 13 June 2018. Retrieved 25 Nov 2021.

xxxi Yasmin, Nur (18 October 2019). “Indonesia Launches $212M International Development Aid Fund”. Jakarta Globe. Archived from the original on 20 October 2019. Retrieved 25 November 2021.

xxxii https://www.globalfirepower.com/countries-listing-asia.php. Military Strength (2022) annual defense review, Ranking the military powers of Asia region by country. Retrieved 5 June 2022.

xxxiii “Indonesia: Military expenditure (% of GDP)”. World Bank. 2018. Retrieved 25 Nov 2021.

xxxiv Lowry, Bob (29 June 1999). “Indonesian Armed Forces (Tentara Nasional Indonesia-TNI)”. Parliament of Australia. Archived from the original on 8 October 2017. Retrieved 25 November 2021 .

xxxv Beets, Benjamin H. (2015). “The Political Influence of the Military Before and After Democratic Transition: Experiences from Indonesia – An Assessment on Myanmar” (PDF). Victoria University of Wellington. Retrieved 25 Nov 2021.

xxxvi (Armoured fighting vehicle)

xxxvii https://www.globalfirepower.com/country-military-strength-detail.php?country_id=indonesia. Retrieved 29 Oct 2022.

xxxviii https://www.globalfirepower.com/country-military-strength-detail.php?country_id=indonesia. Retrieved 29 Oct 2022.

xxxix مقوله کشور تازه صنعتی شده (NIC)، اقتصاد تازه صنعتی شده (NIE) یا کشور با درآمد متوسط یک طبقه بندی اجتماعی-اقتصادی است که توسط دانشمندان علوم سیاسی و اقتصاددانان برای چندین کشور در سراسر جهان اعمال می شود. آنها زیرمجموعه ای از کشورهای در حال توسعه را نشان می دهند که رشد اقتصادی آنها بسیار بالاتر از سایر کشورهای در حال توسعه است.

xl “Policy Review: Is the Indonesian Government Debt still in a ‘Safe Zone’?”. The Insider Stories. 21 February 2018. Archived from the original on 30 August 2018. Retrieved 25 November 2021 .

xli “Indonesia: Share of economic sectors in the gross domestic product (GDP) from 2008 to 2018”. Statista. December 2019. Retrieved 25 Nov. 2021.

xlii “Indonesia: Distribution of employment by economic sector from 2009 to 2019”. Statista. December 2019. Retrieved 25 Nov. 2021.

xliii Elias, Stephen; Noone, Clare (December 2011). “The Growth and Development of the Indonesian Economy” (PDF). Reserve Bank of Australia. Archived (PDF) from the original on 27 December 2016. Retrieved 25 Nov 2021.

xliv “Indonesia – Poverty and Wealth”. Encyclopedia of the Nations. Archived from the original on 14 July 2011. Retrieved 25 Nov 2021.

xlv Temple, Jonathan (15 August 2001). “Growing into trouble: Indonesia after 1966”(PDF). University of Bristol. Archived from the original (PDF) on 27 December 2016. Retrieved 25 Nov 2021.

xlvi “World Economic Outlook Database: Report for Selected Countries and Subjects – Indonesia”. International Monetary Fund. October 2017. Retrieved25 Nov 2021.

xlvii Musyaffa, Iqbal (9 January 2020). “Indonesia’s economy grew last year despite shortfalls”. Anadoly Agency. Archived from the original on 10 January 2020. Retrieved 25 Nov 2021.

xlviii Akhlas, Adrian Wail (5 November 2020). “Breaking: Indonesia enters first recession since 1998 on 3.49% Q3 contraction”. The Jakarta Post. Archived from the original on 5 November 2020. Retrieved 25 Nov 2021.

xlix “Indonesia”. The Observatory of Economic Complexity. 2019. Retrieved 25 Nov 2021.

l “Overview: Indonesia”. U.S. Energy Information Administration. 7 October 2015. Retrieved 25 Nov 2021.

li Budiman, Arief; Das, Kaushik; Mohammad, Azam; Tee Tan, Khoon; Tonby, Oliver (September 2014). “Ten ideas to reshape Indonesia’s energy sector”. McKinsey&Company. Archived from the original on 30 March 2015. Retrieved 25 Nov 2021.

lii Gielen, Dolf; Saygin, Deger; Rigter, Jasper (March 2017). “Renewable Energy Prospects: Indonesia, a REmap analysis”. International Renewable Energy Agency (IRENA).

liii “Power in Indonesia 2017” (PDF). PwC. November 2017. Archived (PDF) from the original on 13 September 2018. Retrieved 25 Nov 2021.

liv Statistik Ketenagalistrikan 2019 (PDF) (in Indonesian) (33 ed.). Directorate General of Electricity. September 2020. p. 7. Archived (PDF) .

lv Huda, Nur; Pawennei, Irsan; Ratri, Andhina; L. Taylor, Veronica (1 December 2020). Making Indonesia’s Research and Development Better (PDF). Centre for Innovation Policy and Governance. p. 53. Archived (PDF) from the original on 28 September 2021.

lvi Dutta, Soumitra; Lanvin, Bruno; León Rivera, Lorena; Wunsch-Vincent, Sacha (20 September 2021). Global Innovation Index 2021: Tracking Innovation through the COVID-19 Crisis (14 ed.). World Intellectual Property Organization. p. 94.

lvii Kasten, Michael. “History of the Indonesian Pinisi”. Archived from the original on 9 December 2016. Retrieved 25 Nov 2021.

lviii Sertori, Trisha (11 December 2014). “Man of 1000 shoulders”. The Jakarta Post. Archived from the original on 20 March 2015. Retrieved 25 Nov 2021.

lix Dwi Sutianto, Feby (5 February 2016). “PTDI Ekspor 40 Unit Pesawat, Terlaris CN235” (in Indonesian). detikFinance. Archived from the original on 15 August 2017. Retrieved 

lx “KF-X Fighter: Korea’s Future Homegrown Jet”. Defense Industry Daily. 21 November 2017. Archived from the original on 23 November 2017. Retrieved 28 November 2021.

lxi “Planning and Development of Indonesia’s Domestic Communications Satellite System PALAPA”. Online Journal of Space Communication. 2005. Archived from the original on 18 May 2015. Retrieved 28 Nov 2021.

lxii “Satellites by countries and organizations: Indonesia”. N2YO. Retrieved 28November 2021.

lxiii Faris Sabilar Rusydi (17 June 2016). “Lapan Target Luncurkan Roket Pengorbit Satelit Pada 2040” (in Indonesian). LAPAN. Archived from the original on 16 August 2017. Retrieved 28 Nov 2021.

lxiv Marshall, Paul (2018). “The Ambiguities of Religious Freedom in Indonesia”. The Review of Faith & International Affairs. 16 (1): 85–96. See also: Bureau of Democracy, Human Rights and Labor (2017). “2016 Indonesia International Religious Freedom Report” (PDF). U.S. Department of State. Archived from the original (PDF) on 19 December 2017. Retrieved 29 Oct 2022.

lxv U.S. State Department. 2016. “International Religious Freedom Report for 2015”, August 10. Accessed 21Oct 2022. https://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2015/eap/256107.htm. [Google Scholar]

lxvi “Pancasila”. U.S. Library of Congress. 3 February 2017. Archived from the original on 5 February 2017. Retrieved 29 Oct. 22.

lxvii Harsono, Andreas (May 2019). Race, Islam and Power: Ethnic and Religious Violence in Post-Suharto Indonesia. Monash University Publishing.

lxviii https://www.pewresearch.org/religion/2018/06/13/how-religious-commitment-varies-by-country-among-people-of-all-ages/. Retrieved 29 Oct. 22.

lxix “Indonesia”. UNESCO Institute for Statistics. 27 November 2016. Retrieved 29 Oct. 22.

lxx “List of Universities in Indonesia”. QS World University Rankings. Retrieved 29 Oct. 22.

lxxi Multatuli, Chairil Anwar, Mohammad Yamin, Merari Siregar, Marah Roesli, Pramoedya Ananta Toer, and Ayu Utami.