نقش کارگران و دیاسپورهای هندی در اقتصاد خاورمیانه

By ipsc

دی 17, 1401

اشتراک

فاطمه خادم شیرازی

پژوهشگر و مدرس دانشگاه

مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC

دیاسپوراهای هندی یکی از بازیگران فراملی غیردولتی هستند،که تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد خاورمیانه و همچنین بر سیاست خارجی و تصـمیم گیـري دولت هند دارند.این بازیگران با توجه به تحصیلات و توانمندی های خود، کشورها را به عنوان مقصد انتخاب می می کنند. نقش دیاسپوراهای هندی که مقصد آنان آمریکا و اروپا است کاملا با مقصد در خاورمیانه متفاوت هستند.لذا،سیاست خارجی کشور خود و میزبان را با توجه به نقشی که دارند در امور سیاسی و اقتصادی تحت تاثیر قرار می دهند. در مقاله حاضر چون محور موضوع خاورمیانه میباشد ما سعی داریم به این سوال که گسترش حضور کارگران و دیاسپورای هندی در خاورمیانه چه تاثیری بر اقتصاد کشورهای این منطقه دارد؟بپردازیم.

تاثیر حضور دیاسپورای هندی دراقتصاد خاورمیانه

هند یکی از متنوع ترین و پیچیده ترین تاریخ های مهاجرت در جهان را دارد. ترکیب جریان ها در طول زمان از نیروی کار عمدتاً قراردادی در مستعمرات دوردست تا نیروی کار پس از جنگ برای صنعت بریتانیا به متخصصان با مهارت بالا در آمریکای شمالی و کارگران با مهارت پایین در خاورمیانه تغییر یافته است.

اصطلاح “دیاسپورای هندی” به همه افراد هندی تبار که در خارج از هند زندگی می کنند، اطلاق می شود، تا زمانی که برخی از ویژگی های مهم قومی فرهنگی هند را حفظ کنند. (1)

اکثریت مهاجران هندی به دلیل تقاضای بازار محلی که به نیروی کار انبوه برای پروژه‌های ساخت‌وساز ، و توسعه‌ای که پس از رونق نفت در منطقه خاورمیانه آغاز شده است، در بخش کارگری یقه آبی مشغول هستند. معیار اقتصادی، فرصت شغلی و تفاوت ارز یکی از دلایل اصلی مهاجرت هندی ها به سمت خصوصا کشورهای نفت خیز خلیج فارس بوده است. مجاورت جغرافیایی یکی دیگر از عوامل تایید کننده مهاجرت در این مسیر است. (2)

مهاجرت کارگران ماهر، نیمه ماهر و غیر ماهرهندی، نقش مهمی در تغییر اقتصاد منطقه خاورمیانه ایفا کرده است.(3)

بیکاری بالا و مهاجرت شدید نیروی کار از هند که با روند تاریخی موسوم به «انفجار خلیج فارس» که به کشورهای حوزه خلیج فارس سرازیر شدند ، هم نرخ بیکاری هند کاهش یافت و هم اساسی ترین کمبود اقتصادهای خلیج از بین برود.(4)

جامعه هندیان مهاجر را می‌توان در چهار گروه گسترده طبقه بندی کرد، 1- کارگران غیر متخصص،(یقه آبی) شاغل در شرکت‌های ساختمانی، شهرداری‌ها، مزارع کشاورزی و به عنوان کارگران خانگی؛ 2- نیروی کار متخصص و نیمه متخصص؛(یقه سفید) 3- پیشه‌وران، مانند پزشکان، مهندسان و حسابداران، شاغل در دولت و بخش‌های خصوصی؛ 4- بازرگانان.(5)

اکثر مهاجران هندی در خاورمیانه، کارگران نیمه ماهر و غیرماهر به عنوان مشاغل یقه آبی مشغول هستند، در حالی که بقیه افراد حرفه ای یقه سفید مانند مهندسان، پزشکان و معماران هستند.(6) متخصصان یقه سفید هندی کمک مثبتی به هند و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس می کنند ،و سهم بزرگی در رشد اقتصاد منطقه دارند.(7) اما این که کارگران و دیاسپورای هندی چگونه به رشد اقتصادی منطقه خاورمیانه و اقتصاد کشور خود کمک کرده اند؟ قابل بحث است.

خاورمیانه و کشورهای غربی مقصد اصلی هندی‌ها در خارج از کشور می باشد. بیش از نیمی از 17.9 میلیون مهاجر هند در سال 2020 در کشورهای خلیج فارس زندگی می کردند که نزدیک به 3.5 میلیون نفر تنها در امارات متحده عربی بودند.(8)از کل این جمعیت هندی70 درصد کل نیروی کار و یک چهارم کل دیاسپورای هند را تشکیل می دهد.

مهاجران هندی به عنوان یک کاتالیزور برای توسعه اقتصادی و رفاه در کشورهای حاشیه خلیج فارس دیده می شوند .کشورهای منطقه خاورمیانه از ظرفیت کار محلی پایینی برخوردار هستند، و برای ادامه رشد خود به واردات نیروی کار احتیاج دارند. در این راستا کشورهای نفت خیز حاشیه خلیج فارس برای توسعه با کمبود بیشتری مواجه هستند.لذا این کشورها برای رفع نیاز از کارگران کم مهارت جنوب آسیا ، به ویژه هند استفاده می کنند.حضور مهاجرین مذکور اقتصاد کشورهای خلیج را به طور تصاعدی افزایش داده است.

کارگران و دیاسپورای هندی بر خلاف کارگران و دیاسپورای عربی بازیگران منفعلی هستند.و تنها بر سهم اقتصادی خود تمرکز دارند . بنابراین چون کارگران آسیای جنوبی خواهان حقوق سیاسی نبوده و در عرصه های سیاسی و فرهنگی کشورهای خلیج فارس دخالت نمی کنند،نه تنها خطری برای قدرت و اقتدار نخبگان حاکم در خلیج فارس نداشته،به تحکیم قدرت آنها نیز کمک کرده است. مهاجران نیروی کار ماهر و غیر ماهر در حال حاضر جزء کلیدی ساخت و ساز، نفت و سایر بخش های ماهر اقتصاد این کشورها محسوب می شوند.(9)

تاثیر دیاسپورا دراقتصاد هند

هند بزرگترین دیاسپورای جهان را دارد. با توجه به 17.9 میلیون نفر متولد هند در خارج از کشور و 13.1 میلیون نفر که هند را زادگاه اجدادی خود می نامند، هند بازیگر اصلی مهاجرت بین‌المللی است. این کشور توانسته ، با تأثیر بالقوه مهاجرت باعث توسعه و رشد خود و کشورهای مقصد شود. هند منبع مهمی برای کارگران کم مهارت و نیمه ماهر و همچنین متخصصان در زمینه های مراقبت های بهداشتی و علوم، فناوری، مهندسی و ریاضی است.(10)

مهم تر از همه،مهاجرین از انتقال هند به یک اقتصاد بازار پویا حمایت می کنند. هندی‌های خارج از کشور از بازارهای آزاد سود برده‌اند و تشویق‌کنندگان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در هند هستند. این برای شرکت‌های بازار متوسط هند اهمیت دارد، زیرا آنها موتور ایجاد شغل هستند – حوزه‌ای که هند در آن عقب‌تر است. یک مطالعه در سال 2020 توسط شرکت مشاوره مک کینزی نشان داد که تا سال2030 باید 90 میلیون شغل غیرکشاورزی اضافه شود تا همه کسانی که در آن زمان وارد نیروی کار می شوند را جذب کند.همه این ها نقش بزرگی برای دیاسپورا ایجاد می کند. (11)

در راستای این مهاجرت، هند به بزرگترین دریافت کننده حواله در جهان تبدیل شده است. حواله، انتقال غیرتجاری پول توسط هندی های غیر مقیم شاغل در خارج از کشور به خانواده، دوستان یا اقوام مقیم هند است. حواله ها به دلیل این که منبع پایدار وجوه،راه نجات اقتصادی،سهم نیروی کارو جهانی شدن هستند، در اقتصاد کشورهای مبدا دارای اهمیت می باشند.

بانک جهانی در گزارش مهاجرت و توسعه خود اعلام کرده است که وجوه ارسالی هند از 7.5 درصد در سال گذشته 12 درصد رشد خواهد کرد که در نتیجه 100 میلیارد دلار جریان در مقایسه با 89.4 میلیارد دلار در سال 2021 خواهد داشت. میزان پولی که مهاجران در سرتاسر جهان به خانه باز گردانده اند در سال 2022تا میزان 5 درصد رشد داشته است. ارتقاء مهارت،کار از خانه،کاهش همه‌گیری،پویایی نفت خام باعث افزایش حواله برای کارگران هندی شد.(12)

کارگران و دیاسپورا عناصر اصلی ورود ارز از طریق حواله هستند، که سال ها به عنوان ستون فقرات اقتصاد هند عمل کرده اند. مهاجران که عمدتاً از کارگران کم مهارت تشکیل شده‌اند، با وجود این که به توده‌های مهمی تبدیل شده‌اند، هیچ درخواست سیاسی نداشته‌اند.. حواله های سیاسی یکی از منابع مهم درآمد برای بسیاری از اقتصادهای در حال توسعه می باشد. اما برای هند، در رشد تولید ناخالص داخلی و بهبود شرایط برای خانواده های مهاجر مهم است.(13)

پول ارسال شده به عنوان حواله نشان دهنده یک تاکتیک اصلی برای بهبود شرایط مالی و تنوع بخشیدن به ریسک، به ویژه در خانوارهای روستایی است. دیاسپورا هم با نقل و انتقال پول خود و هم با توجه به سرمایه گذاری های انجام شده از کشورهای حاشیه خلیج فارس به دلیل شدت مهاجرت توانسته کمک جدی به توسعه اقتصادی هند داشته باشد. در این راستا، کمک‌های دیاسپورای هند به ظرفیت‌های میهن و کشور مهمان، تصورات تهدید مربوط به فرآیند دیاسپورایی‌سازی را کاهش داده و دلگرم‌کننده بوده است.(14)حواله ها استانداردهای زندگی در کشورهای مبدأ را بهبود می بخشد و منبع مهمی برای تامین مالی است. (15)

بدون آن ها، دولت‌های کشورهای مبدأ که ثبات اقتصادی آنها به وجوه ارسالی بستگی دارد، ممکن است با عوارض شدیدی در توانایی خود برای حکومت مواجه شوند – برخی ممکن است در خطر انحطاط به کشورهای شکست‌خورده باشند. دولت‌های کشور مقصد نیز در داخل با خطرات ناتوانی در رسیدگی به نگرانی‌های شهروندان در مورد مهاجرت مواجه هستند. اتخاذ تدابیر سخت‌گیرانه‌تر مهاجرتی می‌تواند با واکنش‌های مردمی مواجه شود، زیرا طرفداران مهاجرت صدای خود را در خیابان‌ها و آنلاین به گوش می‌رسانند، در حالی که ناتوانی در مدیریت مؤثر جریان‌های ورودی، باعث رشد پوپولیسم می‌شود.(16)

لذا کاهش اشتغال مهاجران می‌تواند جریان جهانی حواله‌ها را تضعیف کند، به طوری که رشد درآمد نتواند با تورم همگام شود و در نتیجه تحرک اجتماعی در کشورهای مبدأ را محدود کند. حواله‌ها همچنین از مصرف خصوصی، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری در کشورهای مبدأ حمایت می‌کنند و می‌توانند برابر با بخش قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی باشند.(17)

از طرفی دیگر اگر در کشور مبدا اقتصاد دچار رکود شود تاثیر مستقیم بر ارسال حواله ها دارد. پیش‌بینی می‌شود که رشد جریان‌های حواله به جنوب آسیا در سال 2023 به 0.7 درصد کاهش یابد.سال 2023 به عنوان آزمونی برای انعطاف پذیری حواله های مهاجران یقه سفید از جنوب آسیا در کشورهای با درآمد بالا خواهد بود.پیش‌بینی می‌شود به‌ویژه جریان‌های حواله در هند به دلیل تورم و رکود اقتصادی در ایالات متحده کاهش یابد.

کاهش رشد اقتصادی در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس ، همراه با کاهش قیمت نفت نیز ، باعث کاهش بیشتر جریان وجوه ارسالی به تمام کشورهای جنوب آسیا خواهد شد.(18)

-چالش های محدودیت مهاجرت کارگران و دیاسپورا

کسب ‌وکارها در کشورهای مقصد در معرض خطر کسری جهانی کارگر و شوک‌های سمت تقاضا هستند که می‌تواند ناشی از مهاجرت محدود باشد. کارگران مهاجر یک گروه مصرف کننده جذاب را تشکیل می دهند که می توانند به توسعه بازارهای داخلی کمک کنند و با افزایش آگاهی از برند در کشورهای خود از گسترش بین المللی حمایت کنند. مهاجرت فرصت هایی را ارائه می دهد اما چالش هایی را برای کشورهای مبدأ، کریدور و مقصد نیز به همراه دارد. رهبران این شانس را دارند که به طور مشترک مشخص کنند که در کجا می توان پل های جدیدی برای منافع متقابل ایجاد کرد.(19)

یکی از بزرگترین چالش های هند، کشف تحول جمعیتی آن به فرصت، برای ساکنان هند و همچنین مهاجران و اعضای دیاسپورا است. هند به عنوان یک قدرت اقتصادی به سرعت در حال توسعه با جمعیت نسبتاً جوان، نقش مهمی در بازارهای بین‌المللی و طرح‌های کارگران خارجی ایفا می‌کند.مهاجرت موقت نیروی کار کم و نیمه ماهر، عمدتاً به منطقه خلیج فارس دولت هند را بر آن داشت تا سیاست های مهم جدیدی را وضع کند. انتشار اخیر پیش نویس جایگزینی برای قانون مهاجرت سال 1983 نشان می دهد که دولت علاقه مند به بازنگری در نقش خود و نوسازی محیط نظارتی است.

زمینه های اصلی تمرکز، آماده سازی مهاجران قبل از خروج، کنترل و نظارت بر صدور مجوز کارگزاران ، حفاظت از حقوق مهاجران در کشورهای محل اقامت موقت، به حداکثر رساندن پتانسیل حواله آنها، و تسهیل ادغام مجدد پس از بازگشت است. ایجاد سیستم بیمه اجباری ، صندوق رفاه شبانه روزی و اسکان هندی های مضطرب خارج از کشور در بخش خانگی و کارگران غیر ماهر را پوشش می دهد. نرخ بالای مهاجرت باعث ترس از “فرار مغزها” شده است، که دولت متعهد شده است با تشویق دانشجویان و هندی های غیرمقیم برای بازگشت به کشور، از آن جلوگیری کند. هند همچنین به افراد هندی الاصل با ارائه کارت شهروند خارج از کشور اجازه می دهد از ورود بدون ویزا نیز برخوردار شوند. (20)

Reference

1-https://www.migrationpolicy.org/article/emigration-immigration-and-diaspora-relations-india

2-https://journals.openedition.org/e-migrinter/597

3-http://www.indiandiaspora.nic.in/contents.htm.