مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
دروزی‌ها از اقلیت‌های مذهبی در سوریه هستند. در این حال با توجه به نوع کنش داعش با آنان و و واکنش های این اقلیت و همچنین اسرائیل برای بررسی بیشتر این امر گفتگویی با محمد ایرانی سفیر پیشین ایران داشته ایم:
واژگان کلیدی: نقش دروزی ها در سوریه ، نوع تعامل دروزی ها با دولت سوریه ، نقش دروزی ها ، رابطه دروزی ها با دولت در سوریه، دروزی ها
مرکز بین المللی مطالعات صلح: دروزی ها چه نقشی در سیاست و حکومت در سوریه داشته اند؟
همان طور که می دانید مجموعه جمعیت سوریه را طوایف و قومیت های مختلف تشکیل می دهند که در بین آن ها دروزها هم به عنوان یک اقلیت در بخشی از ارتفاعات جبل الشیخ به لحاظ سنتی حضور دارند، بیشتر حضور آن ها در دو نقطه است: یکی ارتفاعات قنیطره نزدیک مرز اردن و بخش دیگری از آن ها در مناطق اشغالی جولان هستند که در اختیار رژیم صهیونیستی است. این مجموعه حداکثر با طوایف دیگر مثل اسماعیلی ها و شیعیان دوازده امامی حدود ده درصد مردم سوریه را تشکیل می دهند. اما به دلیل این که به لحاظ ژئوپلیتیکی جایگاه ویژه ای را در منطقه و در بین کشورهای سوریه، لبنان و اردن دارند، همیشه جایگاه مهمی داشته اند و دولت های مرکزی همیشه برای ارتباط با آن ها پیشگام بوده و تلاش کرده اند. یکی از اهمیت های دیگر دروزها چه در سوریه، چه در لبنان و چه در اردن ارتباطات جغرافیایی است که از طریق ارتفاعات مشترک بین این سه کشور و فلسطین اشغالی دارند است. این ارتباطات و رفت و آمدهایی که تحت عنوان یک طایفه با هم دارند و انتظام نسبی بین این جریان از لحاظ سیاسی اهمیت آن ها را زیاد کرده است. لذا دولت های مرکزی از جمله سوریه از گذشته دور یعنی از زمان آقای حافظ اسد تا کنون تلاش کرده اند که تعامل مثبتی را با دروزهای سوری داشته باشد تا بتوانند نفوذ خود را در بین دروزهای لبنان و دروزهای داخل فلسطین اشغالی و اردن برقرار کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در چند سال گذشته و بعد از تحولات داخلی سوریه، وضعیت دروزی ها چگونه بوده است؟
دروزی ها طایفه ای هستند که تقریبا در همه درگیری ها و مسائلی که در چند سال اخیر در منطقه رخ داده است، در حاشیه قرار داشتند و عموما سعی نمی کردند که نقش فعالی در این تحولات به لحاظ میدانی داشته باشند. معمولا دروزها موجودیت خودشان را بیشتر در بین خودشان می بینند یعنی در حوزه جمع گرایی که در بین خود طایفه دروز هست، این موجودیت را تعریف می کنند و عموما تلاش می کنند که در هر کجا که هستند با دولت های مرکزی تعامل داشته باشند. بیشترین نقش طایفه دروز را می توان در لبنان به عنوان طایفه چهارم مطرح کرد که حساس ترین مناطق استراتژیک کشور را در اختیار دارند. ارتفاعات شوف و جبل لبنان محل اسکان آن هاست. به همین دلیل به لحاظ استراتژیک جایگاه آن ها بسیار حساس است،( مخصوصا این که در منطقه ای واقع شده اند که بر ارتباطات بین سوریه و لبنان اشراف دارند.) آن ها عمدتا در ارتفاعات و بیروت زندگی می کنند و حضور دارند، لذا همان طور که اشاره شد آن ها بیشترین تعامل را در بین خودشان دارند. این تعامل به لحاظ فرهنگی، اجتماعی و خانوادگی قابل بررسی است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در تحولات کنونی نقش دروزی ها چگونه بوده است؟ در واقع چه نوع نگاهی به تحولات و چه نوع رابطه ای با دولت داشته اند؟
دروزی ها به عنوان یک مجموعه درون گرا هستند و به لحاظ عقیدتی عمدتا به این نوع از مجموعه ها باطنی گفته می شود. آن ها تمام تلاششان بر این است که نقش منفی ای در تعامل با حکومت نداشته باشند. به این دلیل که هم اقلیت هستند و هم نگران این موضوع اند که اگر نوع ارتباط آن ها با حکومت مرکزی و دولت مرکزی خدشه دار شود، در تعامل دورن دروزی دچار مشکل شوند، یعنی در تعاملات بین خودشان و دیگر دروزی ها در مناطق دیگر برای آن ها مشکل ایجاد شود. بنابراین در تحولات اخیر چه در سوریه و چه در مناطق دیگر مثل لبنان معمولا خط مشی ای کاملا بی طرفانه داشته اند و گاهی هم نزدیک به دولت بوده اند. آن ها عموما در صفوف مخالفت و معارضه با دولت کمتر نقش آفرینی کرده اند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اگر بخواهیم به تحولات چند ماه اخیر نگاهی داشته باشیم و تهدید داعش را در برخی مناطق دروزی نشین بررسی کنیم، اصولا نوع رابطه جریان های مختلف ارتش تروریست و غیر تروریست (معارضان سوری) با دروزی ها در یک سال گذشته چگونه بوده است؟
جریان معارضه سوریه در قالب ارتش آزاد و ائتلاف می باشد. همان طور که تلاش داشته اند که کردها را در کنار خودشان داشته باشند و آن ها را جذب کنند، تلاش داشته اند اقلیت های دیگر را نیز به نوعی وارد این ائتلاف کنند و با آن ها همکاری نمایند. از جمله در ارتباط با دروزی ها هم در این رابطه تمایل داشتند که بیشتر آن ها را در کنار ائتلاف و معارضه سوری قرار بدهند. اما همان طور که اشاره شد دروزی ها تمایلی ندارند که در تحولات سیاسی نقش آفرینی کنند . آنها بیشتر سعی می کنند که به عنوان یک جریان اجتماعی در حاشیه قرار داشته باشند و امنیت خودشان را در بی طرفی احساس و تعریف کنند. اما تلاش معارضه برای این که بتواند این گروه را در کنار خودش داشته باشد، ادامه داشت و همیشه فکر می کردند که اگر دروزی ها را در کنار خودشان داشته باشند، بخش هایی از مناطق استراتژیکی که این گروه در اختیار دارد،( مخصوصا در جولان و قنیطره را می توانند با همکاری آن ها متصرف شوند) اما اتفاقی که افتاد این بود که دروزی ها علی رغم این که تمایلی به ورود به جریانات دوگانه ای که در سوریه بین معارضه و دولت وجود دارد، نداشتند و این در مورد این که در کنار کدام یک از این ها باید قرار گرفت، بیشتر تمایل به بی طرفی داشتند، با تحول اخیری که منجر به برخورد خشونت آمیز داعشی ها با بخشی از دروزی ها شد، عملا این جریان را بیشتر تحریک کرد که در کنار دولت قرار گیرد. گرچه همان طور که عرض کردم به لحاظ اصولی این گروه همیشه سعی کرده است که با قدرت مرکزی همکاری داشته باشد. در حال حاضر به نظر می رسد که تعامل آن ها برای این که در کنار دولت باشند و از امنیتی که دولت برای آن ها ایجاد می کند، بیشتر برخوردار باشند، با حادثه اخیری که اتفاق افتاد به نوعی تحریک شدند و تمایلاتی که در بخشی از جریانات معارضه در سوریه بود، تلاش های مثمر ثمری نداشته است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به گزارش ها و خبرهایی که وجود دارد، آیا ممکن است اسرائیل به خاطر دروزی ها دست به دخالت نظامی در سوریه بزند؟
دولت سوریه در حال حاضر از دروزی ها حمایت می کند. لذا اگر قرار باشد که دروزی ها مانند گذشته در کنار دولت باشند و فعالیت های اجتماعی خودشان را در سایه دولت ادامه دهند، مقداری بعید است که این اتفاق بیفتد. تحولات سوریه از جمله اتفاقی که افتاد را باید در کل منطقه دید و نمی توان آن را کاملا مجزا و منفرد از دیگر تحولات پیرامونی سوریه نگاه کرد. در حال حاضر اگر در لبنان آقای جنبلاط رهبر دروزی های لبنان -که البته ایشان مدعی رهبری دروزی ها در هر چهار حوزه است- اگر تمایلی به نزدیک شدن دولت سوریه نداشته باشد و تلاش کند که دروزها را در این ماجرا تحریک کند که در مقابل دولت قرار گیرند و به عبارتی به طور غیر مستقیم در کنار گرو های مخالف و یا جریان داعش قرار گیرد، در آن صورت قضیه متفاوت خواهد شد. اگر این مسئله جدی شود، احتمال این که در بین دروزی ها هم تفکیک ایجاد شود و جریاناتی از آن ها جدا شوند و در کنار رهبران سیاسی دیگر قرار گیرند که از دولت سوریه حمایت می کنند، وجود دارد و چنین احتمالی قوی خواهد بود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آینده نقش دروزی ها در سوریه را چگونه پیش بینی می کنید؟
دروزی ها یک اقلیت کوچک و کاملا محدودی هستند. اگر بخواهیم آن ها را با بقیه طوایف اقلیتی در نظر بگیریم، مجموعا ده درصد را تشکیل نمی دهند. بنابراین نقش آن ها نقش زیاد و تعیین کننده ای نیست. دولت سوریه تمام تلاشش بر این است که به دلیل حضور آن ها در مناطق اشغالی جولان، با آن ها تعامل مثبت داشته باشد و سعی کند با خانواده هایی را که در داخل سوریه قرار دارند، به گونه ای تعامل داشته باشد که از وجود دروزی های در داخل فلسطین اشغالی قرار دارند به عنوان بزرگ ترین نمونه یا شاهدی که گویای تجاوز رژیم صهیونیستی و اشغالی، به بهترین نحو ممکن استفاده کند. تا کنون نیز همین اتفاق افتاده است. اتفاقا یکی از برگه های پیروزی سوریه هم در ارتباط با مسائل منطقه و مقابله با کیان صهیونیستی وجود همین جریان دروزی هاست که در بخش هایی از آن ها بعد از اشغال جولان در حوزه حفاظتی رژیم صهیونیستی قرار گرفته اند. من فکر می کنم در آینده نه تنها دولت آقای بشار اسد، بلکه هر دولت دیگری که در سوریه روی کار بیاید از این برگه استفاده خواهد کرد تا بتواند نفوذی در بین بقیه دروزها داشته باشد.
