فاطمه خادم شیرازی
پژوهشگر و مدرس دانشگاه
مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC
معاون دبیرکل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در سال 2022 اعلام کرد گرچه پکن دشمن ناتو نیست ،امامدرن‌سازی زرادخانه چین برای همه متحدان ناتو پیامدهای امنیتی دارد.این موضع گیری با مدرن‌سازی نظامی، سرمایه‌گذاری گسترده در موشک‌های هسته‌ای و مافوق صوت چین ارتباط مستقیم دارد. بحران اوکراین و همکاری نظامی چین و روسیه بر این نگرانی ها افزوده است. آیا جمهوری خلق چین می تواند چنین تهدیدی باشد؟
-تمرکز ناتو بر چین
ناتو یک اتحاد سیاسی و نظامی قدرتمند بین 30 کشور اروپایی و آمریکای شمالی است. پس از جنگ جهانی دوم در پاسخ به تهدید گسترش کمونیستی تأسیس شد.ناتو به طور فزاینده ای در مورد توانایی های نظامی رو به رشد چین که آن را تهدیدی برای امنیت و ارزش های دموکراتیک اعضای خود می بیند، نگران شده است.(1)
چین از طریق قابلیت‌های سایبری، فناوری‌های جدید و موشک‌های دوربرد خود بر امنیت اروپا تأثیر گذاشته است. رهبران ناتو نفوذ فزاینده، قدرت نظامی و رفتار قاطعانه چین را به عنوان چالش های سیستمی برای نظم بین المللی مبتنی بر قوانین می دانند.
رهبران ناتو نگرانی هایی را در مورد سیاست های قهری چین از جمله : گسترش سریع زرادخانه هسته ای ،مدرنیزاسیون نظامی و استراتژی همجوشی نظامی-مدنی اعلام شده علنی، همکاری نظامی با روسیه در منطقه یورو آتلانتیک، عدم شفافیت مکرر و استفاده از اطلاعات نادرست مطرح کردند.(2)
فراتر از منطقه یورو آتلانتیک، چین در حال توسعه قابلیت‌های نظامی مدرن (موشک‌های دوربرد، ناوهای هواپیمابر و زیردریایی‌های حمله هسته‌ای) است که پیامدهای امنیتی بالقوه جدی برای ناتو با توجه به گستردگی جهانی آن دارد. از طرفی، چین در حال سرمایه گذاری تسلیحات ضد فضایی است، که به طور بالقوه می تواند هر ماهواره ناتو را تهدید کند. متحدان همچنین به طور مرتب هدف حملات سایبری هکرهای مستقر در چین هستند.(3)
-پیامدهای امنیتی مدرن سازی زرادخانه چین برای ناتو
نگرانی ناتو در مورد توانمندی های رو به رشد چین در پرتاب قدرت و عملیات نفوذ چیز جدیدی نیست .برای ناتو، ظهور چین به معنای گسترش ارتباط این اتحاد فراتر از مقابله با روسیه در شرق و ماموریت های صلح در منطقه آن است. عدم مشارکت چین در رژیم های کنترل تسلیحات موجود، زرادخانه موشکی متعارف و هسته ای رو به رشد ارتش آزادیبخش خلق چین( PLA) ناتو را نگران کرده است. چین به خودی خود ناتو را هدف قرار نمی دهد، بلکه جاه‌طلبی‌های فن‌آوری نظامی چین چالشی رقابتی برای قدرت‌های صنعتی نوآورانه استراتژیک اعضای ناتو ایجاد می کند.(4)
برخی از موشک های جدید چین می توانند به متحدان ناتو از جمله در اروپا برسند. و همراه با فرسایش مداوم معماری کنترل تسلیحات موجود، این می تواند امنیت اتحاد را تضعیف کند و حتی ممکن است به یک مسابقه تسلیحاتی جدید منجر شود.(5)
فناوری‌های جدید، مانند هوش مصنوعی، زیرساخت‌های سایبری و نرم‌افزار یا سیستم‌های مستقل، از جمله، چین را قادر می‌سازد تا از اشکال جدیدی از حملات در حوزه‌های سایبری، فضایی یا ترکیبی استفاده کند که همگی کلید امنیت ناتو هستند.همچنین نیروی دریایی چین قادر است در حیاط خلوت ناتو به همان راحتی که می تواند به سواحل چین نزدیک شود، عملیات کند. نفوذ فزاینده چین، به ویژه زمانی که در کنار دخالت روسیه در منطقه در نظر گرفته شود، می تواند به بی ثباتی منجر شود که امنیت جمعی اتحاد را تحت تاثیر قرار خواهد داد.(6)
طرح فرا آتلانتیک برای رقابت استراتژیک چین می‌توانند تأثیر عمیقی بر ناتو داشته باشند: اول، ایالات متحده به طور فزاینده ای بر چین به عنوان تنظیم کننده سرعت مدرن سازی نظامی خود تمرکز خواهد کرد. در مرحله بعد، روابط دفاعی رو به رشد چین و روسیه مشکلات بیشتری را برای ائتلاف به همراه دارد.سوم، رفتار چین در مشترکات جهانی به علاوه پیامدهای امنیتی طرح کمربند و جاده چین، جاده ابریشم قطبی و جاده ابریشم دیجیتال آن، همگی پیامدهای منفی برای اروپا در خارج از مرزهای ناتو دارند.در نهایت، ادعاهای تهاجمی حاکمیتی چین در دریاهای جنوبی و شرقی چین و تایوان می تواند منجر به درگیری ناخواسته بین ایالات متحده و چین شود. اگر این اتفاق بیفتد، اروپا به دور از مصونیت نخواهد بود.(7)
در حال حاضر ناتو چین را از سه جهت می‌نگرد: اول، به عنوان کشوری که در تلاش است استانداردهایی را در فناوری ایجاد کند.دوم، چگونه چین قدرت خود را در کشورهایی که از نظر جغرافیایی بسیار نزدیک به این ائتلاف هستند، مانند منطقه دریای سیاه یا اقیانوس هند و اقیانوس آرام، نشان می‌دهد.سوم، چین نفوذ خود را در کشورهای عضو ناتو افزایش داده است.(8)
موضع گیری ناتو و صدور بیانیه برعلیه چین، سبب شد،چین به طور قابل پیش بینی بیانیه ناتو را محکوم کند. چین اعلام کرد ناتو باید از گرفتن منافع و حقوق مشروع چین به عنوان بهانه ای برای دستکاری سیاست بلوک، ایجاد تقابل و دامن زدن به رقابت ژئوپلیتیکی دست بردارد. در عوض ناتو باید انرژی خود را بیشتر به ترویج گفت وگو با چین اختصاص دهد. همچنین هشدار داد که چین چالش سیستمی برای کسی ایجاد نخواهد کرد، اما اگر کسی بخواهد برای ما چالش سیستمی ایجاد کند، ما بی تفاوت نخواهیم ماند.
این نظرات از دو جهت گویای آن هستند. اولاً، آنها نشان می دهند که پکن همچنان روابط اقتصادی خود با اروپا را قدرتمند و احتمالاً تأثیرگذار در روابط دوجانبه بین چین و اعضای اتحادیه اروپا و ناتو می داند. ثانیاً، بیانیه‌های رسمی چین به دنبال بازی با شکاف‌هایی در روابط فراآتلانتیک و درون ناتو است که در دوران دولت ترامپ مشاهده شد.(9)
-روابط دوجانبه متحدان ناتو با چین
واکنش ها به حضور رو به رشد چین نتایج متفاوتی را برای ناتو به همراه داشته است. در بسیاری از موارد، فشار همتایان باعث شده است تا کشورها سرمایه گذاری های خارجی جدید را در مناطق حساس محدود کنند.کشورهایی مانند رومانی و بلغارستان از روابط خود با ناتو (و اتحادیه اروپا) از جمله حضور نظامی به جای سرمایه گذاری چینی ها حمایت کرده اند.(10)
گرچه متحدان ناتو موافقت کرده‌اند و علناً اعلام کرده‌اند که چین چالش‌هایی را ایجاد می‌کند، اجماع کمتری در مورد چگونگی رسیدگی به این چالش‌ها وجود دارد. اول، ماهیت چالش‌هایی که چین گاهی ایجاد می‌کند خارج از وظایف موضوعی سنتی ناتو است یا بر حوزه‌های صلاحیت ملی و نه ناتو تأثیر می‌گذارد، مانند توسعه و تصویب مقررات غربالگری سرمایه‌گذاری برای محدود کردن دسترسی به بخش‌های استراتژیک در بازارهای ملی.دوم، متحدان هر کدام روابط دوجانبه متفاوتی با چین دارند.ملاحظات در مورد چگونگی ایجاد توازن بین امنیت و رفاه در پایتخت های ناتو متفاوت است و تلاش ها برای صحبت با صدای یکپارچه را پیچیده می کند.(11)
همچنین یافتن توافق بین متحدانی که روابط دوجانبه متفاوتی با چین دارند، مانع مهمی برای اجرای سیاست‌های بیشتر با هدف مقابله با حضور قاطعانه این کشور در منطقه یورو آتلانتیک و شرکای هند و اقیانوس آرام خواهد بود.(12) همه اعضای اروپایی ناتو، چین را به عنوان یک تهدید امنیتی مبرم نمی بینند. و حتی در میان کسانی که این کار را انجام می دهند، برخی تمایلی به بحث در مورد این موضوع در چارچوب ناتو ندارند و به نظر می رسد که در کنار آمریکا هستند و به طور بالقوه روابط اقتصادی و تجاری با پکن را به خطر می اندازند.
رئیس‌جمهور فرانسه می گوید: ناتو یک سازمان نظامی است، موضوع رابطه ما با چین فقط یک موضوع نظامی نیست. ناتو سازمانی است که به آتلانتیک شمالی مربوط می شود، چین ارتباط چندانی با اقیانوس اطلس شمالی ندارد. او همچنین از متحدان خواست تا از منحرف کردن ناتو از برخی از چالش‌های مهم‌تر آن پرهیز کنند و ائتلاف نیز روابط ما با چین را سوگیری نکند.(13)
اروپائیان می گویند چین در بسیاری از مسائل رقیب است، و در عین حال در بسیاری از مسائل شریک است .اگرچه همگرایی فزاینده ای بین ایالات متحده و اروپا در مورد نحوه برخورد با چین وجود دارد، اما یکی از موانع اصلی توانایی ناتو برای تعریف استراتژی در قبال چین به دلیل عدم انسجام سیاسی در این موضوع است.(14)
واژگان كليدي: موضع گیری, ناتو , مقابل, مدرن‌سازی, زرادخانه, نظامی, چین
References
1-https://www.bbc.com/news/world-europe-57466210
2-https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_185000.htm
3-https://www.csis.org/analysis/natos-pivot-china-challenging-path
4-https://www.gmfus.org/news/nato-and-digital-cooperation-indo-pacific
5-https://www.axios.com/2021/06/14/nato-china-military
6-https://ip-quarterly.com/en/natos-china-conundrum
7-https://www.defensenews.com/opinion/commentary/2021/04/03/natos-focus-on-china-is-too-narrow/
8-https://www.frstrategie.org/en/publications/nato-briefs-series/nato-looking-east-case-china-2022
9-https://www.iiss.org/blogs/analysis/2021/06/nato-china
10-https://www.frstrategie.org/en/publications/nato-briefs-series/nato-looking-east-case-china-2022
11-https://www.gmfus.org/news/nato-and-digital-cooperation-indo-pacific
12- https://www.gmfus.org/news/nato-and-digital-cooperation-indo-pacific
13-https://ip-quarterly.com/en/natos-china-conundrum
14-https://www.csis.org/analysis/natos-pivot-china-challenging-path
