داود احمدزاده
کارشناس مسائل غرب آسیا
مرکز بین المللی مطالعات صلح- IPSC
ترور رهبر سیاسی جنبش حماس در تهران در آستانه تشکیل دولت چهاردهم با چه محاسباتی از سوی سران رژیم صهیونیستی انجام شده است؟ واکنش ایران نسبت به این تعرض چه خواهد بود ؟شرایط و معادلات منطقه غرب آسیا بعد از این ترور چه خواهد بود؟ چه سناریوهای را می توان برای منطقه متصور شد ؟
برای پاسخ به این سوالات کلیدی بایستی به شرایط موجود در جنگ نوار غزه و گسترش آن به کل منطقه اشاره نمود. بعد از هفت اکتبر و غافلگیری اطلاعاتی و امنیتی رژیم صهیونیستی و باطل شدن تز شکست ناپذیری این رژیم ازحماس، طیف جنگ طلب این به رهبری نتانیاهو برای تضمین امنیت و حفظ برتری نظامی و اطلاعاتی خود در نوار غزه منطقه یک جنگ سازمان یافته و گسترده نظامی را برای ازبین بردن نیروهای حماس و کادر نظامی و سیاسی آن-آغاز کرد .
بی شک, این رژیم در طول جنگ های گذشته خود با اعراب از سال 1948 با تدوین استراتژی هدفمند مبتنی بر حفظ” بازدارندگی و جنگ پیشدستانه”امکان بروز و ظهور هرگونه فرادستی و برتری نظامی به دشمنان خود را نداده بود .بنابراین غافلگیری درحمله هفت اکتبر برای سران اسرائیل مصیبت بار بود. در این راستا خلع سلاح کامل گروههای فلسطینی و بازگرداندن اسرای خود ونیز خلع ید حاکمیت سیاسی نوار غزه از طریق بین بردن کادر رهبری حماس اهداف اعلانی در حمله به نوار غزه اعلام شده بود.
بنابراین در یک جنگ نابرابروگسترده با مساعدت نظامی و مالی آمریکا و متحدان اروپایی و برخی اعراب نتانیاهو با دهن کجی به قوانین حقوق بشر بین المللی به کشتار وسیع غیر نظامیان و نابودی زیرساخت های نوار غزه پرداخت .بطوریکه در طول نزدیک به 10ماه تجاوز مستمر هوایی و زمینی نزدیک به 40هزار فلسطینی کشته و نوار غزه در سکوت مدعیان غربی حقوق بشر به تله ای از خاک مبدل شده است.
همچنان قتل کودکان و زنان بی دفاع فلسطینی به رغم اعتراضات مردمی حتی در خاک کشورهای غربی به ویژه آمریکا ادامه دارد و هیچ تصویر روشنی هم از پایان تجاوز و برقراری آتش بس نیز در منطقه دیده نمی شود.
در چنین شرایطی گسترش محور مقاومت از جنوب لبنان تا کرانه های دریای سرخ باب المندب و عدن توسط حوثی ها ورود جدی گروههای مقاومت عراقی در کمک به مبارزین فلسطینی شرایط دشوارتری برای نتانیاهو برای ماندن در قدرت و پافشاری بر تداوم جنگ رقم زده است .
اسرائیل در طول ماههای اخیر پس از شکست در عرصه میدانی جنگ ,ترور های رهبران نظامی و سیاسی محور مقاومت با پشتیبانی اطلاعاتی و امنیتی آمریکا در دستور کار خود قرار داده است .آخرین ترور حمله به ضاحیه لبنان شهادت فواد شکر از فرماندهان ارشد نظامی حزب ا.. لبنان ونیز ابوهنیه رهبر سیاسی حماس در تهران بود .
طبق محاسبات امنیتی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی پس از بازگشت نخست وزیر جنگ طلب اسرائیل از آمریکا مجوز لازم برای ترور های اخیر اخذ شده است. از دید بسیاری از ناظران سیاسی و امنیتی ، دست زدن به ترورهای چنین بی‌پروا درخاک ایران و لبنان، بلافاصله پس از بازگشت نتانیاهو از آمریکا به معنای نمایش بهره‌مندی از حمایت همه‌جانبه واشنگتن برای خروج از مخمصه غزه است؛ همچنان که وزیر دفاع دولت آمریکا نیز اعلام داشته «از اسرائیل در برابر تهدیداتی چون حمله حزب الله دفاع خواهیم کرد”
آنچه در ارتباط با سفر نتانیاهو به آمریکا اهمیت دارد، تلاش وی برای گره‌زدن سرنوشت انتخابات و دولت کنونی و آتی ایالات متحده با فرجام جنگ در غزه است.
تشدید تنش در خاورمیانه و بروز درگیری حتی به صورت مقطعی به معنای شکست فاحش سیاست خاورمیانه‌ای دموکرات‌ها خواهد بود و راه را برای ورود «دونالد ترامپ» به عنوان پشتیبان اصلی نتانیاهو به کاخ سفید هموار خواهد کرد.
هر نوع جنگ‌افروزی در منطقه در شرایط کنونی، سیاست خارجی و سرنوشت تحولات داخلی آمریکا را گروگانِ بقای نتانیاهو در قدرت خواهد نمود.
حملات اخیر به فرماندهان محور مقاومت در روزهای اخیر در مرحله نخست برای تداوم بقای نتانیاهو در قدرت و کاهش فشارهای سیاسی جناح مخالف جنگ در داخل سرزمین اشغالی به رهبری لا ئپید صورت گرفته و همچنین انحراف افکار عمومی داخل از مسئله آزادی و تبادل گروگان در نوار غزه از اهداف آشکار این ترورها بوده است .
بعد دیگر قضیه به رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا برمی گردد. پس از کناره گیری جو بایدن از رقابت انتخابات ریاست جمهوری و نامزدی کاملا هریس و بروز برخی تنش میان وی ونتایاهو دردیدار از واشنگتن درخواست هریسدرپایان دادن به جنگ و کاهش تنش ها در خاورمیانه، موجب شده است .
نتانیاهو به عنوان عنصر اثرگذار در عرصه انتخابات ریاست جمهوری آتی آمریکا مسیر جنگ برای تقویت موضع جمهوری خواهان به رهبری دونالد ترامپ در پیش بگیرد .
از نظر نتانیاهو و طرفداران وی باقی ماندن حکمرانی سیاسی حماس در نوار غزه به منزله شکست فاحش در عملیات بعد از طوفان طوفان الاقصی و تقویت محور مقاومت به رهبری ایران در منطقه است .
بنابراین نتانیاهو به علم به واکنش قطعی ایران با توجه به عملیات صادق در پاسخ به حمله به کنسولگری ایران در دمشق صورت گرفت برای گسترش سطح تنش در منطقه درگیر کردن آمریکا در یک جنگ گسترده منطقه ای در اقدامی همزمان چندین فرمانده حزب ا…. لبنان ونیز حماس از جمله ابوهنیه ترور نمود .
به این ترتیب، ترور هنیه در جایگاه رهبر سیاسی حماس از دو زاویه قابل بررسی است؛ نخست این که صهیونیست‌ها حذف وی را به عنوان ضربه‌ای کاری بر حماس جلوه خواهند داد و با تبلیغات فراوان خواهند کوشید بخشی از ناکامی‌های خود را طی ۱۰ ماه گذشته پوشش دهند و دوم اینکه موضع خود را در مذاکرات پایان درگیری‌ها تقویت کنند.
سوما اینکه از هرگونه تقویت موضع ایران در منطقه و امکان گفتگو و مذاکره رودرو ایران غرب بر سر مسائل منطقه ای و برجام جلوگیری کند . لذا به نظری می رسد نتانیاهو با ریسک بالا و شاید پذیرش هزینه اقدام دست به ترور اخیر در خاک ایران زده است .
واکنش ایران در یک شرایط دشوار پاسخی هدفمند و قاطع برای ایجاد بازدارندگی و توازن قوا در سطحی که مجدد سران این رژیم به فکر تجاوز و نقض حاکمیت ملی نباشند خواهد بود
آنچه اهمیت دارد، یکپارچگی گروه های سیاسی داخل ایران برای پاسخ به اسرائیل است. کارشناسان سیاسی معتقدند در ایران انشتقاقی بین گروه های سیاسی رقیب در جریان انتخابات ریاست جمهوری در اصل پاسخ به اسرائیل وجود ندارد. چرا که در جریان ترور اسماعیل هنیه در تهران، به تمامیت ارضی ایران خدشه وارد شده و پاسخ به این تجاوز آشکار ضروری است. از این رو، فعالان سیاسی داخل کشور، پاسخ به اسرائیل را بر مبنای منافع ملی ایران و برای تثبیت سطح بازدارندگی دفاعی ایران در خاورمیانه، ضروری می دانند.
در سناریوهای محتمل ایران در یک حمله ترکیبی با بهره گیری از توانمندیهای نظامی خود و محور مقاومت به دنبال مراکز حساس نظامی و امنیتی در سرزمین های اشغالی خواهد بود حمله محور مقاومت برای خونخواهی از اسماعیل هنیه، بر اهداف نظامی-امنیتی و با چشم انداز وارد کردن تلفات بر نظامیان و کادرهای امنیتی اسرائیلی متمرکز شود. چشم اندازی که گستره ای از اماکن نظامی و امنیتی را در بر خواهد گرفت.
هدف اصلی احیای توازن قدرت و بازدارندگی در منطقه است در حالی که همزمان با پاسخ نظامی ایران بر اساس ماده 51 منشور سازمان ملل متحد در دفاع از سرزمینی تلاش های مسنجمی در سازمان های بین المللی و منطقه ای برای قطع تجاوز در نوار غزه و برقراری آتش بس بکار خواهد بست استفاده از ظرفیت های سازمان های منطقه ای مثل سازمان کنفرانس اسلامی می تواند در دستور کار قرار گیرد .
بی تردید با شهادت ابوهنیه رهبر سیاسی حماس در تهران معادلات منطقه ای با پیچیدگی ها و دشواریهای بیشتری روبرو خواهد خواهد شد: نخست اینکه تلاش های منطقه ای وبین المللی برای ایجاد آتش بس و برقراری صلح در نوار غزه را ناکام خواهد گذاشت . بطوریکه در واکنش به ترور ابوهنیهقطر به عنوان یکی از میانجی گران اصلی صلح میان حماس و اسرائیل امکان گفتگو وحل مخاصمه از طریق مصالحه پس از شهادت ابوهنیه بعید دانست .
در این میان آمریکا و شخص جو بایدن با شتاب زدگی بیشتر ضمن حمایت از اسرائیل در قبال حملات محور مقاومت بر کنش گری بیشتر مصر در مذاکرات آتش بس و تبادل اسرا تاکید نموده است . با این وجود افکار عمومی مصر نیز بشدت بر علیه اقدامات جنگی رژیم صهیونیستی و تداوم قتل و کشتار مردم نوار غزه تهییج شده است . مصری که اخوان المسلمین به رغم از دست دادن قدرت سیاسی پس از ژانویه 2013 هنوز در لایه های اجتماعی و دانشگاههای نفوذ دارد بنابراین دستگاه حاکمیتی سرزمین فراعنه با خوف و رجاء به مسائل منطقه از جمله جنگ نوار غزه می نگرد .
اما در مورد شکل آرایش نیروها ی منطقه ای پس از ترور ابوهنیه باید اضافه کرد:
گرچه بیشتر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برای همراهی با افکار عمومی در ضدیت با تداوم جنگ موجود در منطقه در سیاست اعلانی مخالفت خود را با اقدامات اسرائیل اعلام می کنند.با این وجود, در عرصه عملی متحدان نزدیک آمریکا نظیر امارات متحده و عربستان حتی اردن به رغم جنایت های آشکار اسرائیل در منطقه و جنگ طلبی حاکمان سیاسی به دلیل تنگ های استراتژیک و همکاریهای نظامی و مالی با غرب همچنان سیاست مماشات و نزدیکی در صورت بروز جنگ منطقه ای همکاری با این رژیم بکار خواهند بست .
