طهمورث غلامی
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
بیان رخداد
روابط و اتحاد آمریکا و اسرائیل یکی از پایدارترین و تاثیرگذارترین روابط ها می باشد که نتایج و تاثیرات آن برای منطقه خاورمیانه بسیار با اهمیت می باشد. اسرائیل همواره به عنوان یک متحد که می بایست آمریکا از آن حمایت کند در کانون استراتژی های امنیت ملی روسای جمهور آمریکا بوده است. اما سیاست های آمریکا مبنی بر ضرورت صلح در خاورمیانه سبب شد بتدریج اختلافاتی بین آمریکا و اسرائیل شکل بگیرد. این اختلافات زمان جرج بوش و تاکید او بر اجرای نقشه صلح را افزایش رفت و در زمان باراک اوباما به اوج خود رسیده است به گونه ای که سناتور جان مکین روابط فعلی آمریکا و اسرائیل را در پایین ترین سطح ممکن می داند. زمانی که باراک اوباما به ریاست جمهوری رسید خوان تسریع در روند صلح خاورمیانه بود و حتی نماینده ویژه تعین کرد.
اما سیاست اوباما با چالش نخست وزیری نتانیاهو رئیس حزب راستگرای لیکود مواجه شد که به شدت از سیاست صلح ناراضی بود و مخالف بازگشت به مرزهای قبل از 1967 بود. اوباما اولین رئیس جمهور آمریکا بود که تا دو سال بعد از انتخاب به عنوان رئیس جمهور به اسرائیل نشد و دیدار با نتانیاهو در حاشیه نشست محمع عمومی سازمان ملل در سال 2012 را رد کرد. در مقابل نتانیاهو به صراحت در انتخابات ریاست جمهوری امریکا در سال 2012 از میت رامنی رقیب جمهوری خواه اوباما حمایت کرد. به دنبال این روابط آمریکا و اسرائیل تیره شد. سیاست های اوباما سبب شد که نتانیاهو حزب جمهوری خواه را متحد بهتری برای خود بداند و تلاش کند از طریق این حزب سیاست های اوباما را به شکست بکشاند. در آخرین اقدام، اوباما که مخالف وضع هرگونه تحریم جدید علیه ایران است و کنگره این کشور را اکثریت آن در اختیار جمهوری خواهان است تهدید به وتو کردن طرح های تحریم کرد است، رئیس جمهوری خواه مجلس نمایندگان آمریکا از نتانیاهو دعوت کرده است که برای سخنرانی در کنگره به آمریکا سفر کند. سوالی که اینجا مطرح می شود این است که سیاست های اسرائیل و نتانیاهو چه تاثیری در نگاه حزب جمهوری خواه و دموکرات نسبت به اسرائیل گذاشته است و این وضعیت خود دارای چه پیامدی برای مذاکرات هسته ایران می باشد.
کلیدواژگان: اسرائیل، آمریکا، مذاکرات هسته ای ایران، انتخابات اسرائیل
تحلیل رخداد
تنش در روابط آمریکا و اسرائیل دارای پیامدهای جدی برای آمریکا، جامعه اسرائیل و مسئله هسته ایران می باشد که در ادامه تلاش می شود که به آن پرداخته شود.
آمریکا: اشاره شد که اسرائیل همواره دغدغه هر دو حزب جمهوری خواه و دموکرات آمریکا بوده است. اما ناامیدی نتانیاهو از اوباما و نزدیک شدن آن به حزب جمهوری خواه سبب شده است که مسئله اسرائیل در آمریکا به سمت تک حزبی شدن حرکت کند. به این معنی که تا پیش از 2012 اسرائیل دغدغه هر دو حزب آمریکا بود و لابی اسرائیل نیز به صورت رسمی و صریح از یک حزب حمایت نمی کرد. اما بعد از 2012 و در اثر سیاست های نتانیاهو در نزدیک شدن به جمهوری خواهان، موضوع اسرائیل به این سمت حرکت کند که صرفا دغدغه جمهوری خواهان باشد. این به خاطر آن است که نخست وزیر اسرائیل در سال 2012 به صورت رسمی و صریح از میت رامنی کاندیدای جمهوری خواهان حمایت کرد و به دنبال شکست حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری بود. هم اکنون نیز به زعم دموکرات ها، نتانیاهو به دنبال به شکست کشاندن موفقیت های حزب دموکرات در سیاست خارجی است. برای دموکرات ها روشن شده است که نتانیاهو موفقیت حزب دموکرات را نمی خواهد و حزب جمهوری خواه را به حزب دموکرات ترجیح می دهد.
هرچنددموکراتهانیزبرخیوابستگیهابهلابییهوددارندامابایدایننکتهرامدنظرداشتهباشیمکهآنهادارایتعلقاتوتعهداتحزبینیزهست. به این خاطر دعوت جمهوری خواهان از نتانیاهو برای سخنرانی در کنگره آمریکا سبب انسجام و یکدست شدن دموکرات ها برای مقابله با جمهوری خواهان شد. در واقع اگر اوباما اعلام کرد که با نتانیاهو دیدار نخواهد کرد، نمایندگان دموکرات نیز اعلام کردند از سیاست تحریم حمایت نمی کنند. سناتورهای جمهوری خواه و برخی از دموکرات ها که در ابتدا خواهان تشدید تحریم ها، همزمان با مذاکرات، علیه ایران بودند، به دنبال سخنرانی اوباما در کنگره موضع خود را تعدیل کردند و تحریم های جدید را به تاخیر انداختند. دعوت از نتانیاهو سبب شد که جمهوری خواهان حمایت دموکرات ها را از دست بدهند. آنها عدم هماهنگی سفر نتانیاهو با کاخ سفید که تحت کنترل دموکرات ها است، را اهانتی آشکار به رئیس جمهور دموکرات خود می دانند.
به این خاطر این گونه به نظر می رسد که حزب دموکرات آمریکا خواهان شکست نتانیاهو در انتخابات پارلمانی اسرائیل در 26 اسفند ماه 1393 است. زیرا اگر نتانیاهو شکست بخورد از یک سو فشار بر کنگره برای تحریم ایران کاسته می شود و از سوی دیگر فضا برای حزب دموکرات باز می شود که در دو سال پایانی سیاست صلح فلسطین و اسرائیل که از 2008 متوقف شده است را پیگیری بکند و در کنار حل احتمالی پرونده هسته ای ایران به موفقیت های در صلح خاورمیانه نیز دست بیابد و از این موفقیت ها در رقابت های انتخاباتی 2016 استفاده کند.
اسرائیل: افکار عمومی اسرائیل معتقد به کاهش حمایت های حزب دموکرات از اسرائیل هستند اما دلیل اصلی این امر را به خاطر سیاست های حزبی در داخل اسرائیل می دانند. البته بخشی از جامعه اسرائیل نیز اقدام نتانیاهو برای مقابله با سیاست های اوباما را تحسین می کنند. در این میان سیاست نتانیاهو برای سفر به آمریکا و سخنرانی در کنگره علیه مذاکرات هسته ای، آن هم دو هفته پیش از انتخابات پارلمانی اسرائیل، می تواند نتایج انتخابات این کشور را که در 26 اسفند برگزار می شود، تحت تاثیر خو قرار دهد. البته باید به این نکته اشاره کرد که این یکی از عوامل تاثیرگذار بر انتخابات اسرائیل است و الزاما عامل تعیین کننده نیست.
اگر نتانیاهو به آمریکا برای سخنرانی در کنگره سفر کند، انسجام دموکرات ها در مقابل جمهوری خواهان بیشتر خواهد شد و لذا خواست نتانیاهو برای تحت تاثیر قرار دادن و یا حتی شکست مذاکرات هسته ای ایران می تواند عملی نشود. به این خاطر برخی از حامیان آمریکایی اسرائیل به نتانیاهو پیشنهاد کرده اند که سفر خود به آمریکا را لغو کند. از طرفی، رقبای داخلی اقدام نتانیاهو برای سفر به آمریکا را به عنوان اقدامی انتخاباتی نقد کرده اند. همچنین اگر سفر نتانیاهو به آمریکا لغو گردد، رقبای داخلی نتانیاهو آن را نشانه تیرگی روابط آمریکا و اسرائیل ارزیابی خواهند کرد و به این خاطر انتقادات آنها از نتانیاهو بیشتر خواهد شد. اگر نتانیاهو به آمریکا سفر کند و اوباما با او دیدار نکند و یا نمایندگان دموکرات واکنش منفی پیش بینی نشده ای در قبال نتانیاهو داشته باشند خود سبب خواهد شد که مواضع رقبای نتانیاهو در داخل اسرائیل تقویت گردد.
ایران: اینکه اسرائیل تبدیل به دغدغه یکی از احزاب آمریکا تبدیل شود بدین معنی است که اتحاد آمریکا و اسرائیل در معرض چالش است. به عبارت دیگر تنش در روابط آمریکا و اسرائیل با محوریت حزب دموکرات به معنی یک نوع ضعیف شدن وزن استراتژیک اسرائیل می تواند باشد. لابی یهود با تمام توان در سال 2012 از میت رامنی حمایت کرد اما موفق نشد. این بدان معنی است که کم اهمیت شدن جایگاه اسرائیل برای آمریکا دارای یک ریشه داخلی در خود آمریکا نیز می باشد. چنینن تغییر می توان برای کشورهای مهم منطقه خاورمیانه مثبت باشد.
از طرفی، در صورتی که نتانیاهو موفق شود دوباره در قدرت بماند این مزیت را برای ایران دارد که که اختلافات حزب جمهوری خواه و دموکرات کامل حل نشود و از این اختلاف فرصتی برای ایران فراهم گردد. تداوم نخست وزیری نتانیاهو بدین معنی است که اگر کاخ سفید همچنان مخالف تحریم ایران باشد، لابی یهود و شخص نتانیاهو از طریق حزب جمهوری خواه در تحریم ایران و به شکست کشاندن مذاکرات هسته ای ناکام است.
از طرفی اگر نتانیاهو در انتخابات شکست بخورد فرصت عمل بیشتری برای اوباما و حزب دموکرات فراهم می شود. هرچند باید به این نکته توجه داشت که اگر جریان چپ یا میانه در اسرائیل به قدرت برسد، فرایند صلح زنده می شود و ایران و متحدین منطقه ای آن برای همراهی با فرایند صلح بیشتر تحت فشار قرار خواهند گرفت.
