مژگان خالقی
کارشناس روابط بین الملل
مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC
تاریخچه
روابط ایران و اردن تاریخچه‌ای پیچیده و طولانی دارد که به دوران‌های مختلف تاریخی برمی‌گردد. این روابط از زمان حکومت عثمانی آغاز شده و در طول تاریخ تحت تأثیر عوامل سیاسی و اجتماعی متعددی قرار گرفته است. در دوران محمدرضا شاه، روابط دو کشور نزدیک‌تر بود و اردن به عنوان یکی از حامیان ایران در منطقه شناخته می‌شد. با وقوع انقلاب اسلامی در ایران و تغییرات سیاسی در منطقه، این روابط دچار تنش و ناپایداری شد .
در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی برای بهبود روابط میان دو کشور صورت گرفته است. به عنوان مثال، نماینده پارلمان اردن در سال 2023 تأکید کرد که برقراری روابط با ایران یک وظیفه ملی است و این نشان‌دهنده تمایل اردن به تقویت روابط با تهران است. همچنین، وزیر خارجه اردن در سال 2024 اعلام کرد که این کشور به دنبال تقویت روابط با ایران و همکاری برای ایجاد ثبات و امنیت در منطقه است .
با این حال، پس از انقلاب اسلامی ایران در سال 1979، روابط به شدت متشنج شد. اردن به دلیل نگرانی از نفوذ ایران در منطقه و حمایت ایران از گروه‌های مخالف در فلسطین و لبنان، به انتقاد از سیاست‌های ایران پرداخت این تنش‌ها در سال‌های اخیر نیز ادامه داشته و به ویژه در زمینه‌های امنیتی و نظامی، دو کشور در مواضع متفاوتی قرار دارند
فرصت های گسترش روابط ایران و اردن
روابط ایران و اردن همچنان تحت تأثیر بحران‌های منطقه‌ای و تغییرات توازن قدرت قرار دارد. در سال‌های اخیر، ایران به عنوان یک بازیگر کلیدی در منطقه شناخته شده و این موضوع باعث نگرانی‌هایی در اردن شده است .
روابط ایران و اردن در سال‌های اخیر تحت تأثیر تحولات سیاسی و نظامی در منطقه قرار گرفته است. یکی از نکات کلیدی در این روابط، نگرانی اردن از نفوذ ایران در کشورهای همسایه و تأثیر آن بر امنیت ملی این کشور است. اردن به عنوان یکی از کشورهای مهم در خاورمیانه، همواره به دنبال حفظ ثبات و امنیت در مرزهای خود بوده و این موضوع باعث شده تا روابطش با ایران تحت فشار قرار گیرد .
در عین حال، ایران نیز به دنبال تقویت روابط خود با کشورهای عربی است و تلاش می‌کند تا از طریق دیپلماسی و همکاری‌های اقتصادی، روابط خود را در منطقه گسترش دهد. این موضوع می‌تواند به ایجاد فرصت‌هایی برای گفت‌وگو و همکاری ، به ویژه در زمینه‌های اقتصادی و تجاری بین دو کشور منجر شود
با توجه به تحولات اخیر، از جمله نشست‌های دیپلماتیک و تلاش‌های مشترک برای حل بحران‌های منطقه‌ای، به نظر می‌رسد که هر دو کشور به دنبال یافتن راه‌هایی برای کاهش تنش‌ها و تقویت روابط خود هستند. این موضوع می‌تواند به نفع هر دو طرف باشد و به ایجاد ثبات در منطقه کمک کند .
روابط ایران و اردن در سال‌های اخیر تحت تأثیر تحولات سیاسی و امنیتی در خاورمیانه قرار گرفته است. اردن به عنوان یک کشور کوچک اما استراتژیک، نقش مهمی در معادلات منطقه‌ای ایفا می‌کند. این کشور همواره سیاست خارجی هواداری از غرب را اتخاذ کرده و به عنوان یک میانجی در مناقشات منطقه‌ای عمل کرده است .
در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی برای بهبود روابط صورت گرفته است. نمایندگان اردن بارها بر اهمیت روابط با ایران تأکید کرده و آن را یک وظیفه ملی دانسته‌اند . همچنین، برخی مقامات اردنی به عادی‌سازی روابط با ایران اشاره کرده‌اند و بر این باورند که همکاری‌های اقتصادی و سیاسی می‌تواند به نفع هر دو کشور باشد .[1]
روابط ایران و اردن در حال حاضر تحت تأثیر چالش‌های متعددی قرار دارد. یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، نیاز به همکاری در زمینه مسائل امنیتی و سیاسی منطقه‌ای است. هر دو کشور با چالش‌های مشترکی مانند تروریسم مواجه هستند که نیاز به یک رویکرد مشترک برای مقابله با آن‌ها را ضروری می‌سازد .
ایران و اردن در زمینه‌های با یکدیگر در تضاد هستند. اردن در مناقشه ایران و اسرائیل به نوعی گرفتار شده و به نظر می‌رسد که ایران به عمد سعی دارد اردن را در این درگیری‌ها درگیر کند .برخی تحلیلگران بر این باورند که اردن در حال تلاش برای حفظ تعادل میان روابط خود با ایران و اسرائیل است .
اردن پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به مرکزی برای گفتگوهای منطقه‌ای دارد. این کشور می‌تواند به عنوان یک پل ارتباطی بین ایران و دیگر کشورهای عربی عمل کند و به کاهش تنش‌ها کمک کند [همچنین، اردن به دلیل موقعیت جغرافیایی و روابط تاریخی‌اش با کشورهای غربی، می‌تواند در مذاکرات بین‌المللی نقش مؤثری ایفا کند .
در مجموع، روابط ایران و اردن به رغم چالش‌ها و تنش‌ها، همچنان در حال تحول است و هر دو کشور به دنبال راه‌هایی برای بهبود و تقویت این روابط هستند . به طور کلی، روابط ایران و اردن تحت تأثیر تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی قرار دارد و به نظر می‌رسد که در آینده نیز این روابط با چالش‌ها و فرصت‌های جدیدی مواجه خواهد شد.
در نهایت، روابط ایران و اردن پیچیده و تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. اردن به عنوان یک کشور کلیدی در خاورمیانه، می‌تواند در آینده نقش مهمی در شکل‌گیری سیاست‌های منطقه‌ای ، به ویژه در زمینه کاهش تنش‌ها و ایجاد ثبات در منطقه ایفا کند .
ایران قبلاً اعلام کرده است که آماده است سطح روابط خود را با اردن ارتقا دهد. این اقدام به دنبال تلاش‌های دیپلماتیک برای گشایش صفحه جدیدی در روابط دو کشور صورت می‌گیرد. همکاری در زمینه چالش‌های مشترک می‌تواند به تقویت روابط و ایجاد ثبات در منطقه کمک کند
با وجود چالش‌های موجود، اردن به دنبال ایجاد همگرایی با قدرت‌های منطقه‌ای است. این همگرایی می‌تواند به تقویت روابط با ایران و دیگر کشورها منجر شود، به شرطی که تحولات جهانی و منطقه‌ای به نفع این کشورها پیش برود .
در نهایت، روابط ایران و اردن به شدت تحت تأثیر تحولات جهانی و منطقه‌ای قرار دارد و هر گونه تغییر در این تحولات می‌تواند بر آینده این روابط تأثیرگذار باشد.
علاوه بر این، روابط ایران و اردن تحت تأثیر تحولات سیاسی در خاورمیانه نیز قرار دارد. به عنوان مثال، تحولات در سوریه و عراق می‌تواند بر روابط دو کشور تأثیر بگذارد. اردن به عنوان یک کشور کلیدی در منطقه، نقش مهمی در ایجاد ثبات و امنیت ایفا می‌کند و این موضوع می‌تواند به نفع ایران نیز باشد
ولیعهد اردن، حسین بن عبدالله الثانی، قبلاً تأکید کرده است که گفت‌وگوها با ایران در حال جریان است و این نشان‌دهنده تمایل اردن به حفظ روابط راهبردی با ایران و دیگر کشورهای منطقه است . این گفتگوها می‌تواند به کاهش تنش‌ها و بهبود روابط کمک کند.[2]
روابط ایران و اردن تحت تأثیر تحولات منطقه‌ای و جهانی قرار دارد. وضعیت به دلیل تغییرات توازن قدرت و پروژه‌های کشورهای بزرگ در منطقه پیچیده‌تر شده است . بحران‌های موجود در سوریه و عراق نیز بر سیاست‌های اردن نسبت به ایران تأثیرگذار بوده است. اردن به عنوان یک کشور همسایه، به دنبال حفظ ثبات داخلی و امنیت مرزهای خود است و این امر باعث می‌شود که روابطش با ایران تحت تأثیر تحولات این کشورها قرار گیرد
آینده روابط ایران و اردن به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله تحولات سیاسی داخلی هر دو کشور، وضعیت امنیتی در منطقه و همچنین واکنش‌های بین‌المللی به این روابط. به نظر می‌رسد که اگر هر دو کشور بتوانند بر روی نقاط مشترک تمرکز کنند، می‌توانند به سمت یک همکاری سازنده حرکت کنند
[1] https://fa.alalam.ir/news/6581808/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%8C-%D9%88%D8%B8%DB%8C%D9%81%D9%87-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA
[2] http://irdiplomacy.ir/fa/news/2026312/%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86-%DA%AF%D9%81%D8%AA-%D9%88%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF
