مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
ایران در منطقه آمریکای جنوبی در کلیه کشورها به استثنای پرو و پاراگوئه سفارت دارد و با برخی از کشورها همچون برزیل از 100 سال پیش و با آرژانتین نیز بیش از 50 سال گذشته رابطه دارد. در این میان با توجه به سفر دوره ای دکتر ظریف به منطقه گفتگویی با حجت‌الله سلطانی، سفیر پیشین ایران در ونزوئلا داشته ایم:
واژگان کلیدی: فرصت های ایران در آمریکای لاتین، ضعف های سیاست خارجی ایران با آمریکای لاتین ، روابط خارجی ایران با آمریکای لاتین، آمریکای لاتین
مرکز بین المللی مطالعات صلح: جایگاه کنونی آمریکای لاتین در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران چگونه است؟
آمریکای لاتین از نظر سیاسی و اقتصادی برای جمهوری اسلامی ایران مهم است. از نظر سیاسی به این دلیل که بخش عظیمی از مردم تفکرات میهن پرستی، انقلابی و ملی گرایی دارند، به تبع در دولت ها مبارزه برای توزیع عادلانه ثروت ، و مبارزه با نابرابری ها بی عدالتی های موجود در عرصه بین الملل ناشی از امپریالیسم و استکبار در بین مردم وجود دارد. همین گرایش ها و تفکرها منجر به روی کار آمدن دولت های انقلابی طرف دو دهه گذشته در آمریکای لاتین شده است .
خروجی این تغییر و تحولات منجر شده است که بخش اعظمی از آمریکای لاتین در بسیاری از حوزه ها با جمهوری اسلامی ایران اشتراک سیاسی داشته باشند. بحث عدم رضایت از حق وتو در شورای امنیت ، بحث تاکید بر برابری آرا در سازمان ها و مجامع بین المللی ، محکومیت اعمال فشارهای سیاسی و اقتصادی از طرف آمریکا برای جذب رای کشورها مسائلی است که در حوزه سیاسی، ایران و آمریکای لاتین را به هم نزدیک کرده است.
در بخش اقتصادی، آمریکای لاتین صادر کننده مواد اولیه و تولید کننده بخش عمده ای از مواد غذایی دنیاست و ایران هم به دلیل مشکلات محیطی و جوی لاجرم یک سری از اقلام اساسی و مورد نیاز خود شامل ذرت، سویا، گوشت و … را از آمریکای لاتین وارد می کند که جمعا چیزی در حدود چهار تا پنج میلیارد دلار در سال می شود. لذا بحث امنیت غذایی کشور ما تا حدودی در بخش اقتصادی با آمریکای لاتین گره خورده است. از طرف دیگر آمریکای لاتین وارد کننده کالاهای مصرفی، کالاهای واسطه ای، ماشین آلات، تکنولوژی و صنعت است و جمهوری اسلامی ایران در این حوزه ها توانمندی های خوبی دارد و توانسته است بخشی از این توانمندی را ظرف سال های گذشته به صورت بالفعل درآورد و در این کشورها حضور اقتصادی داشته باشد. لذا به عنوان جمع بندی می توان گفت که در بخش اقتصادی، نیازمندی و توانمندی های هر کدام از طرفین مکمل نیازمندی و توانمندی طرف مقابل است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به تحولات چند سال گذشته در آمریکای لاتین فرصت های کنونی سیاست خارجی ایران در کشورهای آمریکای لاتین در چه حوزه هایی است؟
به اعتقاد من در همه حوزه ها و زمینه کار وجود دارد. خوشبختانه روابط ایران و آمریکای لاتین همواره متوازن و خوب و مطلوب بوده است، در واقع روابط مطلوب و مناسبی بستر مناسبی برای فعالیت بوده است. اگر در حوزه هایی طرفین نتوانستند وضعیت بالقوه را به وضعیت بالفعل تبدیل کنند، ناشی از ایجاد محدودیت نبوده و ناشی از غفلت و عدم توجه بوده است. در حوزه اقتصادی، آمریکای لاتین می تواند بازار بسیار خوبی برای کالاها و خدمات فنی-مهندسی ما چون مصالح ساختمانی، اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی، صدور خدمات فنی و مهندسی مثل اجرای پروژه های زیربنایی، صادرات ماشین آلات و ادوات کشاورزی، نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و لوازم خانگی و الکترونیک باشد و در این حوزه ها شرکت های ما می توانند حضور داشته باشند.
در بخش فرهنگی و ارتباطات اجتماعی، حضور میلیونی عرب تبارها در آمریکای لاتین (که بخش زیادی از این ها مسلمان هستند) این موضوع بستر فرهنگی خوبی را برای ما ایجاد می کند. بحث نگاه مثبت آمریکای لاتین به ایران نیز مطرح است. ایران هم تمدن و فرهنگ ایران و هم انقلاب اسلامی ایران است و مردم آمریکای لاتین، جمهوری اسلامی ایران را به دلیل شعارهای انقلابی و اصول سیاست های خارجی مبتنی بر احترام، برابری و عدالت شایسته احترام می دانند و از این نگاه با جمهوری اسلامی ایران تعامل دارند و علاقمندند ایرانی را که علی رغم همه فشارهای اقتصادی، سیاسی و حتی نظامی توانسته رشد و ترقی داشته را بشناسند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی، قدرت های مهم آمریکای لاتین چه نگاهی به روابط با ایران دارند؟
دولت های چپ و انقلابی به دلیل این که در حوزه های سیاسی قرابت و نزدیکی بیشتری با ایران دارند، بستر مطلوب تر و فراهم تری برای توسعه روابط با ایران را ایجاد کرده اند، اما این امر مانع روابط با سایر کشورهای منطقه نیست. در واقع جمهوری اسلامی ایران، برای کار با آمریکای لاتین محدودیتی ندارد و کشورها را به دسته اول و دسته دوم تقسیم نمی کند و این کشورهای آمریکای لاتین هستند که بر اساس اولویت هایی که برای خود در سیاست های خارجی ترسیم می کنند، مقداری به ایران نزدیک تر هستند و یا خود را در دسته دوم قرار داده اند. آنچه مشاهده می شود این است که بستر توسعه روابط برای ایران فراهم است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: مهم ترین چالش های گسترش روابط ایران با آمریکای لاتین در شرایط کنونی چیست؟
در شرایط کنونی، چالش هایی واقع بینانه بیشتر به خود عوامل داخلی برمی گردد. یکی از مهم ترین چالش ها این است که آمریکای لاتین به خوبی در ایران شناخته شده نیست. ظرفیت ها و توانمندی های این منطقه را نمی شناسند. متاسفانه بخشی از لاتینی ها هم ایران توانمند و پیشرفته را نمی شناسند. بحث بعدی آن است که آمریکای لاتین متاسفانه در اولویت کار شرکت های ما قرار نداشته است. همین موضوع باعث شده است که ما تقریبا از بازار ششصد میلیونی غفلت کنیم و رقبای ما بتوانند حضور خود را در این بازار تقویت کنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه راهکارهای دیگری برای افزایش روابط ایران با کشورهای منطقه ای می تواند مدنظر باشد؟
باید ببینیم رقبای ما چه مکانیسم های موفقی را به کار برده و توانسته اند حضور خود را نهادینه کنند. برخی کشورها با اعتبار و با تمرکز کار وارد شده اند و متاسفانه این موضوع تاکنون در ایران به صورت جدی صورت نگرفته است. اگرچه حرکت ها و اقداماتی شروع و تصمیماتی گرفته می شود، اما باید دنبال شود تا به یک نتیجه اساسی و عملی برسد. در این بین ما می توانیم نمایشگاه های اختصاصی را به طور مرتب در آمریکای لاتین برگزار کنیم. پیوند هیئت های سیاسی، پارلمانی و فرهنگی با این منطقه و تبادل استاد و دانشجو، اعطای بورسیه های تحصیلی را با این منطقه بیشتر کنیم. در بحث نرم افزاری با ایجاد وب سایت ها و استفاده از شبکه های اجتماعی، ایران واقعی را هر چه بیشتر به آمریکای لاتین و متقابلا بهتر آمریکای لاتین را بشناسیم. این راهکارها می تواند به تدریج زمینه گسترش و تعمیق همکاری ها را با آمریکای لاتین فراهم کند.
