مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
اخیرا پس از سوئد نمایندگان انگلستان به شناسایی دولت فلسطین رای دادند . در این حال هر چند نظر آنها سیاست حکومت را تغییر نخواهد داد و فقط ارزش سمبلیک دارد.اما پارلمان اسپانیا هم قصد دارد به شناسایی دولت فلسطین رای بدهد. در این راستا برای بررسی بیشتر موضوع شناسایی فلسطین گفتگویی با جناب سلمان رضوی معاون آموزش و پژوهش مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی- علمی ندا داشته ایم:
واژگان کلیدی: اسرائیل ، احتمال شناسایی، غزه ، اروپا ، شناسایی فلسطین
مرکز بین المللی مطالعات صلح: علل توجه کشورهای اروپایی به شناسایی فلسطین چیست؟
در این حوزه میتوان به چند نکته توجه کرد. نخست اینکه رویکرد اعضای اتحادیه اروپا در موضوع فلسطین است یعنی اتحادیه اروپا و اعضای این اتحادیه دارای نگاه متفاوتی نسبت به موضع فلسطین دارند و به گونه ای تلاش میکنند به نگاه خود با دید متوازنی از دو سوی منازعه فلسطین و رژیم صهیونیستی حمایت کنند. در این حال امریکا به گونه یک جانبه و به گونه ای کلی و عمومی از اسرائیلی ها حمایت میکند. این در حالی است که اروپایی تلاش هایی برای موازنه سازی انجام میدهند. نکته دوم به این امر برمیگردد که شرایط کنونی ناشی از پیامدهای جنگ غره است . در واقع جنگ اخیر غزه به چند دلیل متفاوت از جنگ های پیشین بوده است . در این راستا باید توجه داشت که جنگ غره بویژه در بخش های پیامد و واکنش های فرامنطقه ای و اروپایی وضعیت متفاوتی از جنگ های پیشین داشت. در این راستا گروه های فلسطینی و حامیان آنها در اروپا از نقش بیشتری برخوردار بودند. به علاوه این جنگ برخلاف جنگ های قبلی که هشت روز یا بیست و دو روز طول کشید بیشتر ادامه داشت و خرابیهای این جنگ بیشتر بود. در نتیجه واکنش هایی جهانی و بویژه اروپایی نسبت به این امر بیشتر بود و نوعی ابراز همدردی بالا با فلسطینی ها در بین اروپاییها ایجاد شد . این امر هم به نوبه خود در تلاش در جهت شناسایی فلسطین در بین اروپایی ها موثر بود. گذشته ازاین نیز باید توجه داشت که فلسطین ها بویژه جناح سازش فعالیت های بسیاری در سطح جهان داشته است. یعنی بعد از اینکه شهرک سازی و اصل اشغال گری موجب شد تا ابومازون هم به این نتیجه رسد که از کانال مذاکرات نمیتوان به حقوق حقه خود دست یافت آنها تلاش کردند از زبان تهدید استفاده و به بردن طرح شناسایی به سازمان ملل و دولت مستقل و.. را اعلام کردند. در این راستا دولت فلسطین به دنبال اقدامات دیپلماتیک پیروز قضیه شناسایی بود. در واقع مجموعه شرایط گوناگون موجب شد که اروپایی بویژه سوئد و اکنون پارلمان انگلیس به شناسایی فلسطین توجه کنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: تحرکات کنونی چه تاثیری در موضع شناسایی فلسطین دارد؟
اصل قضیه شناسایی فلسطین به نشست شورای ملی ساف برمیگرد که دولت مستقل مستقل فلسطین در اراضی اشغالی 67 در کرانه باختری و نوار غزه را به رسیمت شناخت. از آن زمان شناسایی فلسطین شروع شد اما در دو سه سال اخیر و مهم شدن موضوع شناسایی به مجمع عمومی سازمان ملل و ارتقا جایگاه فلسطین از یک سازمان ناظر به دولت غیر عضو باعث شناسایی بیش از یک صد و سی کشور شد و این موضع به موضعی بین المللی تبدیل شد و اکنون نیز در ادامه روند شناسایی این امر امیداورم از صحنه مصوبه به اقدام عملی از سوی این کشور ها بدل گردد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: تاثیرات حقوقی رویکرد اعضای اتحادیه اروپا در مورد شناسایی چه تاثیرات حقوقی در سازمان ملل و … خواهد داشت؟
همان گونه که میدانید موضوع شناسایی کشور از راه سازمان ملل هم جنبه سیاسی و هم جنبه حقوقی دارد . بعد سیاسی این امر این است که متاسفانه در دنیای کنونی برخی از کشورها به خاطر حمایت قدرت های صنعتی و بزرگ به همچون کشور سودان جنوبی که مورد حمایت بود راحتی به استقلال میرسند. اما از سوی دیگر به خاطر دلایل سیاسی کشوری چون فلسطین بعد از هفتاد سال مبارزه همچنان در پیچ و خم یک رای شورای امنیت سازمان ملل است. در واقع بعد سیاس مهم است. اکنون نیز این متغیر سیاسی مهم است. چنانچه موضوع شناسایی در دو سال گذشته به شورا امنیت به شورا رفت اما به دلیل مخالفت امریکا و چند کشور دیگر به رای گیری در شورای امنیت هم کشیده نشد و در کمیته ای بررسی شد و اعلام شد شرایط لازم برای تشکیل کشور فلسطین وجود ندارد. در بعد حقوقی هم طبیعی است که یک کشور زمانی میتواند ایجاد گردد که چهار عنصر اصلی سرزمین، حکومت، حاکمیت و جمعیت را داشته باشد. در سالهای اخیر هم عنصر پنجمی به نام شناسایی ایجاد شده است . یعنی اگر چهار عنصر وجود داشته باشد اما کشوری شما را به رسمیت نشناسد عملا کشور از نظر حقوقی در صحنه بین اللملی وجود ندارد چنانچه آبخازیا و و اوستیای جنوبی با وجود شناسایی روسیه عملا موقعیتی نیافتند . در واقع از زاویه حقوقی سیاسی شناسایی باید مورد توجه باشد .
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در شرایط کنونی نگاه بازیگران بین الملی تا چه حدی به شناسایی کشور فلسطین منعطف تر شده است؟
واقعیت امر است که در شورا امنیت 5 عضو دائمی اگر یک عضو رایی را وتو کند مصوبه کنار میرود . یعنی تا 5 کشور متفق القول اتفاق نظر نداشته باشند شناسایی فلسطین به جایی نمیرسد. لذا من به این تحولات خوشبین نیستم . یعنی سوئد هر چند کشور مهمی است اما عضو شورای امنیت نیست و اگر هم کشورهای دیگر به این نتیجه رسند در امریکا نفوذ لابی ها مانع از نتیجه بخش بودن شناسایی میشود .
مرکز بین المللی مطالعات صلح: رویکرد کنونی اسرائیل در مورد تداوم شناسایی فلسطین چیست؟
اسرائیلی ها چیزی را به نام دولت فلسطین قبول ندارند . انها به دنبال شیر بی اشک و دم و یال هستند . یعنی تلاش میشود چیزی به نام دولت خودگردان وجود داشته باشد و از قدرت شهرداری مانندی برخودار باشد و فلسطین ها را اداره کند و اداره اجتماعی، سیاسی داخل فلسطین به گردن اسرائیلی ها نباشد در عین حال هم تامین امنیت فلسطین ها و امنیت اسرایئل را تامین کند. به عبارت دیگر هر نوع مبارزه ای را مهار و کنترل کند .در این شرایط نباید انتظار داشت اسرائیلی ها به دنبال تاسیس دولت فلسطین باشند. یعنی از دهه نود عملا مذاکره برای مذاکره انجام گرفته است و به دنبال نتیجه نبوده اند. اکنون نیز نتانیاهو اعتقادی به نتیجه و شناسایی ندارد و ابومازن هم قدرت مذاکره ندارد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: پارلمان اسپانیا قصد دارد تا بعد از رای پارلمان انگلستان مبین بر شناسایی فلسطین به شناسایی دولت فلسطین رای بدهد. گفته می شود این رای به صورت رسمی اعلام می شود. موضع شناسایی فلسطین به کجا خواهد انجامید؟
با این حال باید توجه داشت که جدا از رویکرد سوئد و انگلیس ما شاهد حرکت چندان جدی و دسته جمعی اروپا در مورد شناسایی نبوده ایم. در واقع اکنون نیز هر چند پارلمان انگلیس رای بر شناسایی داده است اما این امر الزام آور نیست . در این حال سود هم تحت فشار لابی ها تا حدی عقب نشینی هایی داشته لذا نباید توقع داشت که فضا و جویی به نفع فلسطین و متفاوت از گذشته ایجاد شده است و قرار است نوعی اقدامات بین الملی و نوعی جریان سازی هایی به نفع فلسطین انجام گیرد. در این بین شناسایی فلسطین اگر هم به جایی رسد از ارزش چندانی برخوردار نیست. چرا که باید در صحنه دید به چه سمتی خواهد رفت. در واقع اسرائیل اعتقادی به این امر ندارد و تلاش میکند که کرانه باختری و غزه از هم جدا باشد و درگیریهای وجود داشته باشد. وقتی چنین ایده ای وجود داشته باشد به دنبال کشور فلسطین و شناسایی نیستند. در واقع اگر تعداد شناسایی کنندگان هم بیشتر گردد هر چند فشار سیاسی بر اسرائیل وارد می گردد اما عملا نمی توان کاری کرد.
