مركز بين المللي مطالعات صلح-IPSC
سلمان بن عبدالعزيز وليعهد عربستان، در 13 مارس به پکن وارد شد و تا 16 مارس در این کشور ماند. وي ماه گذشته از پاکستان، ژاپن، هند و مالديو نيز ديدن کرده بود. عربستان سعودي،اكنون بيش از دو سوم نفتش را در بازار به شرق و جنوب آسيا مي‌فروشد. سعودي امروز بزرگترين شريک تجاري چين در خاورميانه است. رئیس‌جمهور چین نيز در دیدار با ولیعهد عربستان در پکن بر لزوم توسعه روابط میان 2 کشور تاکید کرد.در همين راستا گفتگويي با سيد امير موسوي كارشناس عربستان داشته ايم:
واژگان كليدي: عربستان و چين، راهبرد نگاه به شرق عربستان، روابط چين و عربستان، رويكرد چين به عربستان، رويكرد عربستان به شرق
مركز بين المللي مطالعات صلح: سلمان بن عبدالعزیز به شی جین پینگ گفته است از پکن انتظار دارد که نقش سازنده ای در حل مساله فلسطین، حل بحران سوریه و خاورمیانه عاری از سلاحهای هسته ای بازی کند.وی همچنین تاکید کرده که ریاض آماده توسعه همکاری با چین برای برقراری صلح و ثبات در منطقه است.به نگاه شما اهداف اصلي رياض از توجه بيشتر به چين چيست؟
اين امر را مي توان از چند منظر نگريست. در واقع اضطرابي در روابط عربستان بر سر ايران، سوريه، مصر و بحرين با امريكا رخ داده است. يعني آنها در چند پرونده با امريكا دچار اختلاف بوده اند. امريكايي ها خيلي تمايل ندارند كه تحول در مصر به اين شكل انجام مي شد. در بحرين هم نگاه امريكا با عربستان متفاوت است و امريكا را در محضوريت قرار داده است. در مورد ايران هم اختلاف وجود داد. آنها هر چند سي و پنج سال به امريكا اسرائيل خدمت كردند و حتي براي نابودي جمهوري اسلامي ايران تلاش كردند و همه اينها نوعي حركت به سوي اهداف امريكا در منطقه بود، اما با برداشتن تحريم ها به شكل نيمه تمام اختلاف بين عربستان و امريكا وجود داشته است. در مورد بحرين نيز گاهي نظرات و ديدگاهي از سوي امريكايي ها صادر ميشود كه عربستان را ناخرسند ميكند. همچنين در مورد يمن نيز امريكا تلاش زيادي براي حمايت از گروه هاي مورد حمايت عربستان انجام نداده است. در عراق و سوريه نيز اين اختلاف وجود دارد. عربستان به اين امر نگاهي ميكند كه امريكا به سوريه سوره حمله نكرد و به پشتيباني از مالكي پرداخت. اين همه برخلاف رويكردهاي عربستان است. لذا بايد گفت چرخش عربستان به سوي چين از يك سو مي تواند تلاش كند براي يافتن جايگزيني به جاي رابطه با غرب است و حركت در اين مسير كه همه تخم مرغ هاي خود را در سبد غرب نگذارد است. يا اينكه تلاش كند تا نوعي اعتدال در زمينه سياست خارجي خود برقرار كند. در واقع با توجه به بركناري بندر بن سلطان و محدود شدن سعود الفيصل اكنون محمد بن نايف به قدرت رسيده و قدرتش رو به فروني است. يعني ملك عبداله و رئيس گارد پادشاهي تلاش ميكنند نوعي اعتدال در سياست خارجي خود داشته باشند و سياست جديدي را اعمال كنند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: شی جین پینگ عربستان را برادر و شریک و دوست چین دانست و گفت: روابط راهبردی میان چین و عربستان حتما تقویت خواهد شد. چین در سال ۲۰۱۳ میلادی بزرگترین شریک اقتصادی عربستان به شمار می رفت. در اين بين اهميت عربستان از نگاه چين چيست؟
نخست موضوع انرژي، نفت و پتروشيمي مهم است. در واقع عربستان بزرگترين صادر كننده جهان از نظر نفت و پتروسيمي است. دوم اينكه اگر بازار عربستان بر روي چين باز گردد، امكانات و توانايي هاي در خدمت چين قرار ميگيرد. جدا از اين عربستان با توجه به تسلط در شوراي همكاري خليج فارس و.. مي تواند براي چين منافعي اقتصادي را به دنبال داشته باشد. در كنار اين نيز چين به وضعيت جغرافيايي عربستان به عنوان جايگاهي استراتژيك مي نگرد.
از نگاه چين عربستان بيشتر داراي منافع اقتصادي است تا منافع استراتژيك و سياسي. چرا كه عربستان جزو هم پيمانان استراتژيكي امريكا است و حتي شركتهايي چون آرامكو بدون اجازه امريكا نمي توانند به كشوري يا شركتي فروش داشته باشد. چيني ها با نگاهي با اين وضعيت به روابط با عربستان نگاه مي كنند. جدا از اين چينها به عربستان به عنوان يك سرمايه گذاري مشترك هم نگاه ميكنند. چرا كه عربستان داراي پول هاي ميليارد دلاري سرگردان است و مي تواند در خدمت چين قرار گيرد. به علاوه در مورد مبارزه با تررويسم هم چيني ها مي توانند با عربستان وارد نوعي مشاركت شوند.چيني ها در اين مورد مشكلاتي دارند و مي توانند همكاري هايي با عربستان داشته باشد. از سوي ديگر هم عربستان تلاش ميكند تا از پشتيباني و دامنه همكاري چين با ايران بكاهند، ولي اين امر دست نيافتي است و بعيد به نظر ميرسد. چرا كه با روسيه همكاري هاي استراتژيك دارد و تحت فشار عربستان نمي تواند مشاركت و همكاريهاي با ايران كاهش يابد. در واقع عربستان اكنون به بستر سازي و زمينه سازي براي روابط با آينده چين هم نگاه ميكنند.
آيا اين امر ميتواند رابطه اي به رويكرد دو كشور در سوريه داشته باشد؟
در مورد سوريه هم با توجه به شكست عربستان در سوريه و پيشروي هاي دولت سوريه در مناطق مختلف عملا چين نمي خواهد با توجه به نگاه عربستان دست از نوع نگاه خود به سوريه دست كشد. بعد از بركناري بندر و پيروزي هاي ايران بعيد است چين در شرايط كنوني به عربستان در سوريه كمك كند. جدا از اين نيز بايد توجه داشت كه عربستان مي تواند از راه روابط با چين روابط خود با ايران و روسيه را بهبود بخشد. با توجه به اينكه روابط عربستان و روسيه بعد از انفجارهاي تروريستي در روسيه و همچنين تهديد هاي مسكو بر ضد عربستان افت كرد و شايد رياض اميد داشته باشد كه با ميانجي گري چين روابطش را با روسيه بهبود بخشد. همچنين روسيه بر ضد عربستان مي تواند تلاش هايي را صورت ندهد.در اين راه بعد از بركناري بندر و دستورهاي در مورد تروريست بودن گروه هاي خارجي شايد روسيه راضي شود و با ميانجي چين روابط بهبود يابد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: از آنجايي که سلامتي پادشاه عربستان کم است، با در نظر گرفتن ثبات فرآيند جانشيني در عربستان آيا اهداف داخلي در عربستان نيز در انجام اين سفر مهم است؟
اين امر بعيد است چرا كه در حوزه داخلي و نزاع هاي داخلي درون حكومتي اين امر بيشتر به نفوذ و حضور امريكا، فرانسه ، انگيس و بيشتر امريكا بسته است. لذا سفر محمد بن نايف به امريكا و آماده كردن ترتيبات جديد در عربستان فراتر از نفش چين است.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
