فرزاد رمضانی بونش
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
ماه سپتامبر ماهی است که تشکیلات خودگردان فلسطین در سازمان ملل خواستار به رسمیت شناخته شدن کشور فلسطین و عضویت در سازمان ملل پس از گذشت 62 سال از تاسیس دولت یهود در سرزمین فلسطین میشود . در این راستا و تاکنون بیش از 120 کشور دنیا تشکیل کشور مستقل فلسطین در مرزهای 1967 را به رسمیت شناخته اند. در این بین برای بررسی اهداف پیگیری شناسایی دولت مستقل ،موانع و مشکلات و همچنین آینده این رویکرد به گفتگویی با دکتر صباح زنگنه کارشناس خاورمیانه پرداختیم.وی دارای سوابق علمی، فعالیت‌های پژوهشی و صاحب تحلیل‌های مختلف در حوزه ی بین‌الملل و خاورمیانه است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:در یک سال اخیر موجی از حمایت های بین المللی در سطح جهان برای شناسایی دولت مستقل فلسطینی آغاز شده است و تاکنون بیش از 120 کشور دنیا تشکیل کشور مستقل فلسطین در مرزهای 1967 را به رسمیت شناخته اند. در واقع به نظر شما چه عواملی باعث توجه به رویکرد شناسایی فلسطین در سازمان ملل شده است ؟
در واقع اگر به مصوبات گذشته سازمان ملل رجوع کنیم تشکیل دو دولت فلسطین و اسرائیل جزو نخستین مصوبات و قطعنامه های سازمان ملل بویژه قطعنامه های شورای امنیت بوده است؛ اما این اقدام تا کنون از طرف کشور ها در مورد فلسطین به رسمیت شناخته نشده است . از طرف دیگر هم رژیم صهیونیستی با حمایت امریکا و کشور های غربی جایگاه خود را در سارمان ملل پیدا کرده است. بنابراین اگر اکنون نیز کشور های جهان دولت فلسطین را به رسمیت شناسند ، در واقع تاکیدی و اقدامی عملی در اجرای قطعنامه های سازمان ملل محسوب میشود.گذشته از این باید گفت که علت اینکه این اقدام در دهه های گذشته صورت نگرفت و اکنون در حال طرح است به این خاطر است که تل آویو امتیاز های پی در پی از فلسطینی ها گرفته است در حالی که تاکنون نیز هیچگونه پیشرفتی هم در مذاکرات سازش و یا صلح مورد پیگیری امریکا حاصل نشده است. این رویکرد نیز خود باعث اقدام فلسطینی ها برای درخواست شناسایی در سازمان ملل شده تا در راستای آن کشورهای عضو سازمان ملل دولت مستقل فلسطین را به رسمیت شناسند .
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه طرح مسأله شناسایی دولت فلسطین و عضویت آن در سازمان ملل اهداف اصلی تشکیلات خودگردان فلسطین از پیگیری شناسایی کشور فلسطینی در مرزهای 1967 در سازمان ملل و عضویت در این سازمان بین المللی چیست ؟
دولت خود گردان در واقع جدا از اقدام های نمادین و سمبولیک راهی برای اینکه بتواند مسیر دیگری را پیگیری کند و حمایت جامعه فلسطینی را به دست آورد ندارد . در این بین دولت خودگردان یا می باید بر ادامه مذاکرات بی حاصل و بی نتیجه (که از سوی فلسطینی ها این نوع از موضع گیری ها مردود است) تمرکز کند و یا اینکه به سمت حمایت و پشتیبانی از مقاومت برود که در این حالت تشکیلات خود گردان با توجه به پایه های ضعیف مردمی خود حمایت امریکا را نیز از دست خواهد داد و در مقابل فشار های اسرائیل نیز توان تاب آوردن را نداشته و به سرعت متلاشی میشود. در این بین راستا و با توجه به دو گونه مسیر دیگر به سمت اقدامی نمادین حرکت کرده است و دولت فلسطین را در سطح بین المللی مطرح می کند تا کشورها آن را به رسمیت شناسند تا با این ابزار به نوعی فشار بر رژیم صهیونیستی آورد تا در جهت نوعی پیشرفت در مذاکرات حرکت کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:با توجه به مساله آشتی ملی بین فتح و حماس در ماه های گذشته و فراز و نشیب های این روند اقدام تشکیلات خودگردان برای به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطین چگونه از طرف حماس مورد ارزیابی قرار می گیرد ؟
جنبش حماس این اقدام را با احتیاط مورد پذیرش قرار داده است . در این بین جنبش حماس معتقد به اینکه این گونه اقدامات بتواند نتیجه مثبت و روشنی برای فلسطینی ها به بار آورد نیست؛ لذا در این راستا نه این اقدام تشکیلات خود گردان را رد میکند( چراکه این اقدام را اصل و رسم واقعی و به رسمیت شناخته شده از سوی جهان در طی ده ها سال می داند )و نه هم با آن مخالفت میکند آن را مردود می شمارد چرا که اگر یک قدم هم با این اقدام بتوان به سمت جلو حرکت کرد و امتیازی از اسرائیلی ها گرفت مفید است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:با نظر به روابط تنگاتنگ و استراتژیک تل آویو و واشنگتن، امریکا به مساله شناسایی دولت فلسطین با چه مولفه هایی می نگرد ؟
آنچه که از سوی امریکا نسبت به این موضع و مساله شناسایی فلسطین نگریسته میشود این است که این اقدام به شناسایی دولت فلسطین ممکن است اسرائیل را زیر فشار قراردهد لذا به طور طبیعی امریکا مایل نیست که چنین حرکتی صورت گیرد و اسرائیل حتی با مشکل حداقلی روبرو گردد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه تل آویو به مساله شناسایی فلسطین به عنوان یک کشور مستقل در جامعه بین‌الملل چیست و در این راستا از چه اهرم هایی برای پیگیری اهداف خود استفاده میکند ؟
اسرائیل از دادن کمترین امتیاز خودداری کرده و خواهد کرد و سعی میکند نسبت به موضوع شناسایی دولت فلسطین( که امری مسلم بنا به قطعنامه های سازمان ملل وشورای امینت است) طفره رود لذا از دادن امتیاز خود داری می کند. در این راستا اقدام به بسیج دولت های غربی علیه اقدام فلسطینی ها کرده است ، از امریکا نیز خواسته است تا نسبت به این امر هشدار دهد، شناسایی را اقدامی نامناسب معرفی کند و تهدید های گوناگونی نیز مطرح کرده است که به رسمیت شناخته شدن دولت فلسطین به معنی رسمیت شناخته شدن جریان های حماس و مقاومت است و به طور کلی نیز این شناسایی را در افکار عمومی جهانیان نادرست و منفی ارائه می دهد .
اسرائیل سعی خواهد کرد که کشورهای غربی ر ا به سمت رای ندادن به این مساله سوق دهد و یا احیانا به سمت خرو ج از جلسات رای گیری تشویق نماید. گذشته از این نیز در راستای اعمال فشار اقتصادی از سوی کشورهای غربی بر دولت خودگردان فلسطین قدم بردارد .
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اگر بخواهیم به پیامدهای مساله شناسایی فلسطین توسط کشورها بنگریم بنگریم این امر چه تبعات حقوقی و سیاسی برای فلسطین و یا در تقویت موضع فلسطینی ها در برابر تل آویو در بر خواهد داشت ؟
این اقدام می تواند حقی را تثبیت کند یعنی اینکه حقوق ملت ها حتی اگر تاخیر زمانی هم به آن وارد شود از بین رفتنی نیست ، چرا که اینکه حق ملتها با گذشت زمان از بین نمی رود خود یکی از اصول حقوق بین الملل است . در این حال این امر می تواند زمینه مناسبی برای احقاق حقوق سایر حقوق فلسطینی ها هم چون بازگشت آوارگان فلسطینی به سرزمین های خود ،تعیین و تثبیت حق حاکمیت دولت فلسطین ، رفت و آمد به سرزمن های خود و… ایجاد کند. در نتیجه هر گونه اقدام اسرائیل در جهت اعمال فشار ، محاصره، دستگیری ، بازداشت و ممانعت از ورود فلسطینیها رابا مشکل حقوقی داخلی و بین المللی مواجه میکند .
مرکز بین المللی مطالعات صلح:مخالفان فلسطینی طرح شناسایی دولت مستقل فلسطین در سازمان ملل به چه دلایل عمده ای اشاره دارند ؟
آنها معتقدند که این روش با توجه به حضور قدرتهای بزرگ در سازمان ملل در کنار سایر موانع ره به جایی نمی برد و در نتیجه به نوعی این رویکرد به نوعی وقت کشی است و در کنار آن به روش کار دولت خود گردان نیز در این زمنیه نیز معترض هستند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:در واقع حمایت های سیاسی و حقوقی از تشکیل کشور فلسطین و پذیرش احتمالی آن ممکن است فشار های اسرائیل را بر تشکیلات خود گردان را افرایش دهد ؟
این احتمال وجود دارد اما در زمانی که عملکرد دولت اسرائیل روز به روز فشارهایی منفی را بر ضد رژیم صهیونیستی ایجاد میکند تاثیرات آن نوع از فشار ها قابل توجه نخواهد بود .
مرکز بین المللی مطالعات صلح:در صورت تاکید تشکیلات خود گردان بر تداوم رویکرد شناسایی دولت مستقل فلسطین حتی پس از وتوی قدرت های بزرگ در سازمان ملل امریکا چه سیاستی را در قبال تشکیلات خودگردان بر می گزیند ؟
ایالات متحده ممکن است با بیان تهدید هایی تشکیلات خودگردان فلسطین را به قطع کمکهای مالی در صورت به رسمیت شناخته شدن استقلال فلسطین در سازمان ملل طرح تشكیل دولت مستقل فلسطینی تهدید کرده است. در این حال ممکن است امریکا با توجه به بهره گیری از برخی از ابزار های گوناگون به اعمال فشار بیشتر به دولت خودگردان روی آورد .
مرکز بین المللی مطالعات صلح:با توجه به حمایت سازمان همکاری اسلامی و کشور های عربی و غیر متعهد آیا طرح پذیرش شناسایی دولت مستقل فلسطین در سازمان ملل رای خواهد آورد ؟
اگر مساله شناسایی دولت فلسطین در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح شود رای خواهد آورد، اما اگر در شورای امنیت سازمان ملل طرح گردد به احتمال قوی با وتوی امریکا مواجه خواد شد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:اگر طرح شناسایی دولت فلسطین با وتوی قدرتهایی بزرگ مواجه گردد این امر چه تاثیری بر روی رویکرد های تشکیلات خود گردان خواهد گذاشت ؟
اگر مساله شناسایی با وتوی امریکا و یا سایر قدرت ها روبرو گردد طبیعتا باید رویه های سازشکارانه و اصرار بر مذاکرات از سوی تشکیلات دولت خودگردان به بوته فراموشی سپرده شود .گذشته از این نیز روش مقاومت از اعتبار بیشتری در نزد ملت ها و ملت فلسطین برخورد خواهد شد .
