سفر غنی رئیس جمهور افغانستان به پاکستان و آینده روابط با پاکستان

سید نوید حیدر تقوی

کارشناس پاکستانی

مقدمه

تنش های میان کابل و اسلام آباد در دوره ریاست جمهوری کرزی ادامه داشت به گونه ای که حامد کرزی در سخنانی قبل از واگذاری اختیارات ریاست جمهوری به اشرف غنی، گفت با وجود اینکه وی در طول دوران حکومتش، 22 بار به اسلام آباد سفر کرد، اما هیچ نتیجه ای نگرفت.اکنون اشرف غنی احمد زی رهبر دولت جدید کابل در سفر به اسلام آباد، مشغول طراحی و پایه گذاری اصول و سیاست های جدید افغانستان درخصوص روابط با پاکستان است، نوشتار زیر در همین زمینه است.

 واژگان کلیدی: سفر غنی به پاکستان ، آینده روابط با پاکستان ، اشرف غنی ، پاکستان ، افغانستان

روابط افغانستان و پاکستان در چند سال اخیر

روابط افغانستان و پاکستان در چند سال اخیر تحولات زیادی داشته است. در دولت حامد کرزی هم در مرزهای هر دو کشور تحولاتی رخ داده بود. بعد از آن روابط افغانستان و پاکستان اندکی تیره شده است. پاکستان در مورد طالبان نیز موضعی مخالف موضع افغانستان داشته است. حامد کرزی نیز با طالبان مذاکرات و نشستهای داشته بود. در چند سال اخیر روابط صمیمانه بین دو کشور را تیره کرده است. هر دو کشور افغانستان و پاکستان به همدیگر نیاز دارند. ولی برخی از تجزیه طلبان و مفسران و دانشوران معتقدند که قدرت های برون مرزی و نیروهایی که در منطقه و در دو کشور نفوذ دارند نمی خواهند دو کشور پاکستان و افغانستان به هم دیگر نزدیک شوند. چون اگر افغانستان و پاکستان روابط صمیمانه و دوستانه با هم داشته باشند، اهداف آنها در منطقه تامین نمی شود. به همین خاطر در چند سال اخیر روبط افغانستان و پاکستان فراز و نشیب های زیادی داشته است. بعد از این که دولت جدید افغانستان که به ریاست اشرف احمد غنی زی بوجود آمد، پاکستان سعی می کند که روابط را به حالت عادی برگردانند. به همین خاطر رئیس جمهور پاکستان زمانی که مراسم تحلیف شد در مراسم شرکت کرد. هیئت های نظامی و حکومتی در پاکستان و افغانستان شروع به مسافرت به کشورهای یکدیگر کردند. اخیرا هم ریئس جمهور پاکستان به افغانستان سفر کرده است. این امیدواری است که اگر نیروهای که در منطقه هستند دوباره روابط دو کشور را تیره نکنند در آینده ی نزدیک این روابط، به حالت عادی برگرد.

اهداف آقای اشرف غنی از سفر به پاکستان

روابط کشورهای منطقه و دو کشور باید به حالت عادی برگردد. ولی چون افغانستان بیش از حد با پاکستان وابسته است و از بندرهای پاکستان استفاده می کند. اگر روابط دو کشور تیره بماند، افغانستان از لحاظ اقتصادی آسیب جدی می بیند. اشرف غنی در اولین سخنرانی خود گفته بود که می خواهد یک افغانستان آباد و با معیشت مستحکم ایجاد کند. لذا افغانستان نیز به دنبال استقلال و پیشرفت اقتصادی خود می باشد. بنابراین به نفع افغانستان است که با پاکستان روابط دوستانه داشته باشد.

با توجه به سفرهای غنی به چین و دیگر کشورهای منطقه، به نظر می رسد که اشرف زی رئیس جمهور افغانستان می خواهد که رابطه با پاکستان مساعد گردد. افغانستان پاکستان، را متهم می کند که برخی از رهبران گروه های تروریستی در افغانستان حضور دارند و فعالیت انجام می دهند، را تحویل پاکستان بدهد. افغانستان نیز در مقابل از پاکستان به دلیل پناه دادن سران طالبان شکایت دارد. این مسائل نیز در بین گفت و گو ها مطرح می شود.چنانچه رئیس ارتش پاکستان نیز در سفر چند روزه به افغانستان این مسائل را مورد گفتگو قرار داده بود. در این حال ارتش های کشورهای خارجی به تدریج طبق قرارداد بین افغانستان و آمریکا در حال خروج از افغانستان هستند.

با توجه به دیدار افضل رحمان با اشرف غنی اینکه نحوی نیروهای مخالف در وزیرستان یا نواحی دیگر، از حمله به افغانستان دست می کشند یانه خود تردید وجود دارد. یعنی هر چند این امر در خبرها شنیده می شود، اما گروه های خبره منطقه بر این نظرند که که در مرزها طوایفی وجود دارند که نزدیکانی در مرزهای یکدیگر دارند. همچنین افراد زیادی در مرزهای دو کشور بدون گذرنامه رفت و آمد می کنند. با این حال درگیری بین دو منطقه به نظر نمی رسد به جنگ تمام عیار تبدیل بشود. چون به نفع هیچ کدام نیست و هیچ کدام از کشورها نمی خواهند وارد جنگ با یگدیگر بشوند. اگر هم جنگی رخ بدهد طرفی که ضرر می بیند، افغانستان می باشد. چون اگر پشتیبانی صورت نگیرد ارتش افغانستان قادر به رویارویی با ارتش پاکستان نمی باشد.

نگاه آی اس آی به افغانستان

با توجه به دیدار ریئس جمهور غنی با نظامیان پاکستانی باید گفت سیاست های مرزی و نظامی در دست افراد حکومتی و نخست وزیر نیست بلکه در دست ارتش و آی اس آی است. آی اس آی در زمان های گذشته نقش اساسی در افغانستان داشته است و حتی در جهاد شوروی سابق در افغانستان آی اس آی نیز نقش داشته بود. امروزه نیز می خواهد همان دخالت و نفوذ را در افغانستان داشته باشد ولی چون وضعیت افغانستان تغییر کرده است و نمی خواهد تحت سلطه باشد. لذا احتمالا اشرف غنی در این گفت وگو می خواهد این نفوذ در مرزها حفظ شود و افغانستان به سمت رشد و توسعه پیش رود.

آینده روابط افغانستان و پاکستان

اگر عوامل خارجی در سیاست های دو کشور دخالت داشته باشد مشکلاتی در روابط دو طرف رخ می دهد. در این بین باید توجه داشت که با توجه به منافع بازیگران بین الملل چون چین، آمریکا، روسیه منطقه از لحاظ سیاست های کلی جهانی منطقه حساسی است. بعد از انقلاب جمهوری اسلامی، استعمار می خواهد در این منطقه تغییری ایجاد بکند که به نفع آنها باشد و می خواهند افغانستان را به پایگاه خود تبدیل کند تا نفوذ بیداری اسلامی در این مناطق کنترل کنند. افغانستان کشوری استراتژیک است و قدرت های بزرگ به دنبال نفوذ در آن می باشند. افغانستان برای آنها پایگاه خوبی است. اما این خود افغانی ها هستند که می توانند تصمیم گیرنده سیاست های کشورشان باشند و آنها مشخص می کند که کشورشان چگونه اداره شود. اگر افغانستان وابسته به سیاست خارجی باشند ممکن است وضعیت بدتر از الان شود ولی اگر مستقل شوند و مجلس آنها تصمیمات جدی بگیرند کشورهای خارجی نمی تواند در امور آنها دخالت داشته باشند. لذا اگر کشورهای خارجی در افغانستان دخالت نداشته باشند این روابط به حالت عادی برمی گردد. ولی اگر این دخالت ها وجود داشته باشد این روابط به همین سیاق خود باقی بماند. اگر فشارهای خارجی در دو کشور نباشد، می تواند به یکدیگر نزدیک بشوند و به روابط قبل از سال های 80 برگردند.