مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
قدرتنمایی طالبان در کابل و افغانستان موجب شد روسها روابطی را با اتحاد شمال برقرار کنند. در این میان سرنگونی طالبان و حضور ناتو و امریکا دوران نوینی را در روابط روسیه و کابل و همچنین طالبان پدید آورد. از سال2007 میلادی مسکو گام‌های بلندی برای حضور بیشتر در افغانستان برداشت. در این بین در وضعیت کنونی با توجه به رویکرد اعلامی مقامات روسیه در قبال افغانستان به نظیر میرسد نگاه نوینی از سوی مسکو به روابط با طالبان پدید آمده است. گفتگوی زیر به بررسی مهمترین عوامل موثر در نگاه جدی تر مسکو به طالبان پرداخته است.
واژگان کلیدی: عوامل، رویکرد، روسیه ، روابط، طالبان
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در یک دهه گذشته نگاه روسیه به طالبان چگونه بوده است؟
طالبان در سال های گذشته رابطه خیلی نزدیک و تنگاتنگی با روسیه نداشتند. بلکه طالبان منافع روسیه را همیشه مورد تهدید قرار داده است. شاهد این قضیه در مرزهای شمالی افغانستان است که فعالیت هایی انجام داده و رابطه ای با برخی از تندروهای کشورهای همسایه شمال افغانستان داشته اند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به سخنان سفیر روسیه در کابل، چه عوامل و متغیرهای دیگری روسیه را به بازسازی و افزایش روابط خود با طالبان واداشته است ؟
طالبان یک نیروی بومی است که به نوعی در خدمت کشورهایی مانند عربستان سعودی و امریکا است. بر این اساس، سلفی گری و تندروی و شرایطی وهابیت در منطقه به نفع منافع آمریکا محسوب می شود. طالبان امنیت و صلح را در افغانستان تهدید می کنند. جدا از این برنامه در رابطه با مصالحه ملی افغانستان نیاز به همکاری بعضی از کشورها دارد. اما روسیه یک کشور قدرتمند در منطقه است و روسیه را بر آن می دارد که به نوعی با طالبان رابطه برقرار کنند و مذاکراتی داشته باشد. در صورت مصالحه با طالبان، این امر می تواند کمکی برای جلوگیری از تهدید روسیه توسط طالبان و حفظ صلح در افغانستان باشد. لذا من فکر می کنم رابطه روسیه با طالبان به خاطر مسائل مصالحه ملی و هراس از تهدید طالبان است. در این بین اگر در افغانستان شرایطی به وجود بیاید که روسها از طالبان استفاده کنند. این امر اهرم فشاری قوی به نفع روس ها خواهد بود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: باتوجه به سخنان مقامات طالبان، در سالهای گذشته چند نوع نگاه نسبت به مسکو در بین بدنه طالبان وجود داشته است؟
طالبان را تقسیم بندی های مختلفی کرده اند، طالبان تندرو، طالبان میانه رو و طالبان کندرو. طالبان تندرو کسانی هستند که با نیروهای تکفیری و داعش همکاری دارند و با آنها رابطه نزدیک و تنگاتنگی دارند و اهداف تکفیریها و داعشی ها را در داخل افغانستان به عنوان نیروی بومی دنبال می کنند. نیروهای متعادل و دنباله رو طالبان هم سعی می کنند، رابطه برقرار کنند و به نوعی بدنه طالبان را حفظ کنند. چرا که در آنجا منافعی دارند و به عنوان نیروهای متعادل و میانه رو محسوب می شوند. نیروهای کندرو یا تکنوکرات ها یا طالبان کراواتی نمی توانند کار و فعالیتی تحت عنوان طالبان داشته باشند ولی عملا جزء طالبان هستند و منافع طالبان را دنبال می کنند و تلاششان برای حفظ منافع طالبان است. اکنون میانه روها به دنبال رابطه با روسیه هستند. طالبان فکر می کنند که اگر از این طریق بتوانند، شرایط خود را به دست بیاورند، شاید بهتر باشد و ارتباط خود را با روسیه داشته باشند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: رویکرد مقامات کابل نسبت به افزایش گفتگو های روسیه با طالبان در وضعیت کنونی چیست؟
در حال حاضر کابل دچار یک مشکل اساسی شده است، به طوریکه از برنامه ها با طالبان غافل مانده است و نمی تواند از این موقعیت هایی که برایش میسر می شود، استفاده کند. حزب اسلامی در خدمت طالبان اگر امروز بتواند بدنه حاکمیت در افغانستان را به نفع خود به دست بگیرد یک خطر است و طالبان می توانند در بدنه دولت افغانستان نفوذ کنند. همچنین دولت افغانستان در مورد انتخابات و مسائلی در رابطه با پارلمان و انتخابات اساسی عملا چالش هایی دارد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به روند گذشته مذاکرات صلح افغانستان با شرکت کشورهای خارجی مثل چین و افغانستان و با توجه به وضعیت کنونی مذاکرات طالبان با روسیه، پیامدهای توجه بیشتر روسیه به گفت و گو با طالبان در ابعاد سیاسی امنیتی و .. چیست؟
کشورهای قدرتمند جهان نسبت به امنیت افغانستان حساس بوده اند و مذاکرات صلحی هم که بین طالبان و دولت برای مصالحه با طالبان از طریق امریکا و کشورهایی مانند روسیه بوجود آمد، همگی برای دنبال کردن منافع این کشور ها در افغانستان و منطقه بود. من فکر می کنم بازیگران منطقه ای از جمله روسیه و کشورهای نزدیک به افغانستان می توانند برای کارها و فعالیت های خود برنامه ریزی داشته باشند. در این بین اگر موفق شدند، نفوذ بیشتری داشته باشند. این مذاکرات و نشست ها در محور حفظ منافع ملی این کشورها دور می زند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا افزایش روابط روسیه با طالبان می تواند در متعادل سازی طالبان تاثیر بگذارد؟
بله. طالبان می توانند، منافع روس ها را تامین کنند و از طرفی با افغانستان یا با دولت افغانستان کنار بیایند، و دولت افغانستان هم موافقتی با روسها داشته باشند
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا ممکن است وضعیت کنونی رابطه روسیه با طالبان و افزایش آن به نوعی موجب دسترسی بیشتر به صلح در افغانستان شود؟
بله، اگر کشورهای متضمن امنیت صلح در افغانستان، قدرتمندی باشند؛ می توانند صلح و امنیت و در افغانتسان را بهتر بوجود آورند. اما امروز عملکردهای آمریکا ثابت نموده است که همیشه دولت افغانستان را دور زده و برعلیه دولتی که خود طرفدار آن هستند، دروغ گفته اند. در حالیکه اگر کار درستی را انجام می دادند با همکاری دولت می توانستند امنیت را در افغانستان حفظ کنند. آنها حاضر به امنیت در افغانستان نیستند؛ چون مشروعیت حضورشان به زیر سوال می رود. اما اگر روس ها به عنوان یک قدرت منطقه ای همکاری کنند، مسلم است امنیت را در افغانستان را می توانند به وجود آورند و اعمال نفوذ و قدرت روس ها نسبت به مسائل منطقه به امنیت منطقه و افغانستان کمک خواهد کرد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آینده ی روسیه و طالبان چگونه خواهد بود ؟
در گذشته ها روسیه نفوذ زیادی در دولت افغانستان و در بدنه ارتش داشت، امروزه باز هم میتواند حضور داشته باشد و به دولت افغانستان کمک کنند. طالبانی که به عنوان رابط حضور دارند، میتوانند برای مصالحه ملی و حفظ امنیت در افغانستان با روس ها همکاری کنند و طالبان در خدمت دولت افغانستان و یا دولت افغانستان با همکاری روس ها طالبان را در بدنه دولت داشته باشند. دراین حال اگر مذاکرات به نتایج مطلوبی برسد، روسیه می تواند احتمال تاثیرگذاری خود را در منطقه و در افغانستان زیاد کند. حتی به عنوان اهرم فشار و قدرتی برای مقابله با نفوذ امریکایی ها و یا سلفی ها و عربستان استفاده کند. من فکر می کنم که روس ها می توانند واقعیت قابل باوری را در منطقه تجربه کنند.
