مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
محمد عمر معروف به مّلاعمر در نوده، قندهار رهبر طالبان افغانستان بود و از سال ۱۹۹۶ تا اواخر سال ۲۰۰۱ حکومت را در افغانستان در اختیار داشت. وی با عنوان امیرالمؤمنین امارت اسلامی افغانستان شناخته می‌شد، حکومتی که با وجود کنترل حدود نود درصد خاک این کشور تنها سه کشور پاکستان، عربستان، و امارات آن را به رسمیت شناختند. حمله ائتلاف بین‌المللی به رهبری ناتو در سال ۲۰۰۱ به افغانستان برای نابودی القاعده به دلیل حمله ۱۱ سپتامبر موجب سقوط حکومت تحت رهبری وی شد و ملا عمر پس از آن در اختفا به رهبری طالبان ادامه می‌دهد.
در ششم اوت ۲۰۱۳ در پیامی که منتسب به ملا عمر رهبر گروه طالبان بود و به مناسب عید فطر به رسانه‌ها فرستاده شده بود، ملا محمد عمر تاکید کرد که گروه طالبان در صورت خروج نیروهای خارجی از افغانستان، در صدد انحصار قدرت نیستند. در پیام ملاعمر آمده است که انتخابات سال ۲۰۱۴ بیهوده است زیرا “انتخابات اصلی در واشنگتن انجام می‌شود”.
کشتن اسامه بن لادن در می سال 2011 میلادی به شدت به توانایی ها و اعتبار شبکه القاعده در سطح جهان آسیب زد. اما با وجود جایزه ده میلیون دالری برای دستگیری رهبر طالبان، ائتلاف بین المللی نتوانسته اند موفقیت ردیابی رهبر متواری طالبان تکرار کنند. در این بین زندگی ملا عمر اسرار آمیز است و افسانه های مرتبط با ملا عمر در همه جا وجود دارد. در همین راستا برای بررسی بیشتر نقش کنونی ملاعمر گفتگویی با عاشق حسین طوری داشته ایم:
واژگان کلیدی: مرگ ملاعمر، زندگی ملاعمر، ابهام در مورد مرگ ملاعمر، رهبری طالبان، ملاعمر
مرکز بین المللی مطالعات صلح: به نظر شما ملاعمر در جنبش طالبان چه نقشی داشته است؟
شما در ابتدا باید بدانید که طالبان یک پروژه و ساخته پرداخته ی پاکستان عربستان ، انگلیس و آمریکا بوده است . خانم بی نظیر بوتو زمانی که در لندن در تبعید به سر می بردند، اعتراف کرد که ما در تشکیل طالبان تنها نبودیم .چون شکل گیری طالبان همزمان با دوره نخست وزیری خانم بوتو توسط ژنرال باز نشسته ی وزیر کشور وقت خانم بوتو به وجود آمده بود. بنابراین می توانیم اینگونه برداشت کنیم که طالبان یک پروژه استخبارتی در جهت تحقق اهداف کشور های استعماری منطقه وکشور های آمریکا و انگلیس بود.
اما ملا عمر یک سمبل بود. او اهل قندهار است و تحصیلات مکتبی دارد و یکی از فرمانده های دون پایه در زمان جنگ علیه شوروی سابق در حزب انقلاب اسلامی مولوی محمد نبی بوده است . لذا ملا عمر یک فرد کم رو بود و حتی مهارت سخنرانی و نطق نداشت، با این اوصاف ایشان را جایگاه رهبر و رئیس طالبان بخشیدند و فقط از ایشان به عنوان سمبلیک استفاده می شد و حتی اکنون که زنده بودن ایشان معلوم نیست اما به نام ایشان اعلامیه ها و بیانیه ها مکتوب شده و در افغانستان وپاکستان منتشر می شود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: بعد از حمله ی آمریکا به افغانستان ملاعمر دارای چه ویژگی ( چه تحولات)رهبری در حوزه ی طالبان بوده است؟
طبق گفته ی جناب کرزای رئیس جمهور اسبق افغانستان ملاعمر در آن هنگام در کراچی مستقر بود و در افغانستان و شهر کویته پاکستان نبوده است ، چرا که مستقر شدن شورای رهبری طالبان در آنجا باعث شده است که رسانه های غربی روی آن شهر تسلط کامل داشته باشند و برای ملاعمر نا امن شود . پس ملا عمر در آن زمان در افغانستان وکویته نبوده بلکه به احتمال قوی در کراچی مستقر بوده است. اما با این حال کسی او را ندیده است و احتمال زند بودنش هم کمتر است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: رسانه ها در یک سال اخیر قطعیت زنده بودن و نبودن اورا ثابت نکرده اند، با این اوصاف دیدگاه رهبران طالبان به این موضوع چیست؟
رهبران طالبان معتقدند که او زنده است و ما در راستا و جهت اهداف او هستیم، و عده ای دیگری که جدای از طالبان هستند عکس این موضوع را صدق می کنند و عقیده دارند که فقط استفاده ی سمبلیک از او شده است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: افراد مانند آقای مجاهد تا چه اندازه بر زنده بودن ملاعمر تاکید دارند؟
آنها معتقدند که ملا عمر صددرصد زنده است و حتی درگیری ومشکلات داعش با طالبان در همین موضوع است. داعش در این مدت در شرق و جنوب افغانستان رخنه کرده است. گزارش نیروی های افغانستانی خبر درگیری میان این دو نیروی در جنوب افغانستان را می دهد . داعشی ها خواهان این هستند که طالبان هم زیر پرچم سیاه قرار بگیرند و زمانی که خلیفه هست نیازی به امارت نیست ولی طالبان این درخواست را قبول نکرده و گفته اند که فقط از ملاعمر بیعت می کنیم. طالبان داعش را در افغانستان نمی پذیرند و داعشی ها از جمله گروه های کنونی زنده بودن ملاعمر را تکذیب می کنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: زنده بودن ملاعمر چه پیامدهای را دربر دارد؟
طبق ویژگی های اخلاقی ملا عمر و خصوصیات و سوابق او زنده بودن و نبودن او یکسان است. چرا که اگر زنده باشد هم از او فقط استفاده سمبلیک می شود. یک فرد بی سواد و بی تجربه مثل ملاعمر اگر زنده هم باشد نمی تواند برای طالبان برنامه ریزی وسیاست گذاری کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: دلایل نامرئی بودن ملا عمر از نظر طالبان چیست؟
همانطور که در ابتدا بیان شد زنده بودن ونبودن ایشان مشخص نیست و باز هم تاکید می کنم که پروژه های استخبارتی طالبان و القاعده و داعشی ساخته پرداخته کشورهای مثل آمریکا و انگلیس است و قوم مثل آمریکا و اسامه بن لادن پشتون از این استفاده می کنند. شما باور می کنید که اسامه بن لادن سالها زیرسایه ی ارتش پاکستان زندگی کند و CIAوISI از او اطلاع نداشته باشند ؟ لذا باور کردنی نیست چنین شخصی مثل اسامه در بیست متری محل بزرگترین آکادمی ارتش پاکستان به نام کاکول و جایی که ارتش نظارت کامل بر ساکنان آن محل داشت قرار دارد؟ در واقع پاکستان از اسامه در آن جا استفاده برد و زمانی که زمان او به سر رسید او را هم نابود کردند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: وضعیت کنونی ملا عمر تا چه اندازه برای سازمان اطلاعات پاکستان مهم است؟
سطوح پائین طالبان که دارای ایدئولوژی اولیه طالبان هست بر سر عقیده و ایمان خود می جنگند و اگر بفهمندکه رهبرشان زنده نیست این موضوع روی عقیده و آرمان هایشان تاثیر گذاشته و ممکن است که رویه خود را عوض کنند. اما سطوح بالا ی طالبان تردیدی ندارند چرا که اگر رهبر زنده نباشد فقط دیگری را جایگزین کرده و به بازی ادامه می دهند و مسله آنها دیگر ایدئولوژی نیست . در واقع اکنون پروژه القاعده تبدیل به داعش شد و ممکن است پروژه طالبان با نام دیگر تغییر کند . معادلات بعد از سال 2014 در منطقه به خصوص در افغانستان در حال تغییر است و امریکا با گسترش داعش در افغانستان می خواهد که جنگ را از افغانستان به آسیای میانه که حیات خلوت روسیه است انتقال دهد. در همین راستا نیز پوتین اعلام نگرانی کرده بود که داعش ممکن است چندین منطقه افغانستان را زیر سلطه خود قرار دهد. در واقع افغانستان گذرگاه و منطقه استراتژیکی برای اهداف آمریکا است و می تواند از ابزار های مثل القاعده ،طالبان و داعش از موقعیت استراتژیک افغانستان برای گذر و رسیدن به مناطقی که منابع زیر زمینی بیشتر و موقعیت استراژیک تری دارد برسد و روسیه وچین را محاصره کند.
