بحران اوکراین و پيامدهاي ميانجيگري اوربان در مسکو

دکتر علی بمان اقبالی زارچ

کارشناس ارشد اوراسیا

مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC

در اوج توجه جامعه بین المللی به موضوع اوکراین با تشدید تهدیدات و ارتقاء ظرفیت های نظامی و لجستیک از سوی ائتلاف ناتو با ارسال انواع تسلیحات و نیروی نظامی به اوکراین و کشورهای پیرامونی و گسیل گسترده تجهیزات و نیروهای نظامی روسیه به مرزهای اوکراین و روسیه سفید؛ ابتکاراتی با هدف کاهش خطر جنگ و سوق دادن طرفین به سمت نوعی مصالحه و پرهیز از شروع بحرانی جدید در منطقه پیرامونی دریای سیاه در حال انجام است. در این راستا نخست وزیر مجارستان که در دهه اخیر در عین عضویت در اتحادیه اروپا و ناتو؛ روابط نزدیک و قابل توجهی با روسیه داشته است به مسکو سفر نمود تا شانس خود را برای نوعی وساطت بین غرب و مسکو امتحان نماید. شایان ذکر است که روابط مسکو و بوداپست خصوصا” در زمان تحریم ها اهمیت داشته و مجارستان تنها کشور غربی است که در تاتارستان روسیه کنسولگری دارد.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در دیدار با اوربان در مسکو بر دو درخواست جدی کشورش یعنی وعده عدم پیوستن اوکراین به ائتلاف آتلانتیک شمالی و توقف و محدود نمودن استقرار نیروها و تجهیزات نظامی در کشورهایی که جناح شرقی ناتو را تشکیل می دهند؛ تاکید نموده و می افزاید این اشتباه است که اجازه دهیم کشوری امنیت خود را به قیمت یک کشور دیگر افزایش دهد. در واقع دو خواسته اصلی کرملین که در ماه های اخیر به طرق و زبان های مختلف به غرب و آمریکا منتقل شده است و بدین طریق رهبر روسیه؛ آمریکا را متهم می‌کند که می‌خواهد روسیه را کنترل نموده و از اوکراین برای این کار استفاده می‌کند و سکوهای موشک در رومانی و لهستان تهدیدی برای مسکو هستند و واشنگتن می خواهد روسیه را به جنگ کشانده تا از این طریق تحریم‌های شدیدی را بر علیه مسکو تصویب و اعمال نماید.

واقعیت این است که هرگونه عضویت احتمالی اوکراین در ناتو امنیت روسیه را تضعیف می کند و بنوعی حلقه محاصره این کشور را تنگ تر می نماید و شروع فرایندی جدید برای پذیرش دیگر کشورها چون گرجستان؛ مولداوی و غیره در این ائتلاف بزرگ غربی ضد روسی خواهد بود که هدف مهم فروپاشی از درون روسیه را در سه دهه گذشته می باشد.

نخست وزیر ویکتور اوربان نیز در دیدار با همتای روسی خود گفت که سیاست تحریم ها ابزاری محکوم به شکست است. وی افزود که کشورهای اتحادیه اروپا متحد هستند و هیچکس خواهان تشدید درگیری با روسیه نیست. بنظر می رسد اگرچه اکثر کشورهای غربی  اوربان را به عنوان سفیر اتحادیه اروپا نمی پذیرند، اما پیام بوداپست بسیار به واقعیت نزدیک است و می تواند تا حدودی به یافتن راه حلی برای کنترل بحران کمک نماید. اظهارات رهبر مجارستان در شرایطی است که کشورهای غربی، عمدتاً  آمریکا و بریتانیا، در صورت حمله روسیه به اوکراین، تحریم‌های شدیدی را اعمال خواهند نمود.

ویکتور اوربان، همچنین پس از گفتگوی چند ساعته  با ولادیمیر پوتین، در مسکو، گفت که اختلافات بین مواضع روسیه و اعضای ناتو در مورد بحران اوکراین و روسیه قابل توجه است، اما قابل حل است.

موضوع مهم این که اوربان در یک کنفرانس خبری گفت: امروز متقاعد شده‌ام که اختلاف‌ها در مواضع موجود قابل حل است و می‌توان توافقی را امضا کرد که صلح، امنیت روسیه را تضمین می‌کند و برای کشورهای عضو ناتو قابل قبول باشد و موضوع مهم تر این که پوتین گفت که امیدوار است گفت‌وگو درباره اوکراین ادامه یابد، اما باید راهی برای حفظ امنیت همه پیدا شود. ما مذاکرات در درباره بحران اوکراین را با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه که به مسکو سفر خواهد داشت؛ ادامه خواهیم داد. 

این دیدار مهم در حالی انجام شد که واشنگتن و ناتو هفته گذشته به صورت مکتوب به درخواست‌های امنیتی مسکو در زمینه تنش‌ها در مرز با اوکراین پاسخ دادند که محتوی آن با استقبال مسکو همراه نبود چرا که ناتو حاضر به چشم پوشی از حق الحاق اعضای جدید نیست و برای بدترین و خروج نیروها از اروپای شرقی آماده می شود. در همین راستا استولتنبرگ دبیرکل ناتو هشدار داد که روسیه به تحکیم نظامی در نزدیکی اوکراین ادامه می دهد و هزاران نیروی اضافی و سلاح های مدرن در بلاروس مستقر شده است. به هر حال ناتو قویاً معتقد است که تنش ها و اختلافات باید از طریق گفتگو و دیپلماسی حل شود. در همین راستا اظهارات وزیر خارجه امریکا قابل توجه است؛ آنتونی بلینکن به مطبوعات گفت: ما به صراحت اعلام کرده‌ایم که متعهد به حفظ و دفاع از حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین و همچنین حق دولت‌ها برای انتخاب ترتیبات امنیتی و اتحاد خود هستیم  و از روسیه می‌خواهیم که فوراً اوضاع را به سمت کاهش تنش سوق دهد. 

جمع بندی:

در شرایط نگران کننده منطقه پیرامونی اوکراین طبیعی است که رهبران سیاسی اروپایی بویژه شخصیت هایی چون اوربان که نوعی رویکرد انحصاری و خاص نوعا” پوپولیستی در اتحادیه اروپا داشته است با عنایت به روابط نزدیک مسکو و بوداپست؛ شانس خود را برای میانجیگری و نزدیک نمودن نظرات طرفین امتحان نماید؛ اگرچه متصور نمودن شانس بالا برای این گونه ابتکارات به واقعیت نزدیک نمی باشد ولی شکی نیست که آقای پوتین توجه ویژه ای به شرکای مهم در درون اتحادیه اروپا و ناتو دارد.  

واژگان كليدي: ویکتور اوربان، روسيه، اوكراين، بحران، كريمه، دنيپر