مركز بين المللي مطالعات صلح -IPSC
آخرين دور مذاکرات هسته‌ای ایران بدون امضای توافقی در ژنو به پایان رسید امري كه از نگاه بسياري از موضع گيري سخت اسرائيلي ها ناشي ميشد. در اين حال براي بررسي بيشتر رويكرد اسرائيل به مذاكرات ايران با پنج به علاوه يك گفتگويي با دكتر ماكان عيدي پور كارشناس اسرائيل داشته ايم:
واژگان كليدي: اسرائيل و نگاه به مذاكرات هسته اي ايران ، مذاکرات هسته‌ای ایران، مذاکرات غرب و ایران، رهبري فكري مذاكره هسته اي ايران، برنامه هسته اي ايران
مركز بين المللي مطالعات صلح : در يك دهه گذشته و طرح مساله هسته اي ايران مهمترين موضوعات مد نظر اسرائيل در اعمال فشار بر ايران چه بوده است؟
مهمترين موضوع براي اسرائيل در يك دهه گذشته توقف كامل غني سازي در ايران بوده است. آنها معتقدند كه اگر تجهيزات غني سازي اورانيوم در ايران فعال باشد و حتي زير نظر آژانس هم باشد ايران همواره ميتواند به سوي غني سازي نود درصد و يا غني سازي هسته اي پيش رود. در اين حال فشار ها بر اين مساله برنامه ريزي شده بود كه ايران را بدور از دانش و تجربه غني سازي نگه دارند. در فاز 2003 در واقع فشارهاي آنها كارگر افتاد و ايران مدت زيادي غني سازي را رها كرد، اما با غني سازيي دوباره اين اسرائيلي ها بودند كه موفق شدند در كمپيني چند ساله جامعه جهاني و غرب را به اين سمت برند كه موضوع ايران از كنترل خارج شده است و گمانه زني هاي بي اساس ، غير علمي را بر اساس سيطره خود بر رسانه اي بين المللي نشان مي دادند كه ايران به نقطه غير قابل بازگشت رسيده است تا افكار عمومي و مقامات غربي بر ايران فشار آورند.
مركز بين المللي مطالعات صلح : در گذشته روسها و اسرائيلي ها در مورد عدم ارسال سامانه دفاعي اس 300 به توافقاتي رسيده بودند. در شرايط كنوني رويكرد و اعمال نفوذ اسرائيل در رويكرد روسيه در مذكرات هسته يا با ايران تاچه حدي است؟
علي رغم جنگ رسانه اي و زرگري مسكو و اسرائيل در مورد ايران آنها تقريبا داراي مواضع مشتركي هستند. هر دو نمي خواهند ايران هسته اي گردد و ايران هسته اي را برخلاف منافع خود ميدانند. هردو آنها نمي خواهند ايران به استقلال امنيتي برسد. چرا كه يكي با تهديد ايران و ديگري با حمايت از ايران هميشه امتيازات زيادي را در منطقه گرفته اند. لذا اگر ايران به موقعيتي رسد كه داراي استقلال امنيتي باشد و آنها نتوانند سياست هاي خود را پيش برند قطعا اين امر براي آنها ناخوشانيد خواهد بود. لذا روسيه و اسرائيل در موضوع هسته اي ايران مشترك المنافع هستند. با اين وجود در موضوع هايي مانند سامانه اس سيصد و سامانه دفاعي و حتي اقتصاد و انرژي بين آنان اختلاف نظرهايي وجود دارد و اين امر به اختلاف منافع آنها برميگردد. اگر روسيه به پدافند هوايي ايران كمك كند اهرم فشار اسرايئل بر ايران را كم رنگ ميكنند. برتري هوايي اسرائيل بر ايران در موضوع هوايي وسلاح هسته اي است و لذا اگر روسيه به كم رنگ تر شدن اين فشار كمك كند واكنش اسرائيل را در در پي دارد. اگر اسرائيل هم تلاش كند جلو درآمد زايي روسيه را از فروش سلاح به ايران بگيرد آن هم واكنش روسيه را درپي دارد.
مركز بين المللي مطالعات صلح : در هفته هاي گذشته برخي رويكرد اسرائيل را به نوعي نمايندگي از موضع غرب ميدانند.در اين حال رويكرد اسرائيل تا چه حدي در بدنه تصميم گيري كشورهاي اروپايي و امريكا در مذاكره با ايران نقش دارد؟
بايد گفت رهبري فكري مذاكره هسته اي ايران برعهده اسرائيلي ها است. يعني خطوط را آنها تعيين ميكنند. چون آنها اين موضوع را براي جهان جا انداخته اند كه در واقع متاثر اصلي از موضوع هسته اي ايران آنها هستند و نوعي تصديگري را در اين موضوع براي خود قائل هستند. موضوع اين است كه صداي اسرائيل و صداي كشورهاي اروپايي و امريكا در واقع تفاوت ميان دو سمت ميز در يك مذاكره داخلي است. آنچه از اسرائيلي ها به عنوان تهديد و بي صبري و واكنش شديد مي شنويم اين نوع گفتمان اساسا چيزي نيست مگر بخشي از گفتماني كه در غرب در فرايند سياست سازي در مورد ايران وجود دارد. آنها در غرب تصميم گير بخش هاي تند اين سياست را به اسرائيل محول ميكنند و بخش هاي نرم تر تعامل با ايران را اروپايي ها به عنوان مذاكره بر عهده مي گيرند. اين به اين معني نيست كه آنچه اسرائيلي ها مي گويند از نظر اروپايي ها درست نبوده و بدان اعتقاد ندارند. يعني رويكرد اين است كه بخش نرم تر گفتمان را اروپايي ها دارند تا بتوانند از ديپلماسي بهره برند. لذا جدا كردن اسرائيل از غرب غير علمي است. اينكه به دنبال نقش اسرائيل در مذاكرات باشيم نيز غير علمي است. آنها در واقع بلوك واحدي هستند كه با هم فكر كرده و تصميم ميگيرند و رايزني مي كنند. لذا ما با جبهه واحدي روبرو هستيم. در اين حال اگر آنها بتوانند اين تصوير را در افكار عمومي ما جا اندازند كه ما با گروه هاي مختلف در غرب روبر هستيم حداقل ما را دچار ترديد و سردرگمي ميكنند.
مركز بين المللي مطالعات صلح : اخيرا رئیس فدراسیون یهودی های شمالی امریکا گفت که کری خود را برای امضای یک “توافق بد و خطرناک” که می توانست بقای یهود را تهدید کند، آماده کرده بود، نقش لابي هاي يهود در كشورهاي غربي در روند مذاكره چيست؟
رويكرد لابي هاي يهود تا حدي با سياست رسمي دولت اسرائيل متفاوت است. لابي ها علاوه بر منافع اسرائيل منافع ديگري چون اقتصاد، شركت هاي بزرگ چند مليتي و مذهبي و ايدئولوژيك و.. نيز دارند. اين رويكرد در زمان هاي از موضع رسمي اسرائيل سخت تر و گاهي هم خفيف تر است. اكنون لابي هايي نيز وجود دارد كه معتقدند كه ايران بايد اشغال گردد، لابي هايي نيز بر تجزيه ايران تمركز دارند چرا كه واحد هايي سياسي منطقه از راه تجزيه ايران به دست مي آيد. اين لابي ها به دنبال سناريوهاي كابوس گونه ديگري هم بر ضد ايران هستند و فشار هاي خود را هم دارند. اما در نهايت ما بايد بدانيم اساس تصميم غرب در مورد ايران و اساس سنگ بناي غربي ها در مورد ايران چيزي نيست مگر منافع ملي آنها .
مركز بين المللي مطالعات صلح : نتانیاهو در شرايط كنوني چه نگاهي به مذاكرات هسته اي ايران و غرب دارد؟
من معتقدم كه اگر نتيجه اي عملي از مذاكرت حاصل گردد اسرائيلي ها آن را خواهند پذيرفت . ممكن است در رسانه هاي عمومي خود از پيشرفت مذاكرات استقبال نكنند، اما آنها نيز به دنبال نتيجه عملي در مذاكرات با ايران هستند. من بر اين نظرم كه در مذاكرات ايران و غرب چيزي براي مذكره كردن وجود ندارد و امتيازي وجود ندارد كه ايراني ها به آنها دهند تا آنها راضي گردند. تنها امتيازي كه مي تواند آنها را راضي كند ما را از كليه منافع خود محروم ميكند. آنچه از ما ميخواهند توقفق غني سازي و دست كشيد از برنامه هسته اي و آنچه ما مي خواهيم حق ما براي غني سازي و ادامه برنامه هسته اي است اما بايد گفت اين مذاكرات به نفع ايران است چرا كه به جهانيان نشان ميدهد كه ما آماده مذاكره و گفتگوي عقلاني و تنش زدا هستيم.
