مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
روابط روسیه و آمریکا در یک سال گذشته با تحولاتی نوین روبرو بوده است. در این بین با توجه به نوع نگاه ترامپ به روسیه و پوتین برای بررسی بیشتر آینده روابط دو قدرت مهم گفتگویی با دکتر قامت داشته ایم:
واژگان کلیدی: آینده، همگرایی، واگرایی ، روابط، روسیه ، آمریکا
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در ماه های گذشته رابطه روسیه و آمریکا به چه سمت و سویی سوق پیدا کرده است؟
قبل از اینکه آقای ترامپ بر سر کار بیاید، رابطه روسیه و امریکا در قالب گسترش ناتو به سمت شرق بوده است و امریکا سعی داشته است که به سمت شرق گسترش پیدا کند و در چارچوب چند هدف این موضوع را دنبال می کند. نخست بحث نزدیکی به معادن و ذخایر انرژی در آسیای مرکزی و قفقاز ،دوم نزدیکی به چین، سوم مهار ایران و چهارم نزدیکی به روسیه است. بنابراین روسیه، یکی از محورهای سیاست های خارجه امریکا در دوره آقای اوباما بوده است و هدف این بوده که بعد از روی کار آمدن آقای پوتین به روسیه اجازه ایجاد امپراطوری مجدد روسیه را ندهد. ولی با روی کار آمدن آقای ترامپ به نظر می آید که این امر کمی تغییر پیدا کند. البته تغییر زیربنایی ایجاد نخواهد شد. ولی به هرحال نزدیکی روابط امریکا بعد از روی کار آمدن ترامپ تبعات خاص خود را برای روسیه و کشورهای تحت پوشش و مرتبط با روسیه را به دنبال خواهد داشت.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در چه حوزه های همگرایی و واگرایی در روابط بین دو کشور روسیه و امریکا در مورد اروپای شرقی، اروپا، خاورمیانه ، آسیای مرکزی ، قفقاز و شرق دور وجود دارد؟
اگر امریکا و روسیه بعد از روی کار آمدن ترامپ بخواهند به هم نزدیک شوند، که سیاست کنونی نیز همین را نشان می دهند، ممکن است بخواهند در مورد جمهوری اسلامی ایران معامله کنند. ولی در رابطه با بحث بنیادگرایی و بحث اسلام تکفیری بعد از روی کار آمدن آقای ترامپ احتمالا هماهنگی خواهند داشت. البته زمان آقای اوباما این گونه نبود، اما به نظر می رسد از این به بعد این گونه گردد. اما رقابت بر سر حوزه های نفوذ هم چنان باقی خواهد ماند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در بحران هایی مثل یمن، سوریه، عراق و فلسطین چه اختلاف نظرهایی بین امریکا و روسیه در وضعیت کنونی مشهود است؟
از قدیم یعنی بعد از خروج انگلیس از منطقه در سال1971 اختلاف بین امریکا و روسیه بر سر حوزه ی نفوذ در خاورمیانه وجود داشته است. به نظر من این موضوع همچنان ادامه پیدا خواهد کرد. اما برداشت شخصی من این است که امریکا تمرکز اصلی خود را از خاورمیانه به سمت خاور دور برای مهار هرچه بیشتر چین سوق خواهد داد. امریکا در عین این که خاورمیانه را مد نظر دارد، ولی به هرحال بخش اعظم استراتژی خود را به سمت خاور دور و مهارچین پیش خواهد برد. در رابطه با سوریه در زمان آقای اوباما با روسیه اختلاف نظر وجود داشت، اما به نظر من بر اساس مواضع اعلامی آقای ترامپ این اختلاف نظر در حال کمرنگ شدن است. ولی در حال حاضر برای قضاوت کردن زود است. باید دید که ترامپ انتخاباتی و ترامپ کاخ سفید چقدر با هم نزدیکی دارند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به بحث کارگزار و ساختار در سیاست خارجی هر کشوری و با توجه به شخصیت هایی که تاکنون مشخص شده است که در سیاست خارجی آقای ترامپ نقش خواهند داشت، بدنه حزب جمهوری خواه و اطرافیان ترامپ می توانند چه تاثیری بر آینده روابط روسیه و امریکا بگذارند؟
به نظر من بر اساس چیدمان نیرویی که ترامپ در حال انجام است، انتصاب در CIA، انتصاب در وزارت دفاع و کاندیدهای وزارت خارجه و مشاور امنیت ملی بیشترین تاثیر گذاری را در سیاست خارجی داشته، دارند و خواهند داشت. نیروهایی انتخاب شده است و چه درحال چیدمان است همگی جزء حزب جمهوری خواه هستند و به نظر می آید که سیاست تندروانه ای را پیش خواهد گرفت. ولی در رابطه با روسیه سیاست شخصی آقای ترامپ سیاست نزدیکی به روسیه است. بعد دیگر این است که شخصیت آقای ترامپ کاسب مسلک است، بنابراین اهل سود ، زیان و محاسبه گر است. چنانچه ممکن است امریکا و روسیه با هم روی برخی از کشورها مثل معامله ای کنند. این بدین معنا است که ایران هم می تواند معامله گر خوبی با آقای ترامپ باشد. سوابق تاریخی روابط دو کشور در زمان حزب جمهوری خواه نشان داده است که جمهوری خواه ها نسبت به دموکرات ها بیشتر اهل معامله هستند. در زمان آقای ریگان این اتفاق در جریان مک فارلین رخ داد. ایران اگر بتواند از این شرایط بوجود آمده است استفاده کند می توان گفت که معامله قرن اتفاق افتاده است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: باتوجه به سخنان آقای ترامپ مبنی بر خروج از ناتو، نوع نگاه آقای ترامپ به اروپا ساختارهای اروپا چه تاثیری بر روابط با روسیه خواهد داشت؟
اگر آقای ترامپ مواضع انتخاباتی خود را عملی کند. ناتو مقداری تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. ولی نمی توان دقیق در این رابطه صحبت کرد. تا زمانی که آقای ترامپ کار خود را در کاخ سفید شروع نکرده است، هر گونه ارزیابی دور از واقعیت خواهد بود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در وضعیت کنونی چند سناریو را می توان در روابط آینده امریکا و روسیه می توان مد نظر قرار داد؟
در یک سناریو آقای ترامپ می تواند همان ترامپ انتخاباتی باشد و به روسیه نزدیک شود. احتمال دیگر این است که تقابل بوجود بیاید و احتمال دیگر هم این می تواند باشد که معامله ای بر سر برخی از کشورها با هم داشته باشند. در سناریوی اول این دو کشور در سطح روابط بین دو کشور به هم نزدیک خواهند شد. ولی کامل ترین این سناریو سناریوی آخر است، به طوری که در سطح کلان یا سطح نظام بین الملل به هم نزدیک شوند. در این حالت آلترناتیو سوم بوجود می آید، به طوری که بخواهند معامله ای بر سر برخی از کشورها انجام دهند. پوتین به دنبال احیای مجدد قدرت روسیه است. در صورتی که این سیاست روسیه ادامه پیدا کند و ترامپ و امریکا بخواهند به روسیه نزدیک شود در این صورت می توان معاملاتی بین روسیه و امریکا در سطح کلان بین المللی بر سر برخی از کشورها رخ دهد، مثل اتفاقاتی که در اوکراین افتاد، این معامله می تواند در مورد سوریه و ایران هم اتفاق بیفتد.
