مریم خالقی نژاد
پژوهشگر و تحلیلگر مسائل بین المللی
مرکز بین المللی مطالعات صلح -ipsc
کشورهای چهارگانه ژاپن، استرالیا، هند و ایالات متحده گروهی را تحت عنوان کواد برای برخی اهداف مشترک به خصوص در زمینه امنیت مرزهای مختلف از سالها پیش تشکیل داده اند، این کشورها از نظر سیاسی و امنیتی دارای اهداف مشترکی هستند که شاید بیشتر از هر چیزی همین عامل منجر به تقویت این گروه و ادامه دار بودن آن شده است چرا که تمامی آن ها اعم از امریکا و ژاپن تا استرالیا و هند به کشور قدرتمند دیگری یعنی چین به عنوان رقیب خود می نگرند.
عده ای این گروه را ناتوی آسیایی نامیده اند و اعتقاد دارند که همچنان که ناتوی اروپایی برای مقابله با روسیه شکل گرفت در اینجا نیز متحدان منطقه ای ناتوی آسیایی را برای مقابله با چین تشکیل داده اند. چین که سالهاست با قدرت اقتصادی خود توانسته است بر مناطق مختلفی از جهان بتازد و نفوذ پیدا کند از نظر سیاسی و امنیتی نیز در این مناطق برخی اقدامات و ادعاهایی را داشته است که باعث خیزشی جدی کشورهای نام برده در این مناطق یعنی اسیا، اقیانوس آرام و اقیانوس هند شده است و هر کدام از کشورها دلایل و توجیهات خود را برای این اجتماع دارند اما آشکار آن را مقابله با چین نخواهند نامید.
برای مثال رقابت چین و هند در دریای عرب و خلیج فارس، تلاش چین برای نفوذ بیشتر به کشورهایی مانند میانمار، پاکستان و بنگلادش که برای هند ناخوشایند است.
اختلاف مرزی دو کشور ژاپن و هند با چین به خصوص در مرزهای هیمالیا و تنش هایی که بین هند و چین ایجاد شده است
نگرانی در مورد اقدامات چین در منطقه آزاد و باز آسیا پاسیفیک
ادعای چین در مورد مالکیت تمامی مناطق دریای چین جنوبی
ادعای استرالیا مبنی بر ناآرامی در منطقه هند- پاسیفیک که چین را عامل اصلی آن می داند
تمامی موارد نام برده نمونه ای از اختلافات جدی سیاسی و امنیتی میان گروه کواد پلاس و چین می باشد که در این بین امریکا برای مقابله با رقیب اقتصادی خود یعنی چین به این گروه پیوسته و در راستای منافع مشترکشان اقدام می کنند. چنانچه که این روزها نیز با توجه به برخی مشکلات جهانی رهبران چهارگانه کشورهای عضو کواد جلساتی به صورت مجازی را برای مسائل کنونی به خصوص واکنش به مسئله کرونا و همکاریهای بیشتر جهت تهیه و توزیع واکسن کرونا، مسائلی مانند فناوری های جدید و موضوعات آب و هوایی داشته اند.
تلاش کلی کشورهای کواد پلاس را جدای از مسائل نام برده جهانی و منافع مشترک باید در وهله اول برای بهبود یک منطقه ازاد و باز اقیانوس های آرام و هند و محدود کردن چین از فعالیت های خود در این منطقه و مقابله با آن نام برد تا با همکاری هم بتوانند پیشرفت هایی بیشتر از چین را داشته و در نتیجه چین را محدود نمایند. بدین جهت است که کشورهای عضو کواد اخیرا نام این گروه را کواد پلاس گذاشته اند تا راه را برای کشورهای دیگر که مایل به عضویت در این گروه و پیوستن به آن هستند را باز بگذارد به عبارتی در پی تجمعی قوی تر و بیشتر از کشورهای مختلف منطقه برای این هدف بزرگ هستند.
آنچه که واضح و غیر قابل انکار است قدرت اقتصادی چین و روابطی که کشورهای منطقه از نظر اقتصادی با چین دارند، می باشد که منجر شده است تنشهای بشدت مخربانه میان این کشورها ایجاد نشود و وضعیت سیاسی و اقتصادی خود را به صورت جداگانه پیش برند.در همین راستا نیز کشورهای کواد پلاس در پی افزایش روابط تجاری مابین طرفین هستند . این کشورها سعی در بهبود و تقویت روابط خود با یکدیگر دارند که بتوانند در صورت امکان، از نظر اقتصادی نیز در قالب همین گروه فعالیت کنند . برای مثال افزایش روابط ما بین هند و ژاپن به صورت چشمگیری رشد داشته است و به نظر همچنان در حال پیشرفت و عمیق تر شدن است. لذا کشورهای نام برده علی رغم دارا بودن روابط تجاری با فراز و نشیب های مختلف با چین، از نظر سیاسی به صورت روشی نرم در پی ایجاد ائتلافی منطقه ای و قوی برای مقابله با سیاست های نام برده چین می باشند که چشم انداز و انتظار آنها از گروه کواد پلاس نیز همین امر می باشد. در این بین نقش امریکا در بهبود روابط با کشورهای نام برده برای تقویت روابط میان کشورهای دیگر نیز در این گروه بسیار تاثیر گذار بوده است که نمونه بارز آن هند و ژاپن است. همچنین رقابت اقتصادی با چین نیز و تلاش بی وقفه چین برای نفوذ در مناطق مورد توجه هم بر این امر تاثیر فراوانی دارد.
به طور کلی بعد از تلاش های همگرایی و همکاری کشورهای کواد پلاس آنچه که نمایان است هدف اصلی این گروه ابتدا محدود کردن چین و جلوگیری از نفوذ بیشتر چین و کاستن از ادعاهای آن و عدم اجرایی و عملی شدن ادعاهای مربوط به مالکیت برخی مناطق دریایی و مرزی چین است و سپس در قالب امنیت دریایی در سه قسمت آسیا، اقیانوس آرام و اقیانوس هند ، مبارزه با تروریسم، دزدی های دریایی و سلاح های کشتار جمعی می باشد. به همین دلیل است که چین از گروه کواد پلاس ناراضی و آن را ناتو ایی علیه خود خوانده است که به دور از واقعیت هم نیست.
کلمات کلیدی : کواد پلاس, امنیت دریایی,چین , اقیانوس آرام, اقیانوس هند , حقوقی بین المللی
