تحلیلگر حوزه افغانستان

مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC

انتخابات پارلمانی افغانستان با تاخیری چند ساله در هفته آینده برگزار می شود. در این بین برای بررسی ویژگی ها و مشخصات دور کنونی انتخابات پارلمانی افغانستان  و چشم انداز آن گفت وگویی با دکتر عبدالمحمد طاهری، کاردار و اولین مستشار و رایزن فرهنگی وزارت امور خارجه ایران در وزارت معارف افغانستان و تحلیلگر حوزه افغانستان داشته ایم:

واژگان کلیدی: چشم انداز، انتخابات پارلمانی، افغانستان، ویژگی ها ، طالبان ، داعش

مرکز بین المللی مطالعات صلح: ویژگی ها و مشخصات دور کنونی انتخابات پارلمانی افغانستان چیست؟

 شرایط کنونی افغانستان شهید بسیار پیچیده است و در روزهای اخیر مشاهده کرده ایم که نهادهای انتخاباتی مورد تعرض گروه‌های داعش و طالبان قرار گرفته اند. چنانچه در هرات و تخار حملاتی نسبت به مردم انجام گرفت و تعداد زیادی از مردم کشته شدند. بنابراین در چنین شرایطی انتخابات پارلمانی افغانستان با رویکرد مثبت قابل ارزیابی نیست و هر چه به انتخابات افغانستان نزدیک تر شویم شاهد بدترشدن وضعیت خواهیم بود. هرچند پلیس، ارتش و نیروی امنیتی تلاش کنند از حوزه انتخاباتی در این کشور حمایت کنند ولی وضعیت دشمنان پیچیده است و عملیات متنوع بیشتری نسبت به گذشته انجام میدهند که به درستی قابل پیش بینی نیست. در کلام نهایی می‌توان گفت این دوره انتخابات پارلمانی بسیار بسیار متشنج است و با کمال تاسف عملیات‌های مخالفان به سخت کنترل می شود. اگر انتخابات پارلمانی فعلی وگذشته این کشور را مقایسه کنیم باید به افزایش ماهیت تشنج در افغانستان توجه کرد.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: نقش جریان ها و احزاب سیاسی به انتخابات پارلمانی افغانستان چیست؟

بخشی از جریان های سیاسی هم اپوزیسیون هم مخالف در دولت های کابل در گذشته مانند حزب اسلامی حکمتیار یا حزب اسلامی و سایر گروه ها در درون قدرت قرار گرفته اند. اما گروه اپوزیسیون کنونی نیز گروهی قوی است و تلاش می‌کنند در انتخابات سهمی داشته باشند. همچنین برخی از نهادها نیز در آستانه انتخابات روی خوشی به انتخابات نشان نداده اند و احتمال دارد انتخابات پارلمانی را تحریم کنند و مردم را مورد تشویق قرار داده تا حضور پیدا نکند. مسلم است بافت سنتی مردم و جامعه افغانستان به گونه‌ای است که ریش سفیدان ولویی جرگه می تواند نقش اساسی در احزاب و جریان های دیگری در افغانستان داشته باشند و در کف جامعه و قاطبه مردم  نقش بسزایی داشته باشد.

 احزاب و جریان سیاسی در واقع می‌توانند تاثیرگذار باشند و بخش عمده بخشی از آنها را جوانان تشکیل می‌دهند بعضی از آنها نیز از کسانی در ساختار حزبی است. آنچه مسلم است کسانی که در گذشته مخالف دولت بودند، یا جریانی که اپوزیسیون وکسانی که در قالب ریش سپیدان ایفای نقش می کنند نقش فعالی خواهند داشت. به علاوه جریانی که در قدرت حضور دارند، اما از رئیس جمهور غنی بریده اند نیز در انتخابات نیز فعال خواهند بود. در این بین شرایط و کنشگری احزاب و جریان ها در انتخابات با ابهام هایی روبرو است و هر آینه ممکن است نسبت به شرایط حضور در انتخابات و تهییج مردم در داخل انتخابات شرایط جدیدی ایجاد کنند یا در حال تفرقه باشند. هر هر حال این گروه ها به دنبال قدرت بوده اند. نکته دیگر این است که در جامعه افغانستان بعد از ۱۶ سال عمر دولت جدید افغانستان دمکراسی در این کشور تمرین میشود مورد خوش بینی است و امید می‌رود در آینده گام های بهتری را برای تحول در افغانستان بردارند.

مرکز بین المللی مطالعات صلح:  رویکرد طالبان و داعش به انتخابات پارلمانی افغانستان چیست؟

آنچه مسلم است هم طالبان و داعش و جریان هایی دیگری از دل این دو گروه بیرون آمده اند در انتخابات دو هدف را دنبال می کنند. هدف اول اینکه اقتدار خود را به رخ دولت و قدرت مرکزی بکشانند تا مردم انگیزه ای برای حضور انتخابات نداشته باشد. همچنین بخشی از ولایاتی که همیشه محل اقتدار طالبان یا داعش بوده است انتخابات در آنجا رنگ و بویی ندارد و صندوق‌های نیز وجود نخواهد داشت.

شرایط فعلی افغانستان شرایطی است که طالبان برای اینکه یک پروسه صلح را آغاز کرده اند و با درک تفاوت گذشته سیاست امریکا و ترامپ ( با رویکرد اقتصادی در افغانستان ادامه خواهند داد یا کار را تمام کنند و بعد از اینجا بیرون خواهند رفت) به هر ترتیب طالبان و داعش به دنبال آن هستند آنقدر در حضور و قدرت خودنمایی کنند و زمینه خروج امریکا را فراهم کنند. همچنین ممکن است برخی از رهبران طالبان در پروسه انتقال پروسه انتخابات تحت تاثیر قرار بگیرند و شرایط برای انتخابات را آرام کنند. اما این رویکرد خیلی خوشبین نیستم تا روند حدی پیچیده شدن افغانستان هرچه آستانه انتخابات نزدیک تر می شویم شرایط ناامن تر میشود. این رویکرد برای کسب امتیاز از دولت مرکزی و امریکای است.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: مهمترین چالشها و موانع انتخابات پارلمانی افغانستان چیست؟

 بزرگترین چالش تهدید امنیتی هست و مشخص از طرف چه بازیگرانی است. همچنین یاس و ناامدی مردم است. یاس و ناامیدی مردم از وضعیت امنیتی و اقتصادی کشور و فساد مهم است و مردم بسیار ناراضی هستند. این امر در کنار دیگر عوامل دیگری نیز مردم را از حضور در صندوق در انتخابات دور می‌کند. چالش دیگر که دولت نیز با آن روبروست شرایط ناامن است و مشاهده شده در برخی ولایات صد در صد تا ۲۰% ناامنی وجود دارد و یا در سی و چند ولایت افغانستان است اگر این چالش ها از بین بردن نرود روند انتخابات ناایمن است. اگر چالشها از بین نرود پروسه انتخابات در افغانستان روند آرامی نخواهد بود هم از جهت رای گیری و هم از جهت مشارکت بخش مهمی از مردم در انتخابات پارلمانی.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: چشم انداز نتایج انتخابات پارلمانی افغانستان را چگونه می بینید و سناریوهای محتمل چیست؟

اگر انتخابات تایید شود و نهادهای ناظر بین المللی انتخابات را تایید کنند و انتخابات به سلامت از این پروسه عبور کند می‌توان به صندوق‌های رای اتکا کرد، اما اگر انتخابات زیر سوال رود احتمال درگیری های درون حزبی بیشتر شود مساله آفرین است. از این جهت احتمال اینکه انتخابات افغانستان زیر سوال رود بسیار بسیار زیاد است. چرا تاریخ گذشته افغانستان نشان می دهد هم در فرایند دستکاری می شود و مردم همیشه از اینکه انتخابات سالم نبوده شاکی هستند. لذا مردم و دولت سناریوهایی مد نظر دارند. بنابراین دولت برای گذار از چالشهای انتخابات برنامه های را پیش بینی کرده تا امنیت انتخابات سالم برگزار کند ولی مردم این همه اعتقادی ندارد. همچنین استراتژی طالبان و داعش در تعاریفی با نا ایمن کردن انتخابات افغانستان می پردازند.