مركز بين المللي مطالعات صلح-IPSC
دوره‌ی ریاست جمهوری آقای كرزاي در اواسط سال 2014 ميلادي به پایان می‌رسد. در اين شرايط کميسيون مستقل انتخابات افغانستان 16 فروردين سال 1393 را روز سومین دور انتخابات ریاست جمهوری افغانستان پس از طالبان اعلام نموده است.اما انتخابات اين كشور با چالش هايي همراه است. همين امر موجب شد تا به گفتگويي با دكتر ظهوري كارشناس افغانستاني بپردازيم:
واژگان كليدي: چالش هاي انتخابات رياست جمهوري افغانستان، موانع انتخابات رياست جمهوري افغانستان، چ انتخابات رياست جمهوري افغانستان، انتخابات رياست جمهوري در افغانستان
مركز بين المللي مطالعات صلح: بزرگترین چالش فرا راه انتخابات از نگاه کمیسیون انتخابات موضوع تامین امنیت است. هر چند هر چند راسموسن دبيركل ناتو از تأمين امنيت برگزاري انتخابات رياست جمهوري آينده افغانستان توسط نظاميان خارجي خبر داده و مقامات امنیتی از تامین امنیت اطمینان داده اند نتوانند امنیت 50 درصد حوزه های رأی گيري را تأمین کنند و اقدامات عملی هم از سوی دست اندرکاران انجام نشود انتخابات كشور با چالش عمده روبرو خواهد بود .در شرايط كنوني متيم چالشهاي فراروي انتخابات چيست؟
افغانستان بعد از جنگ هاي متعدد در طول ده بيست سال گذشته سومين دور انتخابات آزاد را تجريه ميكند و اين انتخابات در بين مردم شور و شوق خاصي را ايجاد كرده است. اگر تا كنون نيز در واقع كرزاي رئيس جمهور بعد از دوره طالبان بوده است اكنون بعد از خروج نيروهاي خارجي شخص ديگري بر جاي وي خواهد نشست. در اين حال اين امر چالشهاي متعددي در پي داشته و دارد.
با توجه به آشتي مردم با انتخابات و رابطه بين جامعه مدني و نهادهاي فرهنگي دولت مسائل تا حدود زيادي تفهيم شده است. ما در گذشته مشكلات بيشتري داشته ايم، اما اين دوره ممكن است چالشها كمتر باشد. موضوع خروج نيروي هاي خارجي و واگذاري امنيت به دست نيروهاي دولتي افغانستان (كه در اين دور ميتوانيم شاهد آن باشيم) مي تواند يكي از چالشها باشد. در اين حال افغانستان كنوني در حد بسيار وسيعي از دخالت هاي خارجي رنج مي برد . يعني هم كشورهاي خارجي و هم امريكا به نحوي در افغانستان حضور دارند و اين حضور دخالت هاي زيادي را درپي دارد و كشورهاي ديگري چون پاكستان با وابسته كردن نيروهايي چون طالبان و نيروهاي اپوزسيون مسلح تلاش مي كنند به نحوي امنيت را برهم زنند و آرامش در دوران انتخابات را با چالش روبرو كنند. اگر طالبان امنيت را بر هم نزند و مشكلاتي را ايجاد نكند مي توان انتخابات خوبي داشت و نوعي ثابت نسبي بدون حضور خارجي ها برقرار كرد. در اين حال بايد گفت دخالت ها زياد است و دخالت هاي مهمترين چالش پيش روي افغانستان خواهد بود. تحركات طالبان و تهديد هاي آنها ميتواند شرايط را بغرنج كند. همچنين در تحليل ديگري مي توان اينگونه گفت كه نيروهاي خارجي با بهانه حضور طالبان ميخواهند در افغانستان مشروعيت حضور پيدا كنند و اين موضوع هم نوعي عمل متقابلي است كه نيروهاي مخالف و طالبان با دولت هاي خارجي در افغانستان در حال بازيي هستند تا موضوع قرارداد امنيتي و حضور نيروهاي خارجي در افغانستان و مانند آن مورد قبول دولت يا نهادهاي افغانستان قرار گيرد .
مركز بين المللي مطالعات صلح: برخي معتقدتد كه هنوز سايه تقلب در انتخابات افغانستان وجود دارد تا چه حدي اين امر مي تواند چالش مهمي براي انتخابات باشد؟
در اين حوزه بايد به دخالت خارجي هم اشاره كرد. همانگونه كه اخيرا نيز دكتر عبداله بزرگترين تهديد و رقيب خود را تقلب دانست و اين تقلب تنها از راه نيروهايي كه در كشور حاكم هستند امكان پذير است. در غير اين صورت مسلم است كه به گونه ديگري امكان تقلب در انتخابات افغانستان وجود ندارد. مي دانيم كه در بسياري از شهرستان هاي دور افغانستان از كنترل دولت مركزي خارج است. بعد از اينكه تعدادي براي جمع آوري آرا انتخابات مي شوند كارت هاي راي گيري را توزيع و مي توانند به راحتي تعداد زيادي از آرا را توزيع كنند و به نفع يكي از نامزدها تقلب كنند. با اين شكل تقلب نامرئي و نامحسوس ايجاد مي شود. جدا از اين در شمارش آرا هم مي توان تقلب وسيعي صورت گيرد. همچنين بسياري از نامزدهايي كه فكر ميكنند برنده خواهند شد دغدغه تقلب در سرنوشت انتخابات را دارند. همچنين موضوع شمارش آرا در مركز را مد نظر قرار ميدهند. در واقع با وجود بررسي كميسيون شكايات انتخابات و نظارت ها گاهي تقلب هايي صورت ميگيرد . جدا از اين موضوع ادامه حاكميت تيم كرزاي است يعني به نحوي با همكاري نيروهاي خارجي وي تلاش ميكند در حاكميت قرار گيرد و امنيت را مشروط بر اينكه در آينده خود و يا تيم وي قرارداد را امضا كنند شود. چنانچه آقاي اشرف غني احمد زي كه به شدت از سوي امريكا حمايت مي گردد و همچنين برادر آقاي كرزاي و تيم زلماي رسول و.. كه به نحوي به آقاي كرزاي منتسب هستند از سوي امريكايي ها حمايت ميگردند مي توانند در صورت عدم موفقيت در مورد تقلب تصميم گيري پشت پرده كنند ( مثلا در صورتي كه آقاي عبداله انتخاب گردد) و آرا را به تقلب خواهند كشيد. اين تقلب مي تواند هم توسط تيم حاكم و هم توسط خارجي ها به نفع اشرف غني احمد زي و.. انجام گيرد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به وضعيت جغرافياي افغانستان و كوهستاني بودن شمال و مركز آيا سرما و نبود امكانات نمي تواند در راي دهي تاثير قابل توجه در سوق دادن راي ها به نامزد خاص از قوم خاص داشته باشد؟
در واقع هر زماني ممكن بود چنين چالشي وجود داشته باشد. مسلم است كه بسياي از مناطق افغانستان چون باميان تا اوايل تابستان امكان عبور و مرور مناسب وجود ندارد، اما امسال به انتخابات و زمان انتخابات بايد به شكلي مشخص شده عملي شود. كرزاي هم براين موضوع تاكيد داشت. مردم هم فكر ميكنند انتخابات در زمان تعيين شده برگزار گردد. در اين حال مشكلات تكنيكي و مشكلات فصلي و. ..راه ها و گوشه بسيار كوچكي از تقلب گسترده اي است كه اگر در مركز صورت گيرد مي تواند چالشي براي انتخابات باشد. در اين حال هم بايد توجه داشت كه هر چه زمان بگذرد تحركات طالبان به شدت بالا خواهد گرفت و گرما نيز در برخي مناطق شدت مي گيرد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: دولت كابل در سال پیش رو با دو برنامه مهم ملی يعني خروج نیروهای بین المللی از کشور و انتقال کلیه مسئولیت‌های امنیتی به نیروهای داخلی و انتخابات است. در اين حال با توجه به رايزني كرزاي با نامزدها براي تجميع نامزدها در برابر عبداله (قیوم کرزی در یک نشست خبری اظهار داشت که وی به نفع هیچ کاندیدایي دیگری کنار نمیرود). آيا ممكن است انتخابات به تعويق افتد؟
اين امر بعيد به نظر ميرسد، چرا كه هم برنامه هاي برگه ها انتخابات و هم برنامه هاي كاري و هم مسئوليت هاي در نظر گرفته شده و تاكيد كه از آغاز صورت گرفته به هيچ وجه قابل تغيير نيست، لذا بعيد است مگر اينكه اتفاق خاصي روي دهد. مثلا بر طبق قانون انتخابات اساسي اگر يكي از نامزدها فوت شده و يا كشته شود ممكن است زمان انتخابات مدتي به تعويق افتد. اگر نه شرايط به همين روال باشد و اتفاق خاصي رخ ندهد انتخابات برگزار ميگردد.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
