دکتر مهدی محمدنیا
استاد دانشگاه و کارشناس بین الملل
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
امانوئل ماکرون همانطور که انتظار می رفت در دور دوم انتخابات فرانسه مارین لوپن را شکست داد و به کاخ الیزه راه یافت. کاندیدای ۳۹ ساله جنبش موسوم به «به پیش» به وضوح از کارکرد نهادهای موجود در فرانسه و اتحادیه اروپا دفاع کرد. وی در سال ۲۰۰۶ به حزب سوسیالست فرانسه وارد شد و پس از پیروزی فرانسوا اولاند در انتخابات سال ۲۰۱۲، ماکرون ۳۴ ساله به عنوان معاون دبیرکل امور ریاست جمهوری وارد کاخ الیزه شد.نوشتار زیر به این مساله توجه کرده است.
پيامدهاي پیروزی مطلق آقای ماکرون در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه در حوزه اروپا
به‌طورکلی می‌توان پیروزی ماکرون بر مارین لوپن را در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری، غلبه عقلانیت بر پوپولیسم دانست. به نظر میرسد با توجه به اینکه اتحادیه اروپا نتوانسته است در حوزه های اقتصادی انتظارات رو به افزایش مردم را پاسخ دهد، فضا برای رشد پوپولیسم در این اتحادیه فراهم شده است. یکی از مهمترین پیامدهای این فضای انتخاباتی برگزیت و خروج انگلستان از اتحادیه اروپا می باشد. حال مخالفان اتحادیه اروپا با استفاده از همین فضای انتخاباتی پوپولیستی به دنبال «فرگزیت» بودند. در این راستا، راست گرایان افراطی به رهبری مارین لوپن، معتقدند که اجرای سیاست ها و قوانین اتحادیه اروپا حاصلی جز دردسر برای فرانسه و افزایش هزینه های این کشور بویژه در زمینه مهاجرت نداشته است. اما، ماکرون در میان سایر نامزدهای ریاست جمهوری فرانسه، با وجود یکسری انتفاداتی نسبت به ساختار اتحادیه اروپا، بیشترین حمایت ها را از این اتحادیه به عمل آورد. به همین خاطر پیروزی او در این انتخابات مورد استقبال گسترده مقامات اتحادیه اروپا قرار گرفت و با پیش‌بینی ثبات در بازار اروپا، ارزش یورو در مقابل دلار با افزایش شش درصدی روبرو شد. پیروزی ماکرون نشان داد که فرانسه بر خلاف انگلستان منافع عمیقی در حفظ اتحادیه اروپا دارد. در حالیکه انگلستان از همان زمان تشکیل اتحادیه اروپا در برابر ادغام کامل در ساختار این اتحادیه بویژه در موضوع شنگن و پول واحد اروپایی مقاومت کرد و با گرایش به آمریکا یک هویت اروپایی-آمریکایی از خود نشان داده است. این در حالی است که سیاست های فرانسه اروپا- محور است و خود را ملزم به پایبندی به سیاست های این اتحادیه می داند. بر همین اساس مهمترین پیامد پیروزی ماکرون بر اروپا را می‌توان افزایش امید به انسجام اتحادیه اروپا دانست. موضوعی که در صورت پیروزی مارین لوپن و اجرای سیاست خود مبنی بر خروج از اتحادیه اروپا، می‌توانست به از هم گسیختگی این اتحادیه در سال های آتی منجر شود.
روابط فرانسه با امریکا
رابطه فرانسه با آمریکا موضوعی فراتر از گرایش‌های سیاسی است. هر فردی که سکان دار ریاست جمهوری این کشور شود تلاش خواهد کرد که روابط خوب خود را در عرصه های سیاسی، اقتصادی و امنیتی حفظ نماید. فرانسه هنوز به لحاظ امنیتی در چارچوب ناتو وابسته به حمایت های نظامی آمریکا است. این موضوع زمانی جدی تر می شود که فرانسه درگیر مشکلات اقتصادی است و در همین راستا ، مهمترین اولویت ماکرون نیز که با شعار اقتصادی بهبودی فضای کسب و کار، به قدرت رسیده است، حل معضلات اقتصادی خواهد بود تا اینکه بخواهد هزینه های نظامی جدیدی را بر این کشور تحمیل نماید و سیاست های امنیتی مستقل از آمریکا را پیگیری نماید. اساسا، با ظهور تهدیدات تروریستی ، امنیت به موضوعی تقسیم ناپذیر بین اروپا و امریکا تبدیل شده است و امکان تکروی در مواجه با تهدیدات امنیتی کاهش پیدا کرده است. با این وجود در سایر حوزه های موضوعی اختلاف نظر های زیادی بین ماکرون و ترامپ بویژه در حوزه های استقبال از پناهجویان، مهاجران، حمایت از اتحادیه اروپا، ناتو، پول مشترک یورو و ومسایل زیست محیطی وجود دارد.
سياست خارجي ماکرون در حوزه افريقا و خاورميانه
به نظر میرسد ماکرون سیاست متعادلی را در آفریقا و خاورمیانه دنبال خواهد کرد. وی حتی برخلاف سنت سیاسی در فرانسه، اشغال الجزایر توسط فرانسه را جنایت علیه بشریت» نامیده است. بخش عمده معضل فرانسه در رابطه با آفریقا افزایش مهاجرین آفریقایی در این کشوراست. ماکرون بر خلاف لوپن که بر محدود سازی بیشتر مهاجرین تاکید داشت، در رابطه با مهاجرین از سیاست درهای باز حمایت کرده است. وی با توجه به پیشینه اقتصادی خود، نگاه اقتصادی به مهاجرین دارد و آنها را ضرورتی برای توسعه فرانسه می داند. به‌طورکلی، وی منتقد سیاست های تبعیض‌آمیز علیه مهاجران، که عمده آنان را مسلمانان تشکیل می دهند، می باشد.در رابطه با خاورمیانه رابطه حسنه خود را با اسراییل حفظ خواهد کرد و فرانسه را متعهد به حفظ امنیت اسراییل می داند و منتقد جنبش بایکوت و عدم سرمایه گذاری و تحریم اسرائیل است. همچنین در رابطه کشورهای حاشیه خلیج فارس، ماکرون نگاه اقتصادی به این کشورها خواهد داشت. فرانسه این کشورها بویژه عربستان و قطر را به عنوان بازار مناسبی برای فروش تسلیحاتی خود تلقی می کند و در سال های اخیر بیش از ۲۰ میلیارد دلار اسلحه به این کشور فروخته است. لذا، چشم پوشی از چنین بازاری برای فرانسه که با مشکلات اقتصادی و بیکاری دست و پنجه ترم می کند،کار سختی خواهد بود.
نگاه ماکرون به بحث تروریسم و بحران‌های خاورمیانه
نگاه ماکرون به موضوع تروریسم قدری متفاوت با نگاه ایران است. در رابطه با سوریه و مبارزه با تروریسم در این کشور، ماکرون بر خلاف لوپن که بر حمایت از بشار اسد در مبارزه با تروریسم تاکید داشت. وی معتقد به کناره گیری بشار اسد از قدرت و حمایت از شورشیان میانه رو مخالف دولت است. اصولا، نگاه ماکرون به بحران سوریه خیلی تفاوتی با اسلاف خود ندارد و حتی از حملات موشکی آمریکا به فرودگاه الشعیرات ارتش سوریه صریحا حمایت نمود. به‌طورکلی نباید منتظر تغییرات بنیادینی در سیاست خاورمیانه ای فرانسه بود. در رابطه با رقابت منطقه ای ایران با عربستان در خلیج فارس، ماکرون معتقد به عدم دخالت فرانسه در بازی قدرت بین دو کشور ایران و عربستان است. وی معتقد به ایجاد موازنه و تعادل در سیاست خارجی فرانسه در روابط خود با ایران عربستان است.
ماکرون و تأثیر در روابط ایران و فرانسه
نکته مثبت در اندیشه ماکرون، اولویت جهتگیری اقتصادی در سیاست های او است. به‌طوریکه مبارزه با تروریسم و افراطی گری در اولویت های بعدی قرار دارد. این موضوع می‌تواند امتیازی برای دولت ایران باشد تا همکاری های اقتصادی خود را با فرانسه گسترش دهد. فرانسه پیشگام همکاری های اقتصادی با ایران در فضای پسابرجام بوده است. بعد از انتخابات ریاست جمهوری ایران ریس جمهور فرانسه از اولین کشورهایی بود که این انتخاب را به آقای روحانی تبریک گفت. فرانسه از جمله کشورهایی بوده است که بیشترین سود را از فضای پسابرجام نموده است به گونه ایکه ارزش مبادلات تجاری دوکشور بعد از برجام بیش از ۲۳۰ درصد افزایش پیدا کرده است و قراردادهای متنوعی را با ایران در فضای پسابرجام در حوزه های مختلف هواپیمایی ، خودروسازی، نفت و گاز، راه‌سازی و راه‌آهن با ایران منعقد نموده است. جالب این است که بخش عمده ای از این قرارداد ها زمانی منعقد شده است که وی وزارت اقتصادی این کشور را به عهده داشته است. با این وجود با توجه به نگاه اقتصادی ماکرون به سیاست خارجی، فرصتی برای ایران فراهم شده است که بتواند روابط و همکاری های اقتصادی خود را با فرانسه در حوزه های مختلف گسترش دهد. به نظر می رسد، چالش اصلی فرانسه با ایران، در سیاست های منطقه ای این کشوربویژه در رابطه با سوریه، خواهد بود که خواهان کناره گیری بشار اسد از قدرت می باشد. البته باید توجه داشت که موضع ماکرون در حمایت از راه حل های سیاسی برای حل بحران سوریه می‌تواند ایران را به بخشی از راه حل برای مدیریت بحران سوریه تبدیل کند.
واژگان کلیدی: پیامد، پیروزی، ماکرون ،سياست خارجي، فرانسه، ایران، خاورمیانه
