پیامدهای انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده برای محیط امنیتی ایران( بخش دوم)

طهمورث غلامی

مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC

بیان رخداد

انتخابات ریاست جمهوری درآمریکا همواره مورد توجه دولت‌هایی بوده است که یا خود را رقیب این کشور میپندارند و یا با آمریکا دارای برخی زمینه‌های خصومت می‌باشند. بدین علت، به هنگام طرح بحث انتخابات ریاست جمهوری در این کشور، کارشناسان و تحلیل‌گران از کشورهای مختلف با دقت تحولات انتخابات ریاست جمهوری را در این کشور دنبال می‌کنند تا بتوانند با پیش‌بینی نتایج احتمالی انتخابات، خود را برای مواجه با پیامدهای آن آماده کنند. بر این مبنا، سوال اصلی که در این نوشتار مورد بررسی قرار می‌گیرد این است که نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا میان دو حزب جمهوری خواه و دموکرات، چه تاثیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دارد؟ در این رابطه می‌توان سوالات فرعی‌تری نیز مطرح کرد و آن اینکه، دیدگاه‌های جمهوری‌خواهان در رابطه با موضوعات مرتبط با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران چیست و در صورت پیروزی احتمالی چه پیامدهای برای ایران دارد؟و یا دیدگاه‌های دموکرات‌ها در رابطه با موضوعات مرتبط با امنیت ملی جمهوری اسلامی چیست و در صورت پیروزی احتمالی چه پیامدهای برای ایران دارد؟ در پاسخ به این سوال، فرضیه‌ای که مورد آزمون قرار می‌گیرد این است که کاندیداهای اصلی دو حزب جمهوری‌خواه در رابطه با  ضرورت توجه به موضوعات مرتبط با امنیت ملی ایران -موضوعاتی مانند مسئله فلسطین، حزب‌الله، عراق، افغانستان، مسئله هسته‌ای، حقوق بشر و…- اتفاق نظر دارند اما در شیوه‌ها و روش‌های مواجهه با این موضوعات دارای اختلاف نظر می‌باشند. بر این مبنا، در ادامه دیدگاه‌های میت رامنی به عنوان کاندیدای اصلی حزب دموکرات در ارتباط با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و دیگر موضوعات مرتبط با کشورمان مورد واکاوی و تحلیل قرار می‌گیرد.

کلیدواژگان: انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، باراک اوباما، میت رامنی

تحلیل رخداد

داوطلبان نامزدی حزب جمهوری خواه در مقایسه با اوباما موضعی سختگیرانه تر در قبال جمهوری اسلامی و به خصوص برنامه های اتمی آن اتخاذ کرده و در مواردی، با متهم ساختن باراک اوباما به ضعف و تعلل، از اقدام نظامی علیه ایران حمایت به عمل آورده اند. میت رامنی به عنوان کاندیدای اصلی حزب جمهوری خواه در ارتباط با جمهوری اسلامی ایران از یک سو و موضوعاتی که به صورت غیر مستقیم به جمهوری اسلامی ایران مربوط می شود از سوی دیگر، دارای مواضع و دیدگاه هایی است که در صورت پیروزی در انتخابات تلاش می کند که دیدگاه های خود را عملیاتی کنند. لذا شناخت دیدگاه ها و مواضع وی که در ادامه به آن پرداخته می شود ضرورت داد. میت رامنی که فرمانداری ایالت ماساچوست را در کارنامه خود دارد، تیمی متشکل از دیپلمات ها و مقامات ارشد امنیتی دولت سابق آمریکا را برای کارزار انتخاباتی خود برگزیده است.در بین ۲4 “مشاور ویژه” وی 17 مشاور از تیم جرج بوش است و اسامی مایکل چرتاف، وزیر امنیت داخلی سابق، اریک ادلمن، دیپلمات کهنه کار و دستیار دیک چنی و الیوت کوهن، مشاور کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه سابق دیده می شوند.مایکل هیدن، رئیس پیشین سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و کوفر بلک، رئیس اسبق بخش عملیاتی سیا هم به تیم مشاوران میت رامنی پیوسته اند.بسیاری از این مشاوران مانند رابرت کیگن، ستون نویس و کارشناس موسسه تحقیقاتی بروکینگز، از حامیان جنگ عراق و افغانستان بوده اند و انتصاب آنها هشدار جناح چپ را در پی داشته است. ميت رامني به شدت از خط مشی باراک اوباما در عرصه سیاست خارجی انتقاد و او را به اتخاذ عملکرد ضعیف در برابر جمهوری اسلامی ایران متهم مي كند. وي بر این باور است که در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما اقتصاد، ارتش و ارزش های آمریکا تضعیف شده اند.در ادامه به مهمترین محورهای مد نظر میت رامنی در عرصه سیاست خارجی که به امنیت جمهوری اسلامی ایران نیز مرتبط می گردد، اشاره می شود.

تقویت هژمونی منطقه ای و جهانی آمریکا: رامنی در 8 اکتبر 2011 بر برتری قدرت نظامی ایالات متحده و لزوم تقویت حضور نظامی این کشور در خلیج فارس تاکید کرد. وی قرن 21 را قرن آمریکا دانست. وی در نطق روز جمعه (هفتم اکتبر – ۱۵ مهر) خود در ایالت کارولینای جنوبی، بر اهمیت برتری نظامی و اقتصادی آمریکا نسبت به سایر کشورها تاکید کرد.میت رامنی گفت: “خداوند این کشور (آمریکا) را پدید نیاورده که ملت آن دنباله رو باشند. تقدیر آمریکا این نیست که قدرتی برابر و متوازن بین قدرت های دیگر در جهان باشد. رامنی افزود: “این قرن باید قرن آمریکا باشد. در چنین سده ای، ایالات متحده باید قوی ترین اقتصاد و ارتش دنیا را داشته باشد. در قرن آمریکا، ایالات متحده دنیای آزاد را هدایت می کند و دنیای آزاد، هدایت سایر جهان را برعهده دارد.”

در راستای این دیدگاه، میت رامنی همچنین وعده داد که در ظرف ۱۰۰ روز پس از ورود به کاخ سفید، ساخت کشتی های نظامی بیشتر و گسترش سپر موشکی آمریکا را در دستور کار خود قرار خواهد داد. در راستای تقویت هژمونی آمریکا وی نسبت به چین و روسیه نیز موضع گیری کرده است. در خصوص چین هم نظرش این است که چین یک بازیگر پولی است و باید با او با زبان پول صحبت کرد. در خصوص استارت جدید با روسیه یا همان «سیاست ریست»باز هم به‌شدت نظرات انتقادی دارد و معتقد است که  پوتین در پی تأسیس دوبارۀ امپراتوری است و این روند باید متوقف شود .هژمونی طلبی رامنی باعث می شود که آمریکا بیش از پیش به دنبال گسترش نفوذ خود در مناطق پیرامونی ایران و تقابل با قدرت های نوظهورری مانند ایران باشد.

مخالفت با خروج نظامیان و ناتو از افغانستان و عقب نشینی از عراق: میت رامنی رقیب جمهوری خواه باراک اوباما در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا از تعیین تاریخ زمان خروج ایالات متحده از افغانستان انتقاد کرده است. وی در مورد تصمیم عقب‌نشینی از عراق نیز به واشنگتن پست گفته است: «این یک شکستی فاجعه‌بار بود که کل فعل و انفعالات ناشی از پیروزی‌های ما در عراق را که از میان خون و قربانی کردن هزاران تن از مردان و زنان آمریکایی به‌دست آمده بود به هدر دادند».

ضرورت آمادگی برای برخورد نظامی با ایران: میت رامنی در سرمقاله ای در روزنامه واشنگتن پست در 2 فوریه 2012،  با انتقاد از رویکرد باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا نوشت: “آیا آیت الله های ایران پیام ما را ( برای دست کشیدن از برنامه هسته‌ای) می‌گیرند و یا اینکه عزم قاطع آمریکا به آنها درسی دردناک خواهد آموخت.” رامنی همچنین در مصاحبه با روزنامه وال استریت ژورنال در 23 دسامبر 2011، خاطرنشان کرد که به دلیل دسترسی نداشتن به اسناد جاسوسی دولتی نمی‌تواند در خصوص نحوه مقابله با ایران تصمیم‌گیری کند. اما در عین حال یادآور شد تصمیم‌گیری‌هایش می‌تواند طیفی از اقدامات بازدارنده از حمله نظامی گرفته تا تحرکات براندازانه را شامل شود.

میت رامنی گفت اگر همه فشارهای اقتصادی و دیپلماتیک علیه ایران شکست بخورد “البته” به شیوه نظامی متوسل می شود.این در حالیست که او در مقاله ای که اخیرا در روزنامه وال استریت ژورنال نوشت سیاست خود را دیپلماسی توام با گزینه نظامی جدی عنوان کرده بود.آقای رامنی در نوامبر 2011گفت: “اگر ما اوباما را دوباره انتخاب کنیم، ایران سلاح اتمی خواهد داشت. اما اگر مرا به ریاست جمهوری انتخاب کنید، ایران، سلاح اتمی نخواهد داشت.” در مورد ایران رامنی گفت: «حتماً باید راهکار نظامی را برگزینیم؛ چرا که این غیرقابل قبول است  ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد». همچنین، میت رامنی نامزد جمهوریخواه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در اظهاراتی در جمع یک گروه مذهبی مسیحی آمریکا با انتقاد از سیاست خارجی اوباما در قبال ایران و اسراییل گفت : اوباما بیش از آنکه از دست یابی ایران به سلاح هسته ای نگران باشد از احتمال حمله اسراییل به ایران نگرانی دارد.  میت رامنی تصریح نموده در صورت پیروزی بر باراک اوباما، نیروهای ویژه ناوهای هواپیمابر را برای مهار ایران به طور دایمی در خلیج فارس و شرق دریای مدیترانه مستقر مي کند.

حمله هوایی به تاسیسات اتمی ایران: میت رامنی و نیوت گینگریج در مناظره 13 نوامبر 2011 با شبکه سی بی اس، به صراحت اقدام نظامی را مؤثرترین ابزار برای مهار فعالیت های هسته ای ایران برشمردند. میت رامنی بر این باور است که گزینه حمله زمینی هزینه های زیادی را برای آمریکا به همراه دارد، به همین دلیل نیروی هوایی ارتش و ناوگان‌های هوایی نیروی دریایی بایستی سناریوهای حملات هوایی و موشکی به تأسیسات هسته ای، مراکز نظامی سپاه پاسداران و سامانه های موشکی نیروهای مسلح ایران را در دستور قرار دهند.

تحریم نهادهای مالی ایران: میت رامنی یکی از ابزارهای مؤثر برای تغییر رفتار تهران را، محدود سازی منابع مالی و ذخایر ارزی ایران بویژه در بخش ارزهای معتبر و سخت همچون دلار و یورو ارزیابی مي كند و بر این باور است بخشی از راهبرد امنیتی آمریکا برای تغییر رفتار ایران بایستی بر جنگ ارزی و تضعيف پول ملي ایران متمرکز شود. وی تصریح می کند تعمیق جنگ ارزی از طریق رایزنی برای مشارکت سایر کشورها در تحریم بانک مرکزی ایران می تواند بازخورد خود را به صورت بروز و ظهور نارضایتی داخلی، افزایش تورم و محدود شدن قدرت مانور ایران برای تأمین کالاهای ضروري نشان دهد.از طرفی میت رامنی مدعی شد که، به دلیل اینکه اکثر شرکت های نفت و گاز ایران توسط اشخاص حقیقی و حقوقی وابسته به سپاه پاسداران اداره می شود، اجماع سازي برای تحریم نفت و بانک مرکزی ایران به صورت مستقیم توان مالی و قدرت بازدارندگی سپاه را كاهش مي دهد. در همين راستا وی صراحتا اعلام کرد در صورتی که به عنوان رئیس جمهور انتخاب شود ، با صدور فرامین اجرایی، اختیارات وزارت دارایی را برای همراه سازی سایر کشورها با تحریم بانک مرکزی و نفت ایران افزایش خواهد داد. میت رامنی تحریم بانک مرکزی ایران را در صورتي كارآمد ارزيابي مي‌كند كه ساختارهاي ذيل سياستي یکپارچه را اجرا كنند :

ـ اداره مقابله با جرايم مالي و تأمين مالي تروريست‌ها

ـ شبكه اعمال جرايم مالي

ـ «اداره تحليل و جاسوسي» كه براساس «قانون تخصيص اعتبارات جاسوسي در سال مالي 2004» تأسيس شد و عضو جامعه اطلاعاتي آمريكاست.

ـ اداره كنترل دارايي‌هاي خارجي

مسئوليت نظارت بر حسن اجراي تحريم‌هاي مصوب شوراي امنيت، تحريم‌هاي ائتلافي هوشمند و تحريم‌هاي يکجانبه آمريكا برعهده «اداره بخش اطلاعات مالي و تروريسم وزارت دارايي» است که از دو بخش «اداره کنترل دارايي‌هاي خارجي» و «شبكه اعمال جرائم مالي» تشکيل شده و «مدير اطلاعات طبقه‌بندي شده ملي» موظف است هر شش ماه به وزراي خارجه، بازرگاني، دارايي و كميسيون هاي تخصصي کنگره گزارش هاي لازم را ارائه دهد. براي مثال اداره كنترل دارايي‌هاي خارجي به عنوان مهمترين بخش وزارت دارایی آمریکا، نقش محوري را در همراه سازی سایر کشورها، برای تحريم صنايع مالي يا بلوكه كردن حساببانكي اشخاص حقيقي و حقوقي وابسته به وزارت دفاع، سپاه پاسداران، سازمان انرژي اتمي و شركت‌هاي كشتيراني جمهوري اسلامي ايران ایفا کرده است.

حمایت از مخالفین جمهوری اسلامی و سیاست تغییر رژیم: رامنی کاندیدای حزب جمهوری خواه،  باراک اوباما را به خاطر عدم حمایت قاطعانه و موثر از حرکت اعتراضی پس از انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری ایران مورد انتقاد شدید قرار داد و گفت: “زمانی که بیش از یک میلیون نفر در خیابان های تهران فریاد آزادی سر داده بودند، او [اوباما] سکوت اختیار کرده بود.”در جریان مناظره رامنی و گینگریچ، نیوت گینگریچ علنا خواستار “تغییر حکومت” ایران شد و قول کمک مالی به “همه گروه های ناراضی در این کشور” را داد.میت رامنی دیگر نامزد جمهوری خواهان نیز گفت که “در نهایت تغییر حکومت (در ایران) لازم خواهد بود” و خواستار تلاش های “علنی و پنهانی” برای حمایت از رهبران مخالفان در ایران شد.

برجسته سازي سپاه هراسي: یکی از مراکز ثقل تبلیغات میت رامنی، کانالیزه کردن افکارعمومی آمریکا به سمت سپاه پاسداران با استفاده از ترفند کاریکاتوریسم تبلیغاتی و ارایه های کدهای انحرافی از ماهیت و افق اهداف منطقه‌ای و جهانی سپاه پاسداران است. برای مثال، اظهارات وی در خصوص تأسیس برخی مراکز وابسته به سپاه قدس در آمریکای لاتین و درحیات خلوت آمریکا بخشی از پازل تبلیغاتی است که با هدف همراه کردن افکار عمومی و مشروعيت بخشي به اظهارات جنگ طلبانه نامزدان جمهوريخواه بيان می شود و بايستي در زیرمجموعه استراتژی کلان سپاه هراسی تحلیل شود.

امنیت اسرائیل از طریق طرح دو دولت: رامنی در جمع آیپک اعلام کرد که اگر طرح دو دولت منجر به تامین امنیت اسرائیل شود از آن حمایت خواهد کرد. رامنی همواره اعلام کرده است که اجازه نخواهد داد، ایران هسته ای شود. زیرا این امر یک تهدید مسلم برای اسرائیل است. میت رامنی معتقد است که واشنگتن با حمایت های اطلاعاتی و کمک های مالی – نظامی از اسرائیل بایستی همواره برتری استراتژیک آن در برابر ایران را افزایش دهد. وی تحقق این هدف را به عنوان یکی از اصول راهبردی سیاست خاورمیانه ای آمریکا ارزیابی می کند.رامنی با انتشار گزارشی با عنوان قرن آمریکایی که در آن راهبرد سیاست خارجی وی تبیین شده است، اسرائیل  را نزدیک­ترین متحد ایالات متحده در خاورمیانه خوانده و اعلام کرده است که تمام تلاش خود را برای حفظ قدرت نظامی راهبردی آن انجام خواهد داد. رامنی همچنین منتقد سیاست­های دولت اوباما در خصوص موضوع فلسطین است، چرا که معتقد است سیاست­های رییس جمهورآمریکا موجب دورشدن و فاصله گرفتن آمریکا از اسرائیل شده است. وی ضمن مخالفت با توقف شهرک­سازی­ها، اعلام کرده در صورتی‌که فلسطینی‌ها هم‌چنان به دنبال تشکیل دولت مستقل فلسطینی باشند و یا از حماس در دولت وحدت ملی استفاده کنند، کمک‌های مالی به تشکیلات خود‌گردان فلسطینی را کاهش خواهد داد. رامنی همچنین در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۱، در مناظره­ای در خصوص سیاست­های خارجی اعلام کرد که اولین سفر خارجی او به سرزمین­های اشغالی خواهد بود تا از این طریق حساسیت و توجه آمریکا به اسرائیل را نشان دهد.

مدیریت تحولات خاورمیانه:شکل گیری خلاء قدرت در هر یک از کشورهای درگیر در تحولات داخلی دراثر از میان رفتن دولت می تواند یک تهدید جدی برای امنیت و ثبات منطقه باشد. به عبارت دیگر، فقدان دولت در یک کشور خود زمینه ساز بسیاری از بحران ها و مشکلات در آن کشور است که می تواند دارای سر ریزهای منطقه ای نیز باشد. آمریکا نگران این است که تحولات از کنترل خارج شود و منجر به بی ثباتی در کل منطقه گردد. بدین خاطر است که ایالات متحده تلاش خود را برای کنترل و هدایت کردن این تحولات می کند و نه این که مانع وقوع آن تحولاتی که اجتناب ناپذیر است شود. بحث امنیت اسرائیل نیز یکی دیگر از نگرانی های ایالات متحده است. رامنی و اوباما در این حوزه نظرات مشترکی دارند.در این باره رامنی بر اتحاد با دول عرب تاکید می کند. میت رامنی معتقد است که واشنگتن بایستی پس از گزارش هشتم نوامبر 2011 مدیر کل آژانس اتمی در خصوص وجود ابعاد نظامی احتمالی در فعالیت های هسته ای ایران، پیمان های دفاعی با متحدان عرب منطقه ای خود را افزایش دهد.

رامنی از دولت اوباما به خاطر عدم اقدام مناسب در حوادث بهار عربی انتقاد کرده و معتقد است که وی نتوانسته دوستان آمریکا را به حرکت به سوی دموکراسی تشویق کند. وی در وب سایت خود به این موضوع اشاره کرده است که در صورت ورود به کاخ سفید از گروه­ها و دولت­هایی که به ارزش­های حقوق بشر و مبانی حکومت نمایندگی احترام بگذارند، حمایت خواهد کرد. رامنی همچنین از ارائه کمک­های مالی و دیپلماتیک به کشورهای منطقه خاورمیانه با مدیریت یک بازیگر منطقه­ای با بودجه واحد حمایت به عمل می­آورد. میت رامنی نگاه خاصی به بهره گیری از جغرافیای امنیتی کشورهای عرب حوزه خلیج فارس از خود نشان می دهند که این امر می تواند به کاتالیزوری برای ایجاد و گسترش واگرایی بین ایران و کشورهای عرب منطقه تبدیل شود. در نتیجه محیط امنیتی منطقه از حالت سیاسی محور  به سمت امنیتی – نظامی محور تغییر خواهد يافت. اين امر به صورت غیرمستقیم رقابت تسلیحاتی و هزینه دفاعی کشورهای منطقه از جمله ایران را افزایش خواهد داد که در تحقق سناریوی تحریم جهانی بانک مرکزی و نفت ایران در میان مدت، بار دفاعی سنگینی را نیز به بودجه کشور در سال 1392 تحمیل خواهد کرد که لازم است در گمانه زنی های استراتژیک دفاعی به این مؤلفه ها توجه شود.

تداوم حضور نظامی آمریکا در افغانستان: یکی از محدود مواردی که بین سیاست های اوباما و میت رامنی همگرایی وجود دارد، رویکرد آنان به لزوم حضور نظامی بلند مدت آمریکا در افغانستان است. این امر از منظر امنیت ملی ایران حایز اهمیت است، زیرا علاوه بر تقویت توان آمادی و ستادی واشنگتن برای حمله احتمالی به ایران، چتر جنگ های اطلاعاتی آمریکا را نیز افزایش می دهد، بطوریکه پرواز بسیاری از بهپادهای آمریکایی برای جاسوسی از محیط امنیتی ایران از طریق مراکز جاسوسی پنتاگون و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا از جمله پایگاه های اطلاعاتی هولانگ و خیبر انجام می شود.

گسترش استقرار سامانه‌هاي راداری و موشکی آمریکا در شرق اروپا: میت رامنی با اذعان به رشد سریع توانمندی‌‌های ایران در بخش موشک‌های بالستیک متعارف؛ تصریح می‌کند که واشنگتن بایستی چتر سامانه‌های دفاع موشکی خود در شرق اروپا را گسترش دهد. وی در 12 نوامبر 2011 مدعی شد آمریکا نبایستی تضمین امنیت شهروندان خود را به وتوی روسیه و چین محدود کند. این اظهارات یکی از کدهایی است که نشان می‌دهد، در صورت راهیابی میت رامنی به کاخ سفید، تنش بین واشنگتن و مُسکو افزایش خواهد یافت که پیامدهایی را در سطوح منطقه‌ای و جهانی به همراه دارد. برای مثال در سطوح منطقه‌ای می توان به احتمال فعال‌تر شدن سازمان شانگهای یا نزدیکی بیشتر روسیه به ایران و در سطوح جهانی می‌توان به افزایش اصطکاک‌های سیاسی روسیه و آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل اشاره کرد.

دورنمای رخداد

آرایش سیاسی قوای مجریه و مقننه آمریکا تاثیر مستقیمی را بر وزن، شدت و افق جهت‌گیری سیاست خارجی واشنگتن در قبال تهران دارد. به همین دلیل، یکی از الزامات ترسیم نقشه راه مناسب و طراحی استراتژی امنیتی در قبال آمریکا، ارزیابی دقیق متولیان امر در خصوص بافتارهای ذهنی نامزدهای ریاست جمهوری، مجالس سنا و نمایندگان در قبال جمهوري اسلامي ايران است. هدف این نوشتار بررسی این موضوع بود. در این نوشتار صرفا به بررسی دو حزب اصلی ایالات متحده پرداخته شد.زیرا در نهایت رئیس جمهور از میان یکی از این دو حزب انتخاب خواهد شد.