حسن هانی زاده
کارشناس روابط بین الملل
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
تحولات گذشته دو جریان ۸ مارس و ۱۴ مارس
دو جریان ۸ مارس و ۱۴ مارس در طول سال های گذشته مخصوصا بعد از مشکل انتخاب ریاست جمهوری در دوران رئیس جمهور سابق لبنان شکل گرفت. این دو جریان قدرتمند جریان ۸ مارس و طرفدار حزب‌الله و جریان ۱۴ مارس به رهبری سعد حریری در مقابل جریان ۸ مارس و در مواجهه و مقابله با جریان مقاومت شکل گرفت. از آن زمان لبنان که دارای احزاب متعدد کوچکی بود به جامعه‌ی دوقطبی تبدیل و اختلافات هم شدت گرفت. همچنین بسیاری از قدر‌ت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای سعی کردند تا از طریق جریان ۱۴ مارس (به خصوص سعد حریری و سمیر جعجع) فشار بیشتری به حزب الله وارد کنند و حزب‌الله را از صحنه سیاسی لبنان خارج کنند. ولی در حقیقت با هوشمندی دبیرکل حزب‌الله و اعضای این جریان تلاش‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای با شکست مواجه شد.
بعد از مدتی با کناره‌گیری امیل لحود و سه سال تلاش برای انتخاب رئيس جمهور در لبنان (که با شکست مواجه شد) سرانجام با رایزنی برخی طیف‌های مارونی‌های معتدل در لبنان با هدف پایان بن‌بست موجود، سرانجام میشل عون (که در رأس جریان ۸ مارس و طرفدار حزب‌الله قرار داشت) با توافق مجلس و فراکسیون‌های مجلس به عنوان رئيس جمهور نوین این کشور انتخاب شد.
در این بین سعد حریری هم برای این که بتواند در مقابل جریان ۸ مارس سهمی خود را محقق کند به پست نخست‌وزیری رضایت داد و نخست‌وزیر لبنان شد. با این حال لبنان اکنون دارای یک رئیس‌جمهور و یک نخست‌وزیر از دو جریان قدرتمند این کشور است، اما همچنان اختلاف میان این دو جریان وجود دارد و متغیرهایی در ترکیب بنید جنا‌ح‌های مختلف لبنان را از هم جدا می‌کند. در واقع از یک سو میشل عون به عنوان یک شخصیت تأثیرگذار مارونی (که هم در میان جریان ۸ مارس طرفدار حزب‌الله و هم در میان مارونی‌ها دارای نفوذ سیاسی است) توانسته جو متشنج لبنان را با ورود به کاخ بعبدا کاهش دهد و سعی کرده میان همه طیف‌های سیاسی وفاق ایجاد کند. در مقابل از آن جایی که سعد حریری نتوانست حزب الله را از صحنه عملیاتی حذف کند و به دلیل اختلافی با عربستان در حقیقت اکنون سعی می‌کند به عنوان بازیگر میانه در عرصه‌های سیاسی لبنان حاضر شود و با گذر از چهره‌ی افراط گذشته خود (در گذشته معروف بود ) نسبت با ادبیات معتدلی نسبت به جریان ۸ مارس پیدا کند و این اظهار نظر سعد حریری که اختلاف میان ۸ مارس و ۱۴ مارس برطرف شده است. و در این بین آقای حریری اعلام کرده است که دیگر ۸ مارس و ۱۴ مارس در لبنان وجود ندارد، این سخن نشان میدهد آقای سعد حریری اخیراً به دلیل اختلاف با عربستان سعی کرده خود را به جریان ۸ مارس نزدیک کند.
وضعیت کنونی و آتی دو ائتلاف سیاسی ۸ و 14 مارس
ائتلاف سیاسی ۸ مارس با توجه به وجود بحران در سوریه اختلافاتی با 14 مارس دارند. در این بین جریان ۸ مارس خواهان بقای بشار اسد در رأس حاکمیت سوریه است، در حالی که برخی از چهره‌های افراطی جریان ۱۴ مارس مانند مثل سعد حریری و سمیر جعجع و دیگران سعی می‌کنند از طریق کمک به مجموعه‌های تروریستی، دولت بشار اسد را ساقط کنند. حتی عربستان سعودی از طریق جریان ۱۴ مارس سعی کرده ناامنی‌ها را در لبنان گسترش دهد. شکست سمیرجعجع در انتخابات در مقابل میشل عون موجب شده این جریان به شدت تضعیف شود. در این میان با توجه به ورود میشل عون به کاخ بعبدا اکنون ۸ مارس تقریباً جایگاه بهتری نسبت به ۱۴ مارس دارد. همچنین جریان ۱۴ مارس تحولاتی نسبت به سال‌های گذشته داشته است. جریان ۱۴ مارس به دلیل این که سعد حریری کمتردر عرصه‌های منطقه‌ای دخالت می‌کند نسبت به گذشته تضعیف شده است. بعلاوه سعد حریری خیلی در مسائل منطقه‌ای مثل سوریه دخالت نمی کند و اکنون بین ۸ مارس و ۱۴ مارس نه جنگ و نه صلح حاکم است. اکنون اختلافات سعد حریری و هم سمیر جعجع بالا گرفته و دخالت‌های سمیر جعجع در مسائل اجرایی و کابینه موجب ناراحتی سعد حریری شده است. در واقع به نظر می رسد که سعد حریری به دنبال این است که جریان ۱۴ مارس به حاشیه رانده شود و به صورت مستقل ریاست کابینه را داشته باشد. زیرا اکنون دخالت‌های زیادی از سوی اعضای برجسته جریان ۱۴ مارس مانند جمیل و سمیر جعجع و دیگران رخ داد و سعد حریری به شدت از این دخالت‌ها ناراحت است و سعی می‌کند به تدریج ۱۴ مارس جایگاه خود را از دست دهد. همچنین در مقایسه با گذشته نوع ترکیب‌بندی در ۸ مارس تفاوتی با قبل داشته است. یعنی هر چند جریان ۸ مارس همان شاکله‌ی قبل خود را حفظ کرده است، ولی تنها اتفاق آن است که جبران باسیل ( عضو جریان ۸ مارس ، داماد آقای میشل عون در رأس حزب آزاد ملی لبنان ) سعی می‌کند به عنوان یک عنصر ملی مطرح شود و فاصله‌ی خود را از حزب الله افزایش دهد. بنابراین در واقع به نظر می‌رسد جریان‌های همسو با حزب‌الله به دلیل شرایط منطقه، فشار آمریکا، فشار کشورهای منطقه ای کم کم از حزب الله فاصله گیرند. این نشان میدهد که جریان‌های سیاسی قدرتمندی تلاش می‌کنند حزب الله و جریان ۸ مارس را تضعیف کنند. در این رویکرد برخی جریان‌ها در ۸ مارس نسبت به رویکرد حزب الله انتقاداتی دارند و اگر در گذشته جریان آزاد ملی به رهبری میشل عون (که جزئی از مجموعه ۸ مارس است) به شدت از حزب الله دفاع می‌کرد، اما اخیرا اظهارنظر های شخصیتی چون جبران جبران باسیل عضو برجسته جریان آزاد ملی و انتقاداتی از رفتار حزب الله نشان میدهد، جریان دیگری در میان ۸ مارس و ۱۴ مارس حال شکل‌گیری است. در این شرایط در نگاه به آینده ساختار دو جریان دو قطب ۸ مارس و ۱۴ مارس جریان ۸ مارس به قوت خود باقی می‌ماند، زیرا جریان ۸ مارس بازوی سیاسی و اجرایی حزب الله است و حزب الله مایل نیست این جریان تضعیف شود. ولی به نظر جریان ۱۴ مارس در آینده دچار شکاف شود.
واژگان کلیدی: وضعیت، کنونی ، آتی ، ائتلاف سیاسی، ۸ مارس، 14 مارس ، لبنان
