دكتر حسن هاني زاده
کارشناس مسائل یمن
مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
توان نظامی، سیاسی و دفاعی گروه هاي یمن
با توجه به شرایط موجود در یمن، به نظر می رشد یک توطئه منطقه ای و بین المللی علیه جاکمیت یمن و با هدف تجزیه یمن به دو بخش شمالی و جنوبی صورت بگیرد. با این که مردم یمن همسو با سایر ملت های عرب در تغییر ساختار نظام تلاش کردند تا بتوانند یک انقلاب را سازماندهی کنند، اما به دلیل نگرانی عربستان و برخی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نسبت به هرگونه دگرگونی و تغیییر و تحولی در منطقه، لذا انقلاب یمن با دخالت عربستان و همچنین برخی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس مصادره شد. مدیریت انتقال قدرت در یمن به گونه ای صورت گرفت که هیچ گونه تغییر اساسی در سیطره نظام علی عبدالله صالح به وجود نیامد و عربستان سعودی چهره مورد نظر خود یعنی منصور هادی را بر ملت یمن تحمیل کرد. منصور هادی به مدت بیست سال به عنوان معاون دیکتاتور سابق یمن نقش مهمی در سرکوب حوثی های یمن و سایر فرقه های زیدیه کار کرد و لذا تحمیل وی به عنوان رئیس جمهور ملت یمن با واکنش طوایف مختلف یمن رو به رو شد.
وضعیت نظامی، سیاسی و امنیتی انصارالله در یمن
در حال حاضر به لحاظ زمان تقابل نظامی به صورت کلاسیکی انصارالله از توانایی کافی برخوردار نیست. ولی به دلیل تجربه ای که در جنگ هاي چریکی و نامنظم دارند، قطعا می توانند امنیت عربستان را مورد تأثیر قرار بدهند و هزینه دخالت عربستان در یمن را بالا ببرند. لذا با این که در حال حاضر ارتش یمن تقریبا متلاشی شده است و یمن هم به دو قطب انصارالله و جبهه موسوم به مقاومت تبدیل شده است، به نظر می رسد که حوثی ها دارای توانمندی های میدانی هستند که بتوانند به پیکره ارتش متجاوز عربستان و سایر کشورهایی که به عنوان ائتلاف علیه ملت یمن تشکیل شدند، ضربه بزنند. هرچند طولانی شدن درگیری ها در یمن ممکن است ساختار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یمن را نیز نابود کند.
حوثی ها 15 درصد از جمعیت 55 درصدی زیدی ها را تشکیل میدهند و جزیی از ساختار زیدی ها هستند که در حقیقت 16 میلیون جمعیت را تشکیل می دهند، لذا علی رغم وجود تمایز و اختلافات بین گروه های مختلف زیدی، اما همه طوایف زیرمجموعه زیدی ها بر سر مسئله عربستان اتفاق نظر دارند و معتقدند که عربستان سعودی در مسائل داخل یمن دخالت می کند و باید در برابر عربستان ایستادگی کرد. لذا به لحاظ اجتماعی و ساختاری، انصارالله که بازوی سیاسی و نظامی حوثی ها را تشکیل می دهند، می توانند از ظرفیت اجتماعی زیدی ها برای تقابل با رژیم آل سعود استفاده کنند.
توان و پتانسیل دفاعی و نظامی گروه های هوادار
در حال حاضر بخش های شمال یمن، عموما با انصارالله هستند. حتی در پیکره ارتش متلاشی شده یمن هم نیروهای نظامی زیادي زیر مجموعه زیدی ها هستند. این امر به انصارالله کمک می کند تا در مقابل رژیم عربستان، همچنین امارات و بحرین ایستادگی كند. به نظر می آید به لحاظ ظرفیت های اجتماعی، انصارالله توانمندی بالایی دارد تا در مقابل عربستان ایستادگی کند، ضمن این که در حال حاضر بیش از نیمی از جامعه 26 میلیونی یمن در کنار انصارالله هستند، ولی به لحاظ بین المللی و منطقه ای انصارالله از پشتوانه لازم برخوردار نیست.
وضعیت و توان ارتش
در حال حاضر ارتش یمن به دو بخش تقسیم شده است، بخشی از ارتش یمن همراه با منصور هادی به سمت جنوب رفته است. بخش های وسیعی از ارتش هم که از رژیم سابق باقی مانده است، و عمده ژنرال های آن را زیدی ها تشکیل می دهند در کنار انصارالله و حوثی ها قرار دارند. طبیعی است که در حال حاضر اختلاف نظر شدیدی در مورد ارتش یمن وجود داشته باشد. این ارتش به دو بلوک در تقابل تقسیم می شوند. به نظر می رسد که ارتش کار زیادی نمی تواند انجام دهد، مگر این که نیروهای وفادار به دیکتاتور سابق یمن یعنی علی عبدالله صالح در کنار حوثی ها علیه عربستان سعودی دست به عملیات اجرایی بزنند.
وضعیت سیاسی، نظامی نیروهای جنوب
وضعیت دفاعی جنوب یمن بسیار ناپایدار است و ارتش جنوب یمن، ارتش منسجمی نیست. برخی از گردان هایی که توسط منصور هادی در طول 20 سال گذشته سازماندهی شدند، نیروهای وفادار به منصور هادی هستند. به هر حال ساختار یمن یک ساختار قبیله ای است. بسیار مهم است که رؤسای قبایل یمن در شمال از انصارالله جانبداری می کنند، ولی در جنوب یمن از منصور هادی که وابسته به منطقه جنوب است، پشتیبانی می کنند.
گروه هایی که استقلال خواه جنوب
تلاش نیروهای جنوب بر این است که جنوب را از شمال تجزیه کنند. در حال حاضر شرایط کاملا برای تجزیه یمن فراهم شده است و بسیاری از نیروهایی که در گذشته احساس می کردند که به جنوبی ها ستم شده و ان ها نتوانستند ساختار قدرت در طول 21 سالی که از همسویی و اتحاد دو یمن می گذرد، نقش بارزی در ساختار قدرت داشته باشند و در حال حاضر به دنبال تجزیه یمن هستند. عربستان سعودی و برخی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس هم از تجزیه یمن استقبال می کنند.
چشم انداز سناریوهایی برای وضعیت میدانی یمن
سناریوهای متعددی وجود دارد. یکی مسئله جنگ داخلی است که در حال حاضر قبایل مختلف شمال و جنوب آماده یک رویارویی گسترده و طولانی مدت هستند. در گذشته از سال 1962 نیز سختی هایی بر مردم یمن تحمیل شد و اكنون نیز وضعیت به همین صورت است. ممکن است درگیری قبایل باعث تجزیه یمن به شمال و جنوب شود. موضوع دیگر این که کشورهای عضو ائتلاف ممکن است که به صورت زمینی دخالت کنند و حوثی ها را از ساختار قدرت خارج کنند و یک دولت دست نشانده ایجاد کند. این سناریوها کاملا محتمل است. سناریویی که خوش بینانه است و ممکن است به یک گفتمان ملی منجر شود، این است که یک نوع گفتمان ملی بین طوایف مختلف یمن و همچنین گفتمان منطقه ای بین بازیگران بحران یمن مثل ترکیه، ایران و برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس به وجود می آید تا بحران یمن از طریق گفتگو و راه حل های سیاسی حل شود.
در حال حاضر عربستان سعودی از ورود مستقیم به صورت زمینی به یمن نگران است و جانب احتیاط را اتخاذ می کند، لذا یمن به عنوان ویتنام عربستان سعودی و باتلاق عربستان تلقی می شود و اگر نیروهای عربستان بدون حساب وارد یمن شوند، قطعا در آینده آسیب های جدی خواهد دید. در اين بين انصارالله مایل هست که جنگ را به صورت چریکی و نامنظم علیه ارتش عربستان ادراه کنند و اگر این اتفاق بیفتد، آسیب شدیدی متوجه عربستان خواهد شد. با اين وجود کنترل کامل یمن برای انصارالله دشوار است. يعني بدون همکاری تمام طیف های سیاسی و اجتماعی یمن امکان تسلط انصارالله بر تمام یمن وجود نداردو ممکن است انصارالله در بخش های شمالی یمن نفوذ خود را حفظ کنند، اما در جنوب یمن با توجه به شکل گیری کمیته های مردمی و مقاومت در برابر حوثی ها امکان نفوذ زیاد حوثی ها در جنوب وجود ندارد. به هر حال آسیب پذیری یمن به خاطر وجود بحران بسیار بالاست و هیچ قدرتی چه در داخل و چه در منطقه نخواهد توانست بدون گفتمان ملی و وحدت میان گروه ها بر یمن مسلط شود.
واژگان كليدي: وضعیت نظامي سیاسی انصارالله یمن ، سناريوهاي آينده يمن، وضعیت امنیتی انصارالله یمن ، انصارالله یمن
